Nhập nguyên liệu thuỷ sản: 2 tỷ USD chưa nói được gì

Đề xuất nhập nguyên liệu thuỷ sản mà không tính đến nhu cầu của thị trường thế giới thì thiếu cơ sở chắc chắn bởi thị trường mới quyết định việc nhập bao nhiêu và nhập như thế nào.

PGS.TS Lê Tiêu La – Viện trưởng Viện Kinh tế và Quy hoạch thủy sản, Bộ NN& PTNT đã nhấn mạnh điều này trong trao đổi với PV VietNamNet xung quanh Công văn số 27/2008 của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đề xuất nhập 2 tỷ USD nguyên liệu thủy sản mới đây.

- Xin cho biết ý kiến của ông về vấn đề nhập khẩu nguyên liệu thuỷ sản?

- Nhập khẩu ở đây phải hiểu là nhập tái xuất. Ngay trong Nghị định 1626, ngày 1/11/2007, Chính phủ đã có chủ trương khuyến khích nhập tái xuất.

Tôi cho rằng, trong hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là thời gian tới khi một loạt hàng rào thuế quan được bãi bỏ, việc xuất, nhập khẩu hàng hoá nông, lâm, thuỷ sản ra vào giữa các thị trường là tất yếu. Chúng ta không cấm được việc nhập khẩu nguyên liệu thuỷ sản để bảo vệ ngành khai thác và nuôi trồng trong nước.

Sự cần thiết chủ quan phải nhập nguyên liệu ở đây là phục vụ cho công nghiệp chế biến thuỷ sản xuất khẩu.

Hiện nay, các nhà máy chế biến đã phát triển rất nhanh. So với năm 2005, năng lực của các nhà máy chế biến đã tăng 20%, trong khi sản lượng nguyên liệu đầu vào mới tăng 7,6%. Như vậy, nguyên liệu không đáp ứng được. Dẫn đến, các nhà máy chế biến chỉ sử dụng từ 30–50% công suất.

Thứ hai là chúng ta đưa ra chỉ tiêu đến năm 2010, kim ngạch xuất khẩu phải đạt từ 4,5–5 tỷ USD, đến năm 2020 phải đạt từ 6-8 tỷ USD trong khi đó, riêng Quyết định 10/2006 của Thủ tướng Chính phủ Quy hoạch tổng thể phát triển ngành thuỷ sản thì chỉ cho phép khai thác khoảng 2 triệu tấn, nuôi trồng 2 triệu tấn. Tổng cộng với 4 triệu tấn đó mà để đạt được kim ngạch xuất khẩu như vậy thì rất khó nên đòi hỏi phải nhập khẩu.

Cuộc đào thải những sản phẩm không sạch, quy trình thấp

- Xin ông phân tích những tác động từ chính sách nhập khẩu này đối với ngành nuôi trồng và khai thác thuỷ sản trong nước, hay nói cách khác, nó sẽ ảnh hưởng thế nào đến đời sống của nông, ngư dân?

Về mặt tích cực, phải thấy rằng việc nhập khẩu nguyên liệu sẽ giúp cho các nhà máy chế biến có đủ nguyên liệu để sử dụng tối đa công suất hiện có, giảm chi phí khấu hao tài sản cố định trên đầu tấn sản phẩm, góp phần tiết kiệm năng lượng, giảm giá thành, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh và lợi thế cạnh tranh cho hàng VN trên thị trường quốc tế.

Mặt khác, khi máy móc được vận hành hết công suất, thời gian hoàn vốn đầu tư rút ngắn sẽ giúp DN có điều kiện đổi mới công nghệ, đẩy nhanh quá trình hiện đại hoá thiết bị máy móc. Ngoài ra, nó sẽ góp phần làm ổn định các đơn đặt hàng; ổn định được lao động và thu nhập cho người lao động trong DN chế biến.

Đặc biệt, nhập khẩu nguyên liệu thuỷ sản sẽ tạo sự cạnh tranh tích cực về mặt an toàn vệ sinh thực phẩm cho khu vực cung cấp nguyên liệu thuỷ sản trong nước; bắt buộc người sản xuất nguyên liệu trong nước phải thay đổi cách tư duy làm ăn như không bơm tạp chất và nguyên liệu, nuôi phải thân thiện với môi trường, không dùng các loại hoá chất bị cấm trong bảo quản…; tạo thế cân bằng cho khai thác, nuôi trồng thuỷ sản phát triển theo hướng bền vững.

Và cơ bản nhất là, nhập nguyên liệu sẽ giúp chúng ta tìm ra được những sản phẩm có lợi thế so sánh, đưa ngành thuỷ sản phát triển có trọng điểm, quy hoạch sát với thực tế nhu cầu của thị trường. Việc nhập sẽ chỉ chú trọng vào những nguyên liệu trong nước không sản xuất được hoặc sản xuất được nhưng năng suất, chất lượng không cao, giá thành đắt so với sản phẩm cùng loại nhập khẩu…

Nhập khẩu nguyên liệu thuỷ sản với những đòi hỏi cao về vệ sinh an toàn thực phẩm sẽ tác động đầu tiên đến những nông, ngư dân có vốn và trình độ thấp.

Tác động tiêu cực ở đây trước tiên là mối đe dọa đối với nghề nuôi trồng thủy sản trong nước, các loài thuỷ sản bản địa từ nguồn dịch bệnh mới của nguyên liệu ngoại nhập nếu không có sự kiểm soát chặt về kiểm dịch.

Mặt khác, vấn đề nhập khẩu ở đây vẫn chỉ phản ánh mối quan hệ cung cầu giữa người sản xuất và nhà máy chế biến, mới bảo vệ được các DN chế biến mà chưa tính đến được nhu cầu của thị trường thế giới. Nếu không có một cơ chế kiểm soát nhập khẩu linh hoạt, công tác dự báo, quy hoạch tốt sẽ dẫn đến khủng hoảng thừa bởi mình có bệnh cái gì thiếu là đổ xô vào mua ào ào. Không tiêu thụ được thứ nhất sẽ dẫn đến là DN lỗ, thứ hai là sẽ biến nước ta thành một bãi rác của thế giới.

Tác động của chính sách nhập khẩu nguyên liệu đối với bà con làm nghề khai thác và nuôi trồng thuỷ sản trong nước hiện nay và đến năm 2020 là chưa nhiều nhưng chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến một bộ phận những người sản xuất nguyên liệu không đảm bảo sạch. Đó là những nông, ngư dân có vốn và trình độ kỹ thuật thấp, không chịu áp dụng khoa học công nghệ và các tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm trong sản xuất...

Phải hài hoà quyền lợi giữa người chế biến và sản xuất

- Nhập khẩu nguyên liệu là hướng đi chiến lược của ngành nhưng ông cũng chỉ ra đề nghị của VASEP mới chỉ dựa trên việc bảo vệ quyền lợi của DN chế biến. Giải pháp, khuyến nghị của ông là gì?

- Muốn bảo vệ được quyền lợi của nông, ngư dân thì Hội Nghề cá phải đủ mạnh, phải có tiếng nói. Cần có sự ngồi lại, thống nhất hài hoà quyền lợi giữa VASEP (đại diện cho DN chế biến) và Hội Nghề cá (đại diện cho sản xuất). Nếu không có sự thỏa thuận giữa hai bên, DN cứ nhập vào sẽ xảy ra tình trạng ép giá đối với người sản xuất.

Ở đây, DN phải ý thức được rằng, nếu không đảm bảo đời sống của nông dân, người sản xuất thì chắc chắn DN sẽ bị tiêu diệt vì anh ép giá, người ta sẽ dần không làm cho anh nữa.

Để xảy ra điều này, tôi cho là do lỗi về quy hoạch, cụ thể là quy hoạch nhà máy chế biến. Hiện nay, quy hoạch này vẫn đang trong giai đoạn thực hiện, chưa được phê duyệt nên thời gian qua, có thể thấy sự tự phát, bùng ra mạnh mẽ của các nhà máy chế biến. Tất nhiên phải kể đến mục tiêu xuất khẩu của ngành nhưng điều đáng nói là chúng ta cần xuất phát từ nhu cầu của thị trường. Thị trường cần cái gì, chúng ta sẽ quy hoạch theo như thế để lựa chọn được đối tượng nuôi phù hợp cung cấp cho chế biến. Chứ không phải vì lợi nhuận của nhà chế biến mà quên đi nhà sản xuất.

- Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Nga (thực hiện)

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323