Đưa cá tra vào nhóm sản phẩm chiến lược của quốc gia – Tín hiệu lạc quan đầu xuân

Chủ trương đưa cá tra vào nhóm sản phẩm chiến lược đã thể hiện đậm nét vai trò “nhạc trưởng” của Nhà nước, các chương trình dự án cụ thể sẽ là động lực thúc đẩy đổi mới để tổ chức sắp xếp lại ngành hàng cá tra, nâng tính chuyên nghiệp của nhà sản xuất, cân bằng giữa xuất khẩu và tiêu thụ nội địa loại sản phẩm này theo hướng phát triển ổn định, hiệu quả và bền vững. Sự quan tâm đặc biệt này của Chính phủ sẽ là tín hiệu lạc quan để những ai đã từng “thăng trầm” với con cá tra - đặc biệt là những người nuôi, có cơ sở để kỳ vọng sản phẩm chủ lực này lại “khởi sắc mùa xuân” vào những năm tới như đã từng khởi sắc.

Phát triển ấn tượng

Cá tra được nuôi phổ biến ở các tỉnh trong vùng ĐBSCL, đặc biệt là các tỉnh ven sông Tiền và sông Hậu và đã có sự phát triển vượt bậc trong nhiều năm qua, đóng góp lớn trong tỉ trọng xuất khẩu của ngành thủy sản Việt Nam.

Tuy chỉ với hơn 6.000 ha nuôi ở 9 tỉnh, thành phố trong vùng (Tiền Giang, Đồng Tháp, Bến Tre, Vĩnh Long, Cần Thơ, Hậu Giang, An Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng) nhưng giá trị xuất khẩu cá tra giai đoạn 2000 - 2009 đã gần đuổi kịp con tôm nuôi nước lợ - đối tượng xuất khẩu chủ lực của quốc gia.

Đã từng có thời kỳ “vàng son” giá xuất khẩu cá tra phi lê lên đến 3,2 USD/kg và người nuôi kiếm tiền tỉ/1ha ao sau 6 – 7 tháng nuôi là “chuyện dễ như chơi”! Và năm 2008, mặc dù là năm đầy “sóng gió” nhưng sản lượng cá tra nuôi vẫn đạt trên 1,2 triệu tấn, sản lượng xuất khẩu đạt 640.829 tấn (tăng 65,6% so với năm 2007) và giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 1,453 tỉ USD, chiếm 32,2% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của cả nước (tăng 48,4% so với năm 2007) và đóng góp khoảng 2% GDP của cả nước. Riêng năm 2009 muôn vàn khó khăn cũng đạt 1,34 tỉ USD, chiếm tỉ trọng xuất khẩu cao với 31,5%, có mặt trên 130 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.

Nhưng vô vàn rủi ro và thách thức

Do tốc độ phát triển nhanh lại chậm quy hoạch, nhiều bất cập trong công tác quản lý các yếu tố đầu vào và thu mua, chế biến tiêu thụ; tổ chức sản xuất chưa hợp lý và mối liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ chưa chặt chẽ; công tác xúc tiến thương mại hiệu quả chưa cao; vai trò của các tổ chức hiệp hội trong chuỗi sản xuất còn chưa được thể hiện rõ ràng… đã dẫn đến việc sản xuất và tiêu thụ cá tra gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt trong thời gian gần đây nhiều cơ sở nuôi bị thua lỗ, phá sản không tiếp tục đầu tư vào sản xuất. Mặt khác, ảnh hưởng từ khủng hoảng kinh tế, thị trường xuất khẩu bị thu hẹp mạnh và giá tại các thị trường chủ lực đều giảm, những thông tin không trung thực nhằm hạ uy tín con cá tra Việt Nam của báo chí một số nước như Italia, Tây Ban Nha, Na Uy, khu vực Trung Đông và New Zealand; những rào cản bảo hộ mậu dịch từ các nước nhập khẩu chính liên tục được đặt ra; rồi nguồn nguyên liệu không ổn định… là những thách thức đã, đang phải đối đầu.

Trong suốt năm 2009, giá cá nguyên liệu luôn đứng ở mức thấp, bằng hoặc thấp hơn giá thành sản xuất, người nuôi luôn trong tình trạng thua lỗ dẫn đến chuyện nuôi bị chựng lại, số hộ bỏ ao, treo hầm tiếp tục tăng 30 - 50%. Những tháng cuối năm, giá thu mua nguyên liệu cá tra đã có “nhích” lên chút ít, người nuôi có thể lời từ 500 – 800 đ/kg cá, nhưng tín hiệu này vẫn chưa thể xua tan không khí ảm đạm ở những vùng nuôi cá tra thuộc ĐBSCL. “Cơn bão” cá tra đi qua đã hơn một năm, nhưng hậu quả nặng nề của nó thì không dễ gì ngày một ngày hai khắc phục được!

Chính phủ đặc biệt quan tâm – kỳ vọng sự khởi sắc

Trước tình hình đó, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã chủ trì xây dựng quy hoạch sản xuất và tiêu thụ cá tra vùng ĐBSCL đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 và đã được ban hành bởi Quyết định số 102/2008/QD9-BNN ngày 17/10/2008. Đây là căn cứ pháp lý để định hướng nghề sản xuất và tiêu thụ cá tra vùng ĐBSCL phát triển ổn định và bền vững. Việc hoạch định chiến lược sản xuất và tiêu thụ cá tra vùng ĐBSCL đến năm 2020 để phát triển cá tra thành sản phẩm xuất khẩu chủ lực của quốc gia và đóng góp vai trò quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, chủ trương này đã được triển khai bằng Đề án sản xuất và tiêu thụ cá tra vùng ĐBSCL đến năm 2020 và đã được Thủ tướng chính thức phê duyệt vào ngày 4/12/2009 và đến ngày 19/1/2010, Văn phòng Chính phủ chính thức thông báo Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Sinh Hùng đồng ý đưa sản phẩm cá tra vào nhóm sản phẩm chiến lược, đồng thời chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và PTNT chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nghiên cứu, xây dựng các chính sách ưu đãi để phát triển bền vững sản phẩm này với những chính sách ưu đãi cho ngành này.

Tổng nhu cầu vốn đầu tư cho Đề án sản xuất và tiêu thụ cá tra vào khoảng 1.340 tỉ đồng, trong đó, giai đoạn 2010 - 2015 cần 800 tỉ đồng, giai đoạn 2016 - 2020 cần 540 tỉ đồng. Một số giải pháp chính thực hiện đề án này là:

1. Phát triển theo quy hoạch:

Cá tra được quy hoạch nuôi chủ yếu ở khu vực ven sông Tiền và sông Hậu gồm các tỉnh Vĩnh Long, Cần Thơ, An Giang, Tiền Giang, Hậu Giang, Đồng Tháp, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng với diện tích tối đa năm 2015 là 11.000 ha và năm 2020 là 13.000 ha. Trong năm 2010, hoàn thành việc rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch sản xuất và tiêu thụ cá tra của các địa phương trong vùng ĐBSCL. Để tránh tình trạng nuôi cá tra manh mún, nhỏ lẻ, các cơ sở nuôi cá tra mới có quy mô 10 ha trở lên phải nằm trong vùng sản xuất theo quy hoạch, có cơ sở hạ tầng phù hợp với sản xuất công nghiệp và đối với các cơ sở hiện có phải được rà soát, bố trí lại phù hợp quy hoạch, bảo đảm vệ sinh môi trường và an toàn dịch bệnh.

2. Cải thiện và nâng cao chất lượng giống, thức ăn, sản phẩm chế biến, xuất khẩu:

Đến năm 2015, ĐBSCL hoàn thành việc thay thế toàn bộ giống cá tra, bảo đảm giống có chất lượng cao, sạch bệnh. Các cơ sở sản xuất, kinh doanh thức ăn phục vụ nuôi cá tra phải đảm bảo điều kiện sản xuất, kinh doanh, thực hiện công bố chất lượng và đảm bảo chất lượng sản phẩm theo quy định hiện hành của Nhà nước, phải tuân thủ sự kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng và bị xử phạt nghiêm minh khi vi phạm.

Các cơ sở chế biến phải thực hiện công bố và chịu trách nhiệm trước pháp luật về chất lượng sản phẩm đã công bố để giám sát hoạt động quy trình sản xuất của cơ sở, phải thực hiện kiểm dịch, kiểm tra chất lượng sản phẩm trước khi đưa ra lưu thông phân phối trên thị trường.

3. Tổ chức lại sản xuất:

Tổ chức lại sản xuất theo hướng gắn kết chặt chẽ và bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các khâu nuôi, thu mua, chế biến và xuất khẩu. Trong đó, tổ chức lại các hộ nuôi cá tra theo mô hình quản lý cộng đồng và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất kinh tế tập thể như Hợp tác xã, Tổ hợp tác.

Đối với các cơ sở chế biến và tiêu thụ phải được bố trí, sắp xếp lại thành hệ thống phù hợp với các vùng sản xuất nguyên liệu, yếu tố quan trọng là thực hiện nguyên tắc nhà máy chế biến phải có vùng nguyên liệu, có trách nhiệm ký kết và thực hiện hợp đồng thu mua nguyên liệu với người nuôi để bảo đảm nguồn nguyên liệu ổn định.

4. Chính sách đầu tư:

Một số lĩnh vực ngân sách nhà nước hỗ trợ: Các nghiên cứu khoa học, nhập công nghệ, lai tạo giống, nhân giống và giữ giống gốc, giống chất lượng cao sạch bệnh; cơ sở hạ tầng thủy lợi, điện và hạ tầng công trình xử lý môi trường cho vùng nuôi, vùng sản xuất giống tập trung trên cơ sở phù hợp quy hoạch và có dự án được duyệt; Đầu tư nâng cấp 4 trung tâm sản xuất giống cá tra chất lượng cao sạch bệnh tại các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Bến Tre và TP Cần Thơ; đầu tư đồng bộ một trung tâm vùng và 9 tỉnh/thành phố (trong quy hoạch nuôi cá tra ở ĐBSCL) phòng thí nghiệm đủ năng lực tham chiếu, kiểm nghiệm chất lượng thức ăn, chế phẩm vi sinh, chất lượng sản phẩm và kiểm định chất lượng giống cá tra.

Đầu tư trang thiết bị phục vụ công tác thông tin, thống kê, dự báo tình hình sản xuất - tiêu thụ cá tra và đầu tư xây dựng đồng bộ cho mỗi địa phương trên hệ thống quan trắc, cảnh báo môi trường, đảm bảo kịp thời phòng chống dịch bệnh và phát triển nuôi cá tra bền vững.

Đối tượng cá tra được thừa nhận là ngành hàng đầy tiềm năng và triển vọng sẽ tiếp tục phát triển. Đây là nhận định dựa trên nhiều cơ sở khoa học, căn cứ dự báo kinh tế thị trường của các chuyên gia, tình trạng “bấp bênh” như hiện nay chỉ là nhất thời.

Th.S PHẠM THỊ THU HỒNG

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005