Đà Nẵng: Nổi trôi nghề câu mực

Nghề câu mực khơi được ngư dân Đà Nẵng triển khai vào giữa những năm 90 thế kỷ trước, lúc cao điểm hơn 150 tàu tham gia đánh bắt, mỗi năm đưa về gần 10 nghìn tấn mực khô. Thế nhưng hiện tại chỉ còn 9 chiếc, mặc dù giá mực đã vượt qua 50 nghìn đồng/kg, cao nhất kể từ trước đến nay. Tại sao nghề được coi là thế mạnh của ngư dân Đà Nẵng lại giảm nhanh đến vậy?

Có 3 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên. Một là, câu mực là nghề lắm rủi ro, bám biển dài ngày. Hai là, bạn câu (lao động) ngày càng ít, trong khi mỗi tàu khi ra khơi cần trên 20 người. Ba là, giá mực lên xuống thất thường, thậm chí có giai đoạn rất khó bán. Trước thực trạng đó, ngư dân không còn cách nào tốt hơn là chuyển đổi sang nghề khác tiếp tục mưu sinh và nghề câu mực mai một dần.

“Trong số các nghề đánh bắt trên biển, câu mực là nghề mạo hiểm và vất vả nhất, người yếu bóng vía không thể làm nổi. Đây cũng là nghề rủi ro rất cao”, ông Nguyễn Văn Phong, ở tổ 25 Thanh Khê Tây (Thanh Khê), người có hơn 10 năm đi câu mực và gần 30 năm gắn bó với biển, đúc kết như vậy. Kể về nghề, ông cho biết: Mỗi tàu khi xuất bến, ngoài thuyền trưởng và người nấu ăn, có từ 20 - 24 bạn câu. Mỗi bạn câu có một thúng nan loại lớn.

Đi kèm với thúng là bình ắc-quy và đèn hiệu. Ra đến ngư trường cách xa bờ trên 200 hải lý, sau khi cơm nước xong, khoảng 5 giờ chiều tàu thả thúng xuống biển. Cứ mỗi thúng có một ngư dân. Từ thúng này đến thúng khác cách xa cả cây số. Khi thả hết lượt, tàu neo lại hoặc thả trôi trên biển, còn ngư dân bật đèn tín hiệu và cứ thế buông câu. Một mình trên chiếc thúng lênh đênh trên biển giữa đêm tối mịt mùng, người yếu bóng vía không dám ngồi câu cho dù ít phút. Thế mà để có thu nhập mỗi chuyến biển, bạn câu đã thức khoảng 60 đêm như vậy. Chừng 4 giờ sáng, tàu đến “vớt” từng người và kéo thúng lên.

Vớt đến người cuối cùng thì mặt trời đã lên cao. Sau đó ai nấy tranh thủ sơ chế và phơi mực. Mỗi ngày, bạn đi câu chỉ ngủ vài ba tiếng vào lúc giữa trưa. “Có trường hợp nào chiều hôm trước thả 20 ngư dân xuống biển ngồi câu, sáng hôm sau vớt lên chỉ có 19 người không?”, chúng tôi hỏi. “Có chứ”, mặt ông Phong bỗng chốc đượm buồn. “Nói đâu xa, thằng em ruột tôi tên là Nguyễn Văn Nhất mới 35 tuổi, mất tích trong trường hợp đó. Chiều hôm trước thả xuống biển nó còn chào hỏi mọi người vui vẻ, thế mà sáng hôm sau đã biến mất khỏi mặt biển. Tàu tìm kiếm cả ngày không thấy đành báo về đất liền bị mất tích”. Hỏi về thu nhập, ông nhẩm tính: Trước đây còn đỡ. Chuyến 2 tháng, trừ hết phí tổn kiếm được 5 - 6 triệu đồng/người.

Hai năm 2008 - 2009 giá mực xuống thấp, có lúc chỉ 19 nghìn đồng/kg, trừ hết chi phí có khi chỉ hơn triệu bạc. Thu nhập thấp, ngư dân ai nấy lên bờ tìm việc khác. Tàu không có lao động, nằm bờ dài dài. Để lâu sợ hư hỏng, bán đổ bán tháo. Hộ có điều kiện thì dỡ bỏ giàn phơi mực, đầu tư mua lưới vây, lưới cản chuyển nghề. Theo ông, mạo hiểm, vất vả ngư dân có thể chấp nhận được, nhưng thu nhập thấp thì chẳng còn ai gắn bó với nghề.

Trong khi chuyện trò với ông Phong, chúng tôi gặp một ngư dân từng đi câu mực nhiều năm và trở về an toàn sau bão Chanchu. Anh còn khá trẻ, tên Năm, ngụ ở xã Bình Minh, huyện Thăng Bình, Quảng Nam. Hỏi anh có còn gắn bó với nghề câu mực, anh xua tay: “Sau đợt bão Chanchu bỏ luôn nghề đi biển. Nghề gì mà hồn treo be thúng, sợ quá. Nay nghĩ lại vẫn thấy nổi da gà. Hơn nữa, vợ con giữ rít”.

Đã 2 tháng nay, tàu câu mực số ĐNa 66073 do anh Lê Bá Cường, ở tổ 25 Thanh Khê Tây (Thanh Khê) làm thuyền trưởng nằm bờ. Không có việc gì, chiều chiều người thuyền trưởng mới ngoài 30 này ngồi trước hiên nhà hóng gió, thỉnh thoảng bù khú với bạn bè. Hỏi anh, trời yên biển lặng sao không tranh thủ bám biển, anh buồn rầu cho hay: Trước chủ tàu hưởng 20% trên tổng thu nhập, nay hạ xuống chỉ còn 17% mà cũng không có người đi.

Tàu không có bạn đi câu, thuyền trưởng có muốn mấy cũng đành chịu. Cách đây 2 tháng, đưa về 8 tấn, lúc đó mực đã 40 nghìn đồng/kg, thế mà trừ hết 200 triệu đồng chi phí, người làm công không còn bao nhiêu nên mỗi người mỗi ngả. Tình trạng này rồi cũng bán tàu sớm. Không như nghề lưới cản lưới vây, chỉ cần 8 - 10 người là ra khơi được. Nghề này ít nhất cũng phải 18 người/tàu, ít hơn coi như lỗ. Thời buổi này kiếm đủ chừng đó người cho chuyến biển không dễ. Câu mực, thời gian bám biển có khi hơn 2 tháng, không chỉ xa gia đình lâu ngày mà rất dễ gặp bão tố nên càng ngày càng ít người gắn bó.

Thực ra, nghề câu mực năng suất khá cao, mỗi tàu 20 bạn câu, chuyến 2 tháng thường đưa về 12 - 14 tấn. Có điều giá cả thất thường làm cho thu nhập không ổn định. Thị trường hoàn toàn phụ thuộc vào khách hàng nước ngoài và đầu nậu đua nhau ghìm giá. Hễ mực về nhiều y như rằng giá rớt thê thảm. Ông Nguyễn Phú Hùng, ở tổ 27 Thanh Khê Đông, thuyền trưởng tàu câu mực số ĐNa 90307 cho biết: Chuyến cuối cùng của nghề câu mực năng suất kỷ lục đạt 17 tấn. Khi còn ở ngoài biển, cứ ngỡ trúng to. Ai ngờ về đất liền, mực rớt giá từ 32 nghìn xuống chỉ còn 19 nghìn đồng/kg. Biết lỗ to mà cũng phải bấm bụng bán. Sau chuyến đó, phải đầu tư giàn lưới vây chuyển nghề.

Thời gian này, giá mực lá đại dương trên 50 nghìn đồng/kg, có bữa 55 nghìn đồng/kg. Giá cao nhưng không có tàu nào phục hồi nghề cũ. Điều này chứng tỏ nghề câu mực không còn là lựa chọn của ngư dân. Ông Lương Hữu Trúc, Trưởng phòng Kinh tế quận Thanh Khê (Đà Nẵng) cho biết: Năm nay câu mực đạt hiệu quả khá cao. Từ đầu năm đến nay, 9 tàu đã đưa về hơn 1.000 tấn.

Đa số chuyến biển đều có lãi. Vấn đề đặt ra hiện nay là ổn định số tàu câu mực còn lại để bảo đảm sự đa dạng ngành nghề đánh bắt của địa phương. Tuy vậy, về giá cả rất cần sự can thiệp của cơ quan chức năng, tức là sớm tổ chức việc đấu giá để hạn chế tình trạng đầu nậu khống chế về giá cả, gây thiệt hại cho ngư dân.

Trao đổi về định hướng phát triển ngành nghề đánh bắt trên biển, ông Hồ Phó, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT cho rằng: Ngư dân là người quyết định nghề đánh bắt. Nghề nào hiệu quả là họ triển khai. Đối với nghề câu mực, không chỉ nguy hiểm, lắm rủi ro mà thị trường đầu ra sản phẩm không nhiều, chỉ có khách hàng Trung Quốc. Hơn nữa, do rất mạo hiểm, nên lao động cho nghề này ngày càng ít, nhất là khi đời sống không còn chật vật như trước. Từ đó mà ngành không có chủ trương phục hồi và phát triển nghề câu mực. Tàu nào giữ nghề này thì tùy họ. Tuy nhiên, ngành vẫn hỗ trợ tối đa các trang bị cho các tàu câu mực có điều kiện bám biển như máy bộ đàm, thiết bị cứu sinh, trong tương lai gần sẽ tổ chức đấu giá sản phẩm.

Nói về xu hướng phát triển ngành thủy sản của Đà Nẵng, ông Phó cho biết: Hiện nay, đội tàu đánh bắt xa bờ chỉ còn 160 chiếc, giảm 23 chiếc so 3 - 4 năm trước. Hầu hết trong số này công suất chỉ từ 90 đến 165 CV, đóng đã lâu nên bị xuống cấp. Cũng vì vậy mà năng lực đánh bắt ngày càng giảm. Vấn đề cấp bách nhất hiện nay là phải đầu tư đóng mới, nâng cấp để 5 - 10 năm tới ở Đà Nẵng có đội tàu đánh bắt xa bờ khoảng 300 chiếc. Các tàu này phải kiêm nghề và ưu tiên phát triển các nghề cá nổi như lưới cản, lưới vây ngày vây đêm, câu, hạn chế thấp nhất nghề lưới kéo.

Để ngành thủy sản Đà Nẵng xứng tầm với tiềm năng, đáp ứng nhu cầu phát triển theo hướng CNH-HĐH, nâng cao năng lực đánh bắt, thành phố cần có chính sách hỗ trợ và kích cầu hợp lý. Cụ thể, cần tạo điều kiện cho ngư dân vay vốn ưu đãi để đóng mới tàu công suất lớn, có chính sách hỗ trợ nhiên liệu, hay khi gặp rủi ro... Vấn đề không kém phần cấp thiết hiện nay là sớm hình thành đội tàu hậu cần nghề cá, ít nhất 2 - 3 chiếc. Đội tàu này không chỉ tạo cơ hội cho các tàu khai thác bám biển dài ngày mà sẽ góp phần ổn định được thị trường, hạn chế tình trạng đầu nậu ép cấp, ép giá.

Nghề câu mực, thế mạnh của ngư dân Đà Nẵng đã giảm đi rất nhanh, nhất là từ sau biến cố kinh hoàng của bão Chanchu. Song đó cũng là xu thế tất yếu của một nghề không có nhiều đặc tính ưu việt. Vấn đề đặt ra hiện nay là đầu tư các nghề mới có tính bền vững hiệu quả với đội tàu đánh bắt xa bờ hùng hậu, để ngành thủy sản Đà Nẵng tiếp tục đưa về nguồn lợi lớn từ biển và góp phần tích cực vào việc bảo vệ biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

NGUYỄN CẦU

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005