Liên kết để phát triển

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), sự liên kết chặt chẽ giữa hộ nuôi và doanh nghiệp (DN) chế biến sẽ góp phần giải quyết tình trạng khủng hoảng, biến động thường xuyên chu kỳ giá-sản lượng và chất lượng sản phẩm thủy sản. Trên thực tế, giữa hộ nuôi và DN chưa có sự chia sẻ rủi ro còn làm cho ngành Thủy sản kém sức cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.

Nghịch lý... nguồn nguyên liệu

Có một thực tế là giá nguyên liệu thủy sản ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long tăng, song không phải người nuôi nào cũng trúng mùa, trúng giá. Ngược lại, nguyên liệu lên giá, người nuôi không có sản phẩm để bán... Và tình trạng thiếu nguyên liệu xảy ra. Chẳng hạn, giá cá tra nguyên liệu đang tăng lên liên tục, từ mức 13.500đ lên 14.000đ, rồi 15.200 đ/kg với cá tra thịt trắng vào những ngày trung tuần tháng tư. Giá cá tăng là do nhu cầu xuất khẩu tăng và nguồn nguyên liệu chế biến cung không đủ cầu. Nếu DN chế biến xuất khẩu ký được những hợp đồng với giá 3 USD/kg trở lên, thu mua cá tra loại thịt trắng từ 16.000đ/kg trở lên, người nuôi cá có lãi và khuyến khích nuôi cá tra phát triển bền vững. Tuy nhiên, trong khi thị trường xuất khẩu đang có lợi, thì nguồn nguyên liệu cung cấp cho chế biến lại thiếu hụt. Sự thiếu hụt cá tra nguyên liệu đã thể hiện rõ trong tháng 4-2008. Nguyên nhân là do trong tháng 2 và tháng 3, các hộ nuôi đã gặp khó khăn về tài chính, nên nhiều hộ nuôi đã ngừng thả giống, hoặc cầm chừng cho vụ nuôi tiếp sau. Với tình hình này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã dự báo giá cá tra sẽ còn tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Nhiều chuyên gia trên lĩnh vực thủy sản nhìn nhận rằng, dù sản lượng xuất khẩu cá tra, cá basa của Việt Nam tăng hằng năm bình quân 20%-30%, nhưng xét mức tăng năm sau so với cùng kỳ năm trước cho thấy mức tăng không ổn định. Điều này chứng tỏ nguồn nguyên liệu cực kỳ bấp bênh do sự thiếu liên kết giữa người nuôi và DN chế biến.

Trong khi giá cả diễn biến bất thường, thì một số DN chế biến cá tra xuất khẩu làm ăn theo kiểu cạnh tranh không lành mạnh, ký hợp đồng xuất khẩu giá thấp. Trong khi đó, họ thu mua nguyên liệu và “ép” giá với người nuôi cá. Khi DN gặp khó khăn về tỷ giá đồng USD, họ đã hạ giá thu mua nguyên liệu, hạ giá xuất khẩu xuống nhằm tránh bị lỗ. Hậu quả, người nuôi cá bị lỗ và khó vay tiền tái đầu tư khiến cho nhiều người nuôi cá không còn mặn mà với nghề nuôi cá nguyên liệu.

Liên kết sản xuất là giải pháp

Vậy, đâu là nguyên nhân của tình trạng bấp bênh trên? Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực VASEP cho rằng, do chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa hộ nuôi và DN chế biến, nên dẫn tới tình trạng khủng hoảng, biến động thường xuyên chu kỳ giá-sản lượng. Ngoài ra, giữa hộ nuôi và DN vẫn chưa có sự chia sẻ rủi ro khiến cho ngành Thủy sản kém sức cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu. VASEP đang xúc tiến việc liên kết 4-5 công ty chế biến xuất khẩu cá tra lớn tại Việt Nam để cùng xây dựng vùng nguyên liệu, chia sẻ thông tin, mở rộng thị trường xuất khẩu, hỗ trợ về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, môi trường, đào tạo cán bộ... Những việc làm này hướng đến mục tiêu nâng giá trị các sản phẩm cá tra của Việt Nam ở thị trường xuất khẩu và bảo đảm giá bán cá tra trong nước ở mức người nuôi có lãi.

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lương Lê Phương, Bộ sẽ quy hoạch phát triển chi tiết cho từng vùng nuôi và có những biện pháp hợp lý để hạn chế việc mở rộng diện tích nuôi cá tra, basa tự phát của người dân. Trước mắt, Bộ sẽ rà soát quy hoạch đã có và hiện trạng nuôi của địa phương, căn cứ vào tình hình môi trường, điều kiện về đất đai, diện tích mặt nước, điều kiện nuôi, quy chế quản lý vùng nuôi để quy hoạch. Bên cạnh đó, Bộ cũng sẽ thống kê lại các nhà máy đang hoạt động chế biến cá xuất khẩu để từ đó rà soát lại quy hoạch, điều chỉnh sao cho phù hợp với yêu cầu và tình hình mới.

Được biết, từ nay đến tháng 6-2008, sẽ có 2 hội chợ thủy sản lớn diễn ra ở Hà Nội và Bỉ. Nếu DN Việt Nam đồng tâm hiệp lực, giữ giá xuất khẩu 3-3,5USD/kg, thì việc tạo “đầu ra” cho cá nguyên liệu có thể đạt mức 16.000-16.500đ/kg, loại cá tra thịt trắng. Với mức giá này, người sản xuất và DN chế biến đều có lời, việc nuôi trồng có cơ hội phát triển bền vững.

Y Linh

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323