Mùa sứa ở Minh Châu (Quảng Ninh)

Cũng như nhiều nơi khác, mùa sứa ở xã Minh Châu (huyện Vân Đồn - Quảng Ninh) kéo dài khoảng từ cuối tháng giêng đến giữa tháng 3 âm lịch. Vào mùa sứa nếu ai có việc đến Minh Châu thì phải hẹn trước, bởi người lớn đều đi làm sứa, chỉ có trẻ con và người già ở nhà.

Minh Châu lại chưa có điện lưới nên ban đêm vốn đã vắng lặng, chỉ có tiếng người vào ban ngày. Thế nhưng vào mùa sứa, cả ban ngày cũng vắng như... đêm vậy...

Trái với trong thôn xóm, ngoài bãi biển lại là cảnh tấp nập, ánh điện chạy bằng máy nổ, ắc quy v.v... sáng trưng. Từ các xưởng chế biến sứa đến các tàu vớt sứa đều chăng đèn rực rỡ. Mà không chỉ người Minh Châu, vào mùa sứa, người thập phương, từ các tỉnh lân cận như Thái Bình, Hải Phòng đến các tỉnh xa xôi như Quảng Nam - Đà Nẵng, Sơn La, Lai Châu, Thái Nguyên v.v... cũng đến Minh Châu; có người là lái buôn, có người là thợ làm công như cắt sứa, ướp sứa v.v... Năm nay Minh Châu có 20 xưởng chế biến sứa đang hoạt động, mỗi xưởng ước chừng cũng đến bốn, năm chục, thậm chí lên đến bảy chục tấn mỗi ngày. Sứa được ướp khoảng 10 ngày trong các bể ướp, sau đó đem đóng hộp, chủ yếu là xuất khẩu sang Trung Quốc, rồi từ Trung Quốc sứa "bay" tới các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga...

Người ta bảo, Minh Châu là xã nghèo, nhưng lại được trời phú cho những bãi sứa ''đệ nhất thiên hạ”. Sứa ở Minh Châu rất to và rất nhiều, ước tính có hàng nghìn tấn/vụ. ở các xã lân cận như Quan Lạn, Ngọc Vừng, Thắng Lợi v.v... hay ở cả Cô Tô nữa cũng có nghề làm sứa, nhưng so với Minh Châu thì chưa nhằm nhò gì! Nghề đánh bắt sứa tuy không phức tạp nhưng đòi hỏi người làm nghề phải dạn dày với sóng gió. Bởi bắt sứa thường chỉ dùng được những chiếc mảng mỏng manh, trong khi đó, sóng biển ở đây nhiều ngày rất dữ dội, người không quen sông nước rất dễ bị say sóng mà bỏ về giữa chừng; hoặc nếu có kiên trì bám trụ thì cũng không hớt được nhiều sứa. Chẳng thế mà dân xã đảo Bản Sen cũng nhiều hộ làm ngư nghiệp nhưng chỉ quen khai thác hải sản trong lộng nên họ có muốn tranh thủ mùa sứa kiếm tiền thì cũng chỉ làm các công việc trên bờ như cắt sứa, chế biến sứa v.v...

Vào mùa sứa năm nay, chúng tôi đã về Minh Châu, theo người dân ra bãi. Trong không khí tấp nập của ngày mùa, tôi làm quen với ông Phạm Văn Hăng, một hộ dân sống gần bến Cửa Đối. Năm nay ông Hăng đã 53 tuổi và như ông nói, cũng chừng ấy năm ông sống với biển. Thậm chí, từ khi còn nằm trong bụng mẹ, ông đã... đi biển rồi! Sinh ra trên biển, lớn lên trên biển, ông quả là một lão ngư với đủ những đặc trưng của người đi biển. Từ cái tính vô tư, sôi nổi và cởi mở như con sóng cho đến đôi mắt nhìn lúc nào cũng nheo nheo... Thấy tôi muốn tìm hiểu nghề đánh bắt sứa, ông khoái lắm, thao thao bất tuyệt kể cho tôi nghe về những chuyến đi biển, những lần đụng sóng to, gió lớn v.v... Những khi tôi đặt vấn đề xin được theo hầu ông một chuyến thì ông chối đây đẩy...

"- Chú không theo được đâu, sóng biển lớn lắm nhỡ nó hất chú xuống biển thì tôi biết làm sao?” - Ông nhìn tôi, lắc đầu.

"- Làm cái nghề này cũng cực lắm chú ơi!" - Ông Hăng nói, rồi giơ tay chỉ vào một anh chàng cao lêu nghêu, thợ cùng làm đứng gần đó. Anh chàng này toàn thân mặc áo mưa kín mít, chân đi ủng, đeo găng tay cao su chỉ để hở mỗi đôi mắt. Ông Hăng bảo: "- Nó không chịu được nhớt sứa nên phải ăn mặc như vậy đấy!".

Tôi nhìn ra xung quanh và mới chợt nhận ra điều khác lạ ấy. Cả bãi biển mặc dù trời quang mây tạnh vậy mà ai cũng mặc quần áo mưa kín mít. Thì ra là để tránh đụng phải nhớt của con sứa. Nếu đụng phải dễ bị dị ứng lắm, da thịt có khi lở loét...

Sứa là động vật thân mềm, thường chỉ nổi lên vào ban đêm. Và tuy to lớn (sứa ở Minh Châu có trọng lượng trung bình từ 20 - 30 kg, cá biệt có con sứa nặng đến 1 tạ) nhưng sứa lại không có khả năng tấn công mà chỉ tự vệ bằng cách tiết ra một loại nọc độc gây ngứa, khiến cho chẳng loài vật nào ở biển dám ăn thịt nó. Các đàn cá thường tìm cách tránh xa đàn sứa, nên dịp nào vào vụ sứa thì bà con ngư dân cũng chẳng ai đi đánh cá cả bởi rất ít khi gặp được cá. Đặc biệt, người đi bắt sứa sợ nhất là gặp sứa lửa, nếu không mang găng tay cao su, và mặc quần áo mưa cẩn thận mà vô tình sờ vào sứa lửa thì chỉ còn cách ôm tay mà khóc, rồi đánh mảng về không...

Nhưng thấy tôi "nỉ non" mãi, ông Hăng cuối cùng cũng đồng ý cho tôi đi đánh bắt sứa cùng, với điều kiện tôi phải phục tùng ông tuyệt đối trong suốt chuyến đi và phải mặc quần áo mưa cẩn thận. Ông cũng khuyên tôi để máy ảnh ở nhà, vì sợ tôi mải chụp ảnh rồi bị ngã xuống nước thì chết. Tôi đồng ý. Chiếc mảng rùng mạnh rồi lao vút đi giữa mênh mông biển nước...

Quả thật có ra biển và đêm tối trời mới càng thấy mình nhỏ bé giữa đại dương. Dù đã đi biển nhiều lần nhưng khi được nhìn vịnh Bái Tử Long trong đêm như thế này, tôi vẫn thấy xúc động trước khung cảnh hùng vĩ của biển cả. Vịnh Bái Tử Long về đêm giống như có 2 bầu trời, một bầu trời trên cao kia và một bầu trời ở dưới mặt nước với hàng triệu loài hải sản lớn nhỏ cũng phát sáng lung linh như ánh sao. Những đêm trời tối đen như mực này, nhìn bầu trời dưới nước còn thú vị hơn nhiều. Gặp khi con sóng lớn ập tới, chiếc mảng của chúng tôi dềnh lên dềnh xuống. Ông Hăng nhìn tôi cười khà khà: "Thấy chưa, tôi đã bảo anh đừng đi cùng cơ mà!".

Quả thật, công việc đánh bắt sứa với “dân ngoại đạo" như tôi thực sự là một thử thách. Từ lúc đi đến giờ, tôi cứ phải ôm chặt vào cột thuyền, giá có mang theo máy ảnh cũng không tay nào mà chụp được. Bỗng ông Hăng hét to: "Bãi sứa kìa!". Và hàng chục tàu sứa cùng lao đến khi nghe tiếng kêu của ông Hăng. Tôi đưa mắt nhìn ra xa, những thân sứa phản ánh đèn lấp lánh toả sáng. Chưa bao giờ tôi được chứng kiến một cảnh ngoạn mục như thế! Chúng tôi lạc vào giữa đàn sứa dễ đến hàng ngàn con, con nào cũng to như chiếc thúng, lập lờ như viên thạch khổng lồ trên mặt nước. Ông Hăng cởi nhanh chiếc thắt lưng rồi cột chặt bụng mình vào cột thuyền, đứng theo thế xuống tấn, hai tay cầm chắc cây sào có gắn đầu vợt, rồi hết sức gồng những thân sứa khổng lồ lên mảng. Anh chàng cao lêu nghêu làm cùng mảng với ông Hăng, khệ nệ lôi những thân sứa về một phía mảng, rồi cắt rời đầu sứa với thân sứa. Đầu sứa bé hơn; nhưng khi bán thì được giá hơn nhiều so với thân sứa. Những năm sứa được mùa, nhiều xưởng sứa chỉ thu mua đầu sứa. Một chiếc đầu sứa trung bình cũng nặng khoảng 6 - 7 kg, năm nay giá đầu sứa thu mua ở các xưởng dao động từ 5.000 - 6.000 đồng/đầu sứa, có năm giá đầu sứa lên tới 14.000 đồng/đầu. Ngày nhiều sứa, các xưởng sứa thu mua trung bình từ 5.000 đến 1 vạn đầu sứa...

Mải mê vớt, chẳng mấy chốc, sứa đã đầy khoang. Ông Hăng tuyên bố: "- Nghỉ! Được hơn 300 đầu sứa rồi! Thêm nữa, đắm mảng đó!". Chúng tôi quay mảng trở về. Cũng phải mất hơn 2 tiếng mới tới bờ. Lúc này đã là 11 giờ đêm. Ông Hăng bảo tôi: "- Bãi sứa này vẫn chưa lớn lắm, nhiều lần tôi gặp bãi sứa có đến vài nghìn con, phải mấy chục mảng mới chở hết!"...

Xem ra ông Hăng có vẻ rất hài lòng với chuyến đi. Ông bảo nghề khai thác và chế biến sứa ở Minh Châu thực sự rộ lên là từ năm 2005, còn trước đó chẳng ai biết chế biến sứa, thậm chí cũng chẳng mấy ai ăn sứa. Chỉ đến khi có sự tham gia của các kỹ thuật viên chế biến sứa đến từ Trung Quốc, nghề sứa mới xuất hiện. Ban đầu nó không được khuyến khích vì sợ làm ảnh hưởng đến môi trường, thậm chí có lúc còn bị cấm. Năm 2006, doanh thu từ việc làm sứa đã đem lại thu nhập cho ngư dân Minh Châu hơn 2,5 tỷ đồng/2 tháng/vụ, hơn hẳn nghề đánh cá xa bờ với 28 tàu cá cỡ lớn (chưa kể tàu cỡ nhỏ) của ngư dân Minh Châu cũng chỉ đem lại thu nhập cho họ khoảng 1,4 tỷ đồng/năm. Trong khi đầu tư vào nghề cá phải mất số tiền gấp vài chục lần so với nghề sứa. Và thế là mọi người tập trung vào khai thác, chế biến sứa. Nhất là sau đó, thực tế còn khẳng định nghề sứa không những không làm ảnh hưởng đến môi trường mà trái lại còn góp phần bảo vệ môi trường, vì sứa chỉ xuất hiện theo mùa khoảng 2 tháng, rồi tự chết đi trong môi trường tự nhiên. Chỉ riêng số lượng sứa ở khu vực biển Minh Châu hàng năm cũng có đến hàng nghìn tấn. Nếu không được thu gom, chúng chết trôi trên biển sẽ gây ô nhiễm khá nặng rồi. Do vậy từ năm 2007, sứa đã thực sự được coi là loài hải sản có giá trị, và nghề làm sứa đã được khuyến khích, trước mắt nó đã góp phần tích cực trong việc xoá nghèo cho người dân Minh Châu. Chỉ tính từ năm 2007 đến nay, thu nhập từ nghề sứa ở Minh Châu ước tính đã khoảng 8 tỷ đồng/năm. Minh Châu hiện nay có khoảng 60% diện tích ruộng cấy bị hỏng do ngập mặn, người dân mệt với nghề trồng lúa nghề đánh cá cũng ngày càng khó khăn do nguồn cá cạn kiệt... Thế là nghề sứa lên ngôi, trở thành cứu cánh cho kinh tế của Minh Châu, góp phần làm giảm lượng người đi khai thác sá sùng ở bãi biển Minh Châu và Quan Lạn... Thật là nhất cử lưỡng tiện...

Chính vì thế, ông Hăng vui cũng là chuyện dễ hiểu. Đó là niềm vui của người lao động, có thu nhập cao từ việc làm chính đáng!

Công Thành

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005