Người “đỡ đầu” cho con cá nước lạnh

TS Lê Thanh Lựu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thuỷ sản 1 vốn gắn bó với con cá nước lạnh qua 6 năm học đại học cộng thêm 3 năm nghiên cứu sinh ở Nga.

Về nước, gót chân ông đi mòn nhiều nguồn sông, con suối, lắm thác ghềnh cheo leo heo hút ở các tỉnh miền núi để đưa ra một kết luận: “Thủy sản nước lạnh ở ta chẳng có gì ngoài vài con cá suối con con. Sao không nhập nội cá nước lạnh về nuôi?”.

Ý tưởng táo bạo đó cho đến tận bây giờ vẫn bị không ít nhà môi trường “độp” lại vì họ e ngại ảnh hưởng đến đa dạng sinh học, vì chưa có đánh giá tác động môi trường, vì… Ông Lựu cũng không ngần ngại “phản pháo” rằng: “Nói thế thì thuỷ sản VN có cái gì? Cá mè, cá trắm là nguồn Trung Quốc, cá trôi nguồn Ấn Độ, đến cá trê, rô phi… Cá tầm không phải là cá dữ. Cá hồi có khả năng ảnh hưởng đến hệ sinh vật nhưng nó chỉ ở vùng lạnh, không xuống dưới khu hệ nhiệt đới được bởi cứ trên 25 độ là chết. Cứ như các nhà khoa học hàn lâm thì chẳng dám nhập con gì cả. Tôi chỉ sợ không có con nào nuôi mới là vấn đề đau đầu”.

Cái bắt tay, hợp tác đầu tiên giữa các nhà khoa học thuỷ sản Việt Nam và Phần Lan được bắt đầu từ năm 2001. Các chuyên gia Phần Lan từ Trung tâm công nghệ Kuopio và Viện Nghiên cứu Thuỷ sản Phần Lan cùng với cán bộ khoa học của Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thuỷ sản 1 đã liên lạc và trực tiếp bàn một số nội dung hợp tác với nhau. Phía Phần Lan thành lập Trung tâm Đổi mới và Trung tâm này đã điều phối các hoạt động hợp tác của các đối tác Phần Lan để cùng với Viện chuẩn bị văn bản dự án giới thiệu cá hồi vân vào Việt Nam.

Chuyên gia của hai nước cũng đưa ra kết luận cho rằng cá hồi có thể phát triển tốt ở Việt Nam, đặc biệt các vùng núi cao, và Việt Nam có tiềm năng phát triển bền vững các đối tượng cá nước lạnh. Một nghiên cứu khả thi về môi trường, kinh tế và thị trường đã được hai bên phối hợp triển khai năm 2003-2004 làm cơ sở cho việc lập trang trại pilot nuôi cá nước lạnh đầu tiên tại miền Bắc Việt Nam. Trang trại cá hồi vân đầu tiên ở Việt Nam được thành lập tại thị trấn Sapa, Lào Cai vào cuối năm 2004. Các chuyên gia Phần Lan đã chuyên chở trứng cá sang Sapa, phối hợp với cán bộ kỹ thuật của Viện triển khai việc ấp trứng, ương cá bột hương tại trại pilot. Đợt đầu tiên 150.000 trứng đã thụ tinh được nhập vào Việt Nam và được tiếp tục ấp ra thành cá bột, sau đó được ương thành cá hương, giống để nuôi cá thịt.

Trong một cuộc họp ở Nga, ông Lựu tranh thủ thời gian rảnh nằn nì mấy anh bên Đại sứ quán. Tưởng ông nhờ vả mua hàng lậu, hàng ngoài luồng gì ghê gớm nhưng hoá ra chỉ để dẫn đường đến cơ sở sản xuất giống cá tầm. Xem, mê mẩn rồi, không chờ đợi những thủ tục nhiêu khê, ông Viện trưởng ứng tiền túi mua liền 2kg trứng cá lạnh, giá mỗi kg 3.000 USD, xách tay bay về nước. Khoảng 20.000 cá tầm giống đã được tạo ra tại Sapa là thành quả của chuyến xuất ngoại ấy. Như vậy, qua các thử nghiệm đã có thể chứng minh cá hồi và cá tầm có khả năng ấp ương lên giống tại miền Bắc Việt Nam.

Số giống cá hồi sau đó được Viện sử dụng cho việc nuôi thử nghiệm tại ngay trang trại pilot Sapa, đồng thời đã chuyển khoảng 7.000-8.000 cá giống cho ông Nguyễn Tiến Thắng nuôi thử nghiệm ở bản Khoăng, Sapa cùng năm. Viện cũng đã chuyển 1.000 cá giống cho ông Yên ở Lai Châu nuôi thử trên địa bàn tỉnh này. Cả ba địa điểm nuôi trên đã cho kết quả nuôi thương phẩm rất khả quan. Sau 14 tháng cá đã đạt trọng lượng 1,5-1,7kg. Tỷ lệ sống cao, tốc độ tăng trưởng được các chuyên gia Phần Lan cho là cao.

Với đối tượng cá tầm, sau khi đã thu được giống, Viện chủ trương phân nhỏ đàn cá để nuôi thử nghiệm nhằm đánh giá khả năng thích nghi và triển vọng của đối tượng này. Viện lưu lại trung tâm Sapa 1.200 con, chuyển 2.000 con về hồ chứa Thác Bà, 1.200 con về Trung tâm giống Quốc gia thuỷ sản nước ngọt miền Bắc tại Phú Tảo, Hải Dương và gửi 20 cá giống lớn 1,5-2,0kg vào Đà Lạt. Kết quả thử nghiệm thật khả quan, cho thấy với điều kiện nhiệt độ nước dao động từ 22-25oC, cá tầm phát triển rất bình thường. Cá tầm bắt đầu ngừng ăn khi nhiệt độ đạt 29-30oC trong dài hạn và bắt đầu bị chết khi nhiệt độ tăng lên 32oC.

Cuối năm 2005, đoàn cán bộ của UBND tỉnh Lâm Đồng do ông Bảy Hoà chủ tịch tỉnh đã thăm mô hình nuôi cá hồi vân ở Sapa. Sau đó, cán bộ kỹ thuật của ba đơn vị là Sở Nông nghiệp - PTNT, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thuỷ sản 3 (Viện 3) và Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thuỷ sản 1 (Viện 1) tiến hành khảo sát nhiều địa điểm, kết luận là cá hồi vân có thể phát triển tại Lâm Đồng. Để đảm bảo chắc chắn, địa điểm đầu tiên được tuyển chọn là xã Klong Klanh, trên địa bàn huyện Lạc Dương. Đầu năm 2006, doanh nghiệp tại thành phố Hồ Chí Minh đã được tỉnh Lâm Đồng cho phép triển khai nuôi thử nghiệm. Khu thí nghiệm được triển khai tại địa điểm của doanh nghiệp đồng thời lồng bè được đặt tại hồ Tuyền Lâm và triển khai vào giữa năm 2006. Kết quả là cuối năm 2006, doanh nghiệp nuôi thử nghiệm thành công, 6-7 tấn cá hồi thương phẩm tươi sống, giãy đành đạch trong nắng vàng phương Nam đã gây được tiếng vang lớn trong giới khoa học cũng như gây bất ngờ cho thị trường thuỷ sản cao cấp.

Từ 2005-2008, Viện thường xuyên nhập trứng cá hồi vân từ Phần Lan để ấp và ương ở Sapa. Đầu năm 2007, Viện 1 và Viện 3 và Cty Giang Ly đã phối hợp thử nghiệm thành công ấp và ương cá hồi vân ngay tại Klong Klanh, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng. Viện 1 cũng đã tạo ra đàn cá hậu bị bố mẹ và đã nuôi thành thục đàn cá này. Đầu năm 2008, nhóm chuyên gia kỹ thuật của Viện đã thành công thử nghiệm sản xuất trứng cá hồi. Cuối năm 2008, đã thành công sản xuất nhân tạo 20 vạn cá hương. Việc chủ động sản xuất cá giống để cung cấp cho các vùng nuôi của Việt Nam hoàn toàn trong tầm tay. Từ đợt nhập trứng cá tầm Xiberia từ năm 2005, hiện nay, lượng cá tầm Xiberia hậu bị còn khoảng 1.000 con với các quy cỡ từ 7,0 kg tới 22,0 kg. Đối với cá tầm, tin mừng mới là chúng ta đã phát hiện ra rằng trong điều kiện của khí hậu miền Bắc, tuyến sinh dục của cá tầm Xiberia đã phát triển và tạo ra giải trứng ở giai đoạn 3. Như vậy triển vọng tạo được con giống cá tầm cho ngành nuôi cá nước lạnh Việt Nam là có triển vọng.

Ngày tháng tựa bóng câu qua cửa sổ. Đối với ông Lựu, tháng ngày càng trôi nhanh hơn bởi những chuyến đi nối tiếp chuyến đi cứ thúc giục. Nào là các địa phương, bạn bè, bà con nông dân biết tiếng ông, cũng níu kéo, mời mọc: “Ông lên tư vấn hộ tôi chỗ này, chỗ kia có nuôi nổi cá nước lạnh không?”. Ông Viện trưởng nhiệt tình, gật đầu ngay. Ông bảo, cá hồi nuôi được ở Lâm Đồng, Kon Tum và nhiều nơi nước lạnh còn cá tầm diện rộng hơn. Ở Đắc Lắc, Gia Lai, ở vùng Ngọc Linh - Quảng Nam, vùng núi cao Quảng Ngãi, Ninh Thuận, vùng dưới chân Bạch Mã ở Huế, vùng tây Nghệ An, Thanh Hoá còn ngoài Bắc cứ tỉnh nào miền núi đa số nuôi được, thậm chí có thể nuôi ở Thanh Sơn, Phú Thọ, ở chân Tam Đảo, Vĩnh Phúc.

Hễ nơi nào có nguồn nước mát từ rừng, từ núi hoặc nước ngầm, có nhiệt độ dưới 29 độ là nuôi tốt. Khả năng nuôi có thể được vài chục ngàn tấn. Cá hồi bán tại trận một tấn cũng 120 triệu, lãi khoảng 40-60 triệu, cá tầm một tấn cỡ 200 triệu, lãi 70-80 triệu nếu nuôi khéo. Chẳng có gì lợi bằng, nhất là ở những vùng nước lạnh xưa kia chỉ nhởn nhơ vài con cá suối bé bằng ngón tay, ngón chân. Vì thế chỉ trong vòng bốn năm đã có ít nhất 14 trang trại nuôi cá nước lạnh được xây dựng. Trong thực tiễn, như các ghi nhận, các trang trại sau khi được xây dựng, sản lượng năm sau thường được nâng cao hơn năm trước. Thí dụ, trang trại ông Thắng được xây dựng năm 2005 và cuối năm 2005 đã nuôi được xấp xỉ 8 tấn. Năm 2006, trang trại mở rộng và đã nuôi được khoảng 20 tấn, năm 2007 trang trại nuôi được khoảng 35-36 tấn. Năm 2009, trang trại khoảng 50 tấn. Cũng tương tự, trang trại Giang Ly năm 2006 nuôi được khoảng 6-8 tấn, năm 2007 sản lượng đã tăng lên khoảng 14-15 tấn và năm 2008 sản lượng nuôi đạt tới 22-25 tấn...

DƯƠNG ĐÌNH TƯỜNG

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005