Thủy hải sản xuất khẩu: Liên kết hoặc cùng chết

Giá cá tra, cá basa đã tăng trở lại nhưng người nuôi cá vẫn chưa thật sự yên tâm vì nguy cơ biến động giá vẫn rất cao. Ảnh: CTV

Trung tuần tháng 3 vừa qua, khi giá cá tra tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) chỉ còn 13.200 đồng/kg (thấp hơn giá thành khoảng 1.300 đồng), những hộ nuôi cá than thở “có lẽ doanh nghiệp (DN) thấy chúng tôi không có vốn nuôi tiếp nên ép giá”. Trong khi đó, nhiều DN chế biến hàng xuất khẩu thì một mực cho rằng “giá theo quy luật cung- cầu, thuận mua vừa bán, chứ DN không ép nông dân bao giờ.

Cả hai đều “hụt hơi”

Dù hai bên có nói thế nào thì một thực tế đáng buồn vẫn đang diễn ra tại nhiều vùng nuôi cá trọng điểm ở khu vực ĐBSCL mà không biết về lâu dài sẽ bất lợi cho hộ nuôi hay DN. Đó là có khá nhiều hộ nuôi đã “treo ao” sau khi bán hết cá ở đợt vừa rồi. Đáng nói là hiện tượng này cũng đã từng xảy ra nhiều lần trước đây, hễ được giá thì nông dân đua nhau nuôi ào ạt, còn mất giá thì họ nghỉ nuôi.

Nhiều DN xuất khẩu nhìn thấy rõ hiện tượng “đến hẹn lại lên” này nên tự “phòng thủ” bằng cách lập trại nuôi riêng để chủ động nguồn nguyên liệu, đồng thời bảo đảm được an toàn vệ sinh thực phẩm. Cuối năm 2005, Công ty Cổ phần XNK Thủy sản An Giang (Agifish) đã đưa vào hoạt động Liên hợp Sản xuất cá sạch Agifish với diện tích ao nuôi 120 ha, ở 5 vùng nuôi thuộc địa bàn tỉnh An Giang, Đồng Tháp và TP Cần Thơ bảo đảm yêu cầu cung cấp nguyên liệu sản xuất cho công ty mỗi năm từ 35.000 - 56.000 tấn cá. Mặc dù dự kiến liên hợp sẽ cung cấp khoảng 100.000 tấn cá nguyên liệu trong năm nay nhưng ông Nguyễn Đình Huấn, Phó Tổng Giám đốc Agifish, cho rằng bao nhiêu đó cũng chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu nguyên liệu của công ty. “Bất kể liên hợp nào, dù cố đến mấy cũng không thể đáp ứng được 100% nhu cầu nguyên liệu, vẫn phải thu mua từ nông dân”, ông Huấn nói.

Những ngày đầu tháng 4 này, khi giá cá tra tăng trở lại thì nông dân An Giang lại một phen khốn đốn vì cá chết hàng loạt do ô nhiễm nguồn nước. Như vậy, chưa kể việc “bị ép giá” thì chính họ đã phải trả giá do nuôi tự phát, manh mún, thiếu quy hoạch. Để bảo đảm xuất khẩu được hàng trong tình hình các nước kiểm soát ngày càng gay gắt về an toàn thực phẩm, về bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội của DN.

Phải liên kết để cùng... thắng

Nhiều chuyên gia trên lĩnh vực thủy sản nhìn nhận rằng, dù sản lượng xuất khẩu cá tra, cá basa của VN tăng hằng năm bình quân 20%-30% nhưng xét mức tăng năm sau so với cùng kỳ năm trước cho thấy mức tăng không ổn định. Điều này chứng tỏ nguồn nguyên liệu cực kỳ bấp bênh do sự thiếu liên kết giữa người nuôi và DN chế biến.

Đồng tình với quan điểm này và mặc dù đánh giá tích cực những nỗ lực của các DN trong việc chủ động tạo nguồn nguyên liệu xuất khẩu, nhưng ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản VN, cho rằng do chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa hộ nuôi và DN chế biến đã dẫn tới tình trạng khủng hoảng, biến động thường xuyên chu kỳ giá- sản lượng, chất lượng cá bị nhiễm kháng sinh trầm trọng trong thời gian qua. Ngoài ra, giữa hộ nuôi và DN vẫn chưa có sự chia sẻ rủi ro khiến cho ngành thủy sản VN kém sức cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu. Theo ông Dũng, DN và hộ nuôi phải tham gia vào một liên kết dọc cùng với 4 chủ thể khác (nhà cung cấp thức ăn, ngân hàng, công ty bảo hiểm và công ty chứng nhận) nhằm tạo ra một chuỗi giá trị để cùng thắng. Trong đó, DN chế biến sẽ giữ vai trò điều phối, còn hộ nuôi sẽ là mắt xích chính.

TRANG CHÂU

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323