Bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản: Chuyển sang đánh bắt xa bờ

Theo các chuyên gia kinh tế biển, sản lượng hải sản khai thác cho phép ngoài khơi ở nước ta ước tính khoảng 1,1 triệu tấn, còn sản lượng cho phép khai thác gần bờ khoảng 600 ngàn tấn. Nhưng hiện nay, sản lượng khai thác gần bờ lại là 1,1 triệu tấn, còn khai thác xa bờ chỉ đạt 600 ngàn tấn. Trong bối cảnh đó, yêu cầu đặt ra là chuyển qua đánh bắt xa bờ để bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản.

TỶ LỆ CÁ TẠP: TỪ 30 ĐẾN 80%

Viện Kinh tế và Quy hoạch thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, trong thời gian qua, số lượng tàu cá ở nước ta phát triển một cách tự phát, hiện có khoảng trên 87.000 chiếc, trong đó có trên 10.000 tàu đánh bắt xa bờ, còn lại 80% tàu có công suất lắp máy dưới 90 CV. Mặc dù nguồn lợi thủy sản ven bờ đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt, nhưng vì nhiều lý do, số lượng tàu cá cỡ nhỏ vẫn tăng bình quân 2.300 chiếc/năm và số lượng ngư dân trực tiếp khai thác thuỷ sản bình quân tăng 23.155 người/năm, kéo theo cường lực khai thác ven bờ không ngừng tăng. Vì cuộc sống trước mắt, ngư dân ven biển có thể dùng mọi biện pháp để đánh bắt như giảm kích thước mắt lưới, tăng cường độ khai thác, sử dụng cả những biện pháp có hại như chất nổ xung điện, chất độc, đánh bắt tất cả các cỡ cá, kể cả những đàn cá còn non tuổi. Hậu quả là năng suất đánh bắt giảm, tỷ lệ cá tạp trong các mẻ lưới ngày càng cao chiếm từ 30 đến 80% sản lượng đánh bắt thủy sản theo từng loại nghề cá. Doanh thu hoạt động khai thác giảm, tỷ lệ các tàu cá bị lỗ trong quá trình sản xuất ngày càng cao. Bên cạnh đó, giá xăng dầu ngày càng tăng đang là những khó khăn đối với ngư dân.

PHÁT TRIỂN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ TRONG THUỶ SẢN

Theo ông Nguyễn Chu Hồi, Viện trưởng Viện Kinh tế Quy hoạch thủy sản có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên: quản lý nguồn lợi, tổ chức khai thác và thiếu vốn.

Hiện nay vùng biển nước ta đã phát hiện khoảng 11.000 loài sinh vật cư trú trong hơn 20 kiểu hệ sinh thái biển thuộc 6 vùng đa dạng sinh học biển khác nhau, trong đó có ba vùng biển: Móng Cái - Đồ Sơn, Hải Vân- Đại Lãnh và Đại Lãnh – Vũng Tàu có mức đa dạng sinh học cao nhất. Trong đó có khoảng 6000 loài động vật đáy, 2.038 loài cá với trên 100 loài cá kinh tế.

Ông Hồi đưa ra giải pháp, trước mắt cần khai thác nguồn lợi thủy sản gắn liền với việc tính toán khả năng trữ lượng nguồn lợi thủy sản và bảo đảm tái tạo nguồn lợi mang tính quy luật. Để làm được điều đó cần phát triển khoa học công nghệ, coi đó là động lực của sự phát triển và là công cụ trong quản lý nguồn lợi cũng như trong tổ chức khai thác. Phát triển khoa học công nghệ trong thủy sản cần đầu tư mạnh cho điều tra cơ bản nguồn lợi thủy sản một cách hệ thống, nhằm nâng cao chất lượng thông tin dự báo ngư trường nguồn lợi thủy sản bằng cách xã hội hóa ngư trường và nguồn lợi thủy sản của các đơn vị nghiên cứu. Điều đó giúp ngư dân xác định chính xác bãi cá, dòng cá nổi di cư để đánh bắt hiệu quả, giảm bớt thời gian di chuyển ngư trường và hạn chế việc đánh bắt gần bờ. Những dự báo ngư trường cần chi tiết, cụ thể hơn và cần được chuyển giao cho ngư dân. Công tác dự báo này cần phối hợp với dự báo của ngư trường thế giới ở vùng biển Thái Bình Dương vì như vậy sẽ cho kết quả chính xác hơn.

Ông Đỗ Văn Khương, Viện trưởng Viện nghiên cứu hải sản cho rằng, cần giảm số lượng tàu đánh bắt ven bờ và tổng công suất máy, cho phù hợp với tổng sản lượng khai thác cho phép của nguồn lợi thủy sản ven bờ, đồng thời điều chỉnh cơ cấu nghề nghiệp của cộng đồng ngư dân đánh bắt thủy sản ven bờ. Đối với nghề đánh bắt xa bờ cần bảo đảm phát triển bền vững hiệu quả, đồng thời duy trì cả những chức năng hệ sinh thái biển và cả quan hệ hài hòa với nghề cá ven bờ. Tiếp tục điều tra về tàu thuyền, ngư cụ, nghiên cứu mô hình tổ chức khai thác xa bờ, thu mua cá trên biển… để hỗ trợ các tàu đánh bắt xa bờ sản xuất ổn định, đạt hiệu quả cao.

Theo ông Khương, nên giữ nguyên số lượng tàu đánh bắt gần bờ có công suất nhỏ như hiện nay, nhưng không cho phép đóng thêm để số tàu này khi “già nua” sẽ tự đào thải và giảm được số lượng. Việc không cho đóng thêm tàu công suất nhỏ sẽ được giao trách nhiệm cho từng địa phương quản lý giám sát. Bên cạnh đó, nên chuyển đổi một số lượng hợp lý ngư dân khai thác ven bờ sang ngành nghề khác, bao gồm thực hiện chương trình hỗ trợ khác, huấn luyện kỹ thuật, tư vấn nghề nghiệp, hỗ trợ vốn tín dụng, hoặc có những chính sách hỗ trợ để ngư dân chuyển từ đánh bắt gần bờ sang đánh bắt xa bờ. Ông Khương nhấn mạnh, thiếu vốn là khó khăn lớn nhất để ngư dân chuyển đổi sang nghề khác, cũng như từ đánh bắt gần bờ sang đánh bắt xa bờ.

Chia sẻ với khó khăn trên, ông Lê Tiêu La, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế và Quy hoạch thủy sản đưa ra giải pháp mang tính tổng hợp của nhiều giải pháp nhỏ là: xây dựng thị trường vốn, chính sách tận dụng nguồn vốn trong nước, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, vốn vay ưu đãi, vốn ODA dành riêng và chú ý đặc biệt cho 25 triệu ngư dân biển đảo. Đặc biệt, Nhà nước cần tạo môi trường pháp lý trong việc phối hợp giữa ngân hàng và các cơ sở chế biến hải sản để các cơ sở đó trở thành một trong những tổ chức tín chấp giúp ngư dân tiếp cận nguồn vốn vay của ngân hàng. Điều này có thể hạn chế tình trạng ép giá của một số cơ sở dịch vụ tư nhân đang tồn tại trong cộng đồng ngư dân. Bên cạnh đó, trong việc chuyển đổi cơ cấu nghề nghiệp cũng cần xác định dung lượng vốn, thời gian vay, lãi suất vay phù hợp với từng loại hình nghề nghiệp được chuyển đổi và kiêm nghề nhằm ổn định, mở rộng và phát triển sản xuất cho bà con ngư dân.

Trần Lan

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323