“Săn” cá linh mùa lũ

Khi Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam bộ thông báo lũ đầu nguồn đã về trên sông Tiền, sông Hậu cũng là lúc hàng ngàn hộ dân vùng lũ tất bật vào mùa khai thác cá linh non. Cá linh đầu mùa lũ con nào con nấy mập ú “kho lạt dầm me” chấm với bông điên điển ăn béo ngậy.

Cá và người cùng “chạy”

Đặc sản cá linh. Ảnh: H.P. L

Từ thành phố Cao Lãnh, chúng tôi ngược lên vùng đầu nguồn Tân Hồng (Đồng Tháp) đúng lúc hàng ngàn hộ dân nơi đây đang nhộn nhịp vào mùa “săn” cá linh non. Anh Phạm Văn Nhiều, Chủ tịch UBND xã Tân Công Chí, huyện Tân Hồng, hớn hở khoe: “Mấy ngày nay, người dân nơi đầu nguồn nóng lòng chờ lũ về để bắt cá linh. Cá đầu mùa ngon lắm nên ai cũng mê”.

Cánh đồng huyện Tân Hồng rộng hàng chục ngàn héc ta, ngập trắng nước lũ. Anh Trương Minh Tuấn - dân “săn” cá linh chuyên nghiệp, vui vẻ cho chúng tôi theo ra đồng. Đồ nghề khai thác cá linh đơn giản, chỉ cần một cái dớn (còn gọi là cái đú), chiếc xuồng, cây cắm là được. Anh Tuấn kéo cái dớn dài khoảng 500 mét đặt hình chữ V xuyên qua cánh đồng ngập nước.

Khoảng cách 50-70 mét, anh làm một cái túi (cái bầu) để cá chui vào. Vừa đặt dớn, cắm cây, dọn đường đi… mất gần 2 giờ mới xong. Theo kinh nghiệm “săn” cá linh của anh Tuấn, hàng năm khoảng tháng 7 Âm lịch là thời gian cá linh từ thượng nguồn đổ về vùng tứ giác Long Xuyên và Đồng Tháp Mười. Nếu như đầu nước rong cá chạy dớn nhiều thì suốt mùa lũ tha hồ bắt cá. Ngược lại, khi nước kém cá sẽ ít về hơn. Mùa lũ năm 2002 - 2003 cá linh rất nhiều, nhưng vài năm nay lượng cá chỉ ở mức trung bình do lũ không lớn.

Đặt dớn xong, anh Tuấn cùng với Tư Tùng, Ba Tâm cho xuồng tấp vào gò đất cao, rồi thổi lửa nấu nước pha trà. Cánh đồng Tân Hồng tiếp giáp với Campuchia mênh mông biển nước, gió thổi hiu hắt, vừa nhâm nhi tách trà, chúng tôi vừa thả hồn theo đồng lũ thật sảng khoái. Sau vài tuần trà, anh Tuấn cùng anh em chia nhau đi thăm dớn. Đồng êm, trời lặng cá chạy khá nhiều. Chỉ một đợt thăm, cái dớn của anh Tuấn được trên 20 kg cá, trong đó khoảng 60- 70% là cá linh. Dớn của Tư Tùng, Ba Tâm… cũng chạy cá rất nhiều. Anh Tuấn lựa ra những con “rặt”, thổi lửa kho lạt dầm me. Anh Ba Tâm, làm thêm món cá linh nhúng giấm và cá linh chiên giòn… Cả nhóm xúm lại lai rai với rượu đế giữa cánh đồng lũ mênh mông thật tuyệt. Lát sau, Tuấn cùng với anh em tiếp tục đi thăm dớn đợt 2. Bình quân mỗi cái dớn chạy khoảng 30 kg cá, trúng hơn đợt trước.

Tại An Giang, nhiều hộ dân ở ấp Cần Thuận, xã Cần Đăng, huyện Châu Thành cũng tất bật khai thác cá linh non đầu mùa lũ. Anh Nguyễn Văn Dứt, cũng là một tay “săn” cá linh khá nổi tiếng vùng này, giải thích: “Cả xóm này, nhà nào cũng làm nghề khai thác cá linh cung cấp khắp vùng. Riết rồi người ta đặt chết danh nơi đây là xóm cá linh”.

Nguồn sống của dân nghèo

Anh Nguyễn Văn Dứt chuẩn bị đồ nghề săn cá linh mùa lũ.

Nếu như trước đây, cá linh chỉ đơn thuần dùng để làm nước mắm, hoặc là thức ăn của dân nghèo… thì nay, cá linh là đặc sản được dân nhậu miền Tây và TPHCM khoái khẩu. Từ đó, cá linh mùa lũ luôn được giá cao. Hiện tại, cá linh rặt được thương lái mua tận nơi với giá 15.000 - 20.000 đồng/kg cung cấp cho các nhà hàng, quán nhậu ở Cần Thơ, Cao Lãnh, Long Xuyên, Vĩnh Long, TPHCM…

Riêng cá tạp bán cho những hộ nuôi cá lóc và tôm càng xanh với giá 4.000 - 5.000 đồng/kg. Tính ra, vào mùa lũ, người “săn” cá linh cũng kiếm được 100.000 - 150.000 đồng/ngày. Anh Nguyễn Văn Dứt cho biết: “Gia đình tôi có 4 miệng ăn nhưng chẳng có tấc đất cắm dùi, quanh năm làm mướn. Mùa cá linh là “mùa làm kinh tế” chính trong năm. Chỉ cần dàn dớn, xong mùa lũ trừ hết chi phí cũng dư được 7 - 9 triệu đồng”. Vợ chồng anh Hai Khắn ở Cần Đăng, cứ lũ về là chống xuồng lênh đênh khắp xứ “săn” cá linh. Hết đồng nhà Châu Thành, anh lặn lội sang đồng Thoại Sơn, Châu Phú…

Hễ nghe nơi nào cá linh xuất hiện nhiều là anh có mặt. Một số người còn sang tận Campuchia “mua đồng” bắt cá linh. Anh Nguyễn Văn Quân ở Tân Hồng, cho biết: “Vùng Campuchia giáp ranh An Giang và Đồng Tháp cá thường về trước nên nhiều hộ sang mua đồng đặt dớn. Trung bình 500 m chiều ngang phải trả tiền cho chủ đất 1- 3 triệu đồng/mùa lũ. Hợp đồng xong, toàn bộ cánh đồng tha hồ khai thác. Cái lợi là đồ nghề săn cá linh gọn nhẹ, chỉ cần dàn lưới cước vài trăm thước, vài chục cây tre và chiếc xuồng máy là có thể hành nghề suốt mùa lũ. Thông thường làm tới đâu, bán cá tới đó. Nước lũ lên đến đâu thì cứ lùi dần, nếu cá ở đồng Campuchia giảm thì dời dớn về đồng Việt Nam khai thác…”.

Anh Quân kể thêm: “Làm nghề này cũng nhiều điều vui, nhất là những đợt cá nhiều, dân bắt cá linh bám đồng 24/24. Ban đêm đèn thăm dớn, thăm lưới, giăng câu… lấp loáng như sao sa. Tuy nhiên, đêm nào gió yên sóng lặng thì hổng sao, còn gặp lúc mưa bão, dông gió nổi lên bất tử, cánh đồng lũ sóng đánh ầm ầm nguy hiểm lắm. Không ít người bị chìm xuồng giữa đồng suýt mất mạng…”. Điều khiến nhiều hộ săn cá linh lo ngại là nạn cào điện săn bắt cá linh đang gia tăng. Nơi nào có ghe cào điện đi qua thì coi như cá lớn, cá nhỏ… hết sạch lại còn phá gẫy cây, làm hư lưới của dân đánh bắt cá linh. Bên cạnh đó, những dàn cào lưới giăng ngang trên đồng 200 - 300 mét cũng bắt cá, tôm theo kiểu hủy diệt…

Lênh đênh vùng lũ cùng những nông dân làm nghề khai thác cá linh, đa số đều nghèo không có đất đai canh tác, chúng tôi càng hiểu ra một điều rằng, chén cơm manh áo của họ gắn với cánh đồng nước mênh mông. “Sản vật miệt đồng phong phú nuôi sống con người, nhưng phải biết gìn giữ, đừng khai thác hủy diệt như cào điện, cào lưới… mai này cạn kiệt lấy gì mà sống” - anh Nguyễn Văn Dứt day dứt.

Huỳnh Phước Lợi

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323