ĐBSCL: Nông dân khổ vì nuôi cá tra

Sản phẩm cá tra của Việt Nam đã có mặt ở 150 quốc gia trên thế giới, kim ngạch xuất khẩu năm 2009 đạt 1,2 tỷ USD và dự kiến năm 2010 sẽ đạt khoảng 1,5 tỷ USD. Tuy nhiên, người nông dân đang rơi vào tình trạng phá sản, nợ nần chồng chất.

SẢN VẬT CỦA SÔNG MÊ KÔNG

Sông Mê Kông bắt nguồn từ cao nguyên Tây Tạng xuôi về biển Đông qua các lãnh thổ Trung Quốc, Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Đến địa phận Việt Nam, sông chia thành hai nhánh: sông Hậu và sông Tiền, mỗi dòng sông có độ dài khoảng 220 - 250 km chảy vào ĐBSCL. Trên dòng sông này, con cá tra được xem là sản vật quí giá mà thiên nhiên ban tặng cho ĐBSCL. Trên thị trường thế giới, cá tra vẫn là mặt hàng chưa có “đối thủ” cạnh tranh trực tiếp với một loại cá nào khác, vì môi trường nước, khí hậu, thời tiết tại Việt Nam đặc biệt thích hợp và thuận lợi cho cá tra sinh sống, phát triển. Việt Nam luôn có đủ sản lượng để cung cấp ra thị trường, không bị ảnh hưởng bởi yếu tố mùa vụ do cá tra có thể nuôi quanh năm. Hơn nữa, giá thành nuôi cá tra ở Việt Nam rẻ hơn từ 20 - 30% so với các loại cá khác. Trên thế giới, cá tra là một trong sáu loại thực phẩm không thể thiếu và cũng là một trong những loài cá có giá trị kinh tế cao. Cá tra của Việt Nam được nhiều thị trường trên thế giới ưa chuộng vì thịt trắng, thơm ngon hơn so với các loài cá da trơn khác. Tại Nga, cá tra được xem là một thực phẩm “hot” và tại Mỹ các sản phẩm chế biến từ cá tra của Việt Nam là một trong 10 mặt hàng được ưa chuộng của người tiêu dùng. Thông tin trên được Hiệp hội thủy sản Mỹ đưa ra tại buổi làm việc của hiệp hội này với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ngày 10-9-2010 tại thành phố Hồ Chí Minh. Ông Lương Lê Phương - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, cá tra là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành thủy sản Việt Nam nên Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có những chương trình quản lý chất lượng từ ao nuôi đến bàn ăn, cùng nhiều văn bản hướng dẫn nhằm kiểm soát tốt chất lượng chế biến các sản phẩm từ cá tra. Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Mỹ khoảng 41.000 tấn cá tra với giá trị khoảng 134 triệu đô la Mỹ, chiếm 6,75% tổng giá trị xuất khẩu cá tra (607.000 tấn) trong năm 2009 vừa qua.

GÁNH NẶNG CỦA NGƯỜI NÔNG DÂN

Xuất phát từ hiệu quả kinh tế của con cá tra mang lại trong nhiều năm qua, đặc biệt là giá trị kim ngạch xuất khẩu từ sản phẩm này ngày càng tăng đã làm cho diện tích, sản lượng nuôi, nhà máy chế biến, lĩnh vực tài chính ngân hàng.v.v... phát triển ngày một tăng tốc. Hệ lụy của sự phát triển “nóng” này đang để lại những hậu quả đáng tiếc. Do ảnh hưởng của việc phát triển tự phát, thiếu kế hoạch, thiếu quy hoạch đồng bộ đã dẫn đến tình trạng khủng hoảng thừa cá tra những năm 2007 - 2008, để lại hậu quả nặng nề cho năm 2009 và những tháng đầu năm 2010. Thực tế cho thấy nhiều hộ nông dân nuôi cá tra phải “treo” ao nuôi và phải gánh một khoản nợ rất lớn. Tuy thị trường xuất khẩu có những tín hiệu lạc quan, không ngừng mở rộng nhưng đó là những thị trường nhỏ. Từ năm 2008 đến nay, khi xảy ra cuộc khủng hoảng toàn cầu, một số mặt hàng xuất khẩu khác gặp không ít khó khăn nhưng con cá tra vẫn duy trì tốt, nhưng trong thực tế vẫn không kích thích được người nuôi. Việc giảm giá và thừa nguyên liệu liên tục mấy năm nay đẩy người nuôi vào tình trạng thua lỗ kéo dài, lượng người nuôi phá sản ngày càng nhiều. Và điều khó tránh khỏi trong thời gian tới là thiếu nguồn cung cá nguyên liệu cho chế biến, nếu không có những giải pháp hỗ trợ tích cực thì không kích thích người nuôi tái sản xuất, bởi nhiều lý do khác nhau. Thứ nhất, theo tính toán của người nuôi cá tra, để chuyển hóa được 1 kg cá tra nguyên liệu cần 1,8 - 2 kg thức ăn. Nếu chỉ tính thức ăn loại 22% đạm, hiện nay khoảng 8.400 đồng/kg thì giá thức ăn cấu thành trong con cá tra đã ở mức 16.400 đồng/kg, chiếm khoảng 80% chi phí (chưa tính đến các chi phí khác như con giống, thuốc thú y thủy sản, nhân công, bơm nước, lãi suất ngân hàng.v.v...). Như vậy, với mức giá cá nguyên liệu hiện nay chỉ còn khoảng 16.500 - 16.800 đồng/kg thì người nuôi cá tra chắc chắn lỗ trên 1.000 đ/kg. Để giải quyết vấn đề này, trong cuộc họp ngày 19-10-2010, Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đã đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc áp giá sàn mua cá tra nguyên liệu là 20.000 đồng/kg và giá xuất khẩu cá tra là 2,8 USD/kg. Đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm bằng hình thức phạt tiền đưa vào quỹ bình ổn giá cả đối với các doanh nghiệp có hành vi gian lận thương mại, cạnh tranh thiếu lành mạnh và có biện pháp “cứng” đối với những doanh nghiệp không có nhà máy chế biến, các doanh nghiệp này thường “mua đi - bán lại” và đã làm đảo lộn thị trường trong thời gian qua bằng việc giảm chất lượng sản phẩm, giảm giá bán dẫn đến ảnh hưởng đến uy tín, chất lượng và giá trị sản phẩm cá tra Việt Nam. Nếu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đồng ý với đề xuất này thì đây là tín hiệu tốt cho người nuôi cá tra. Thứ hai, những hộ nuôi quy mô nhỏ không còn khả năng tái đầu tư và đã “treo” ao đến 60 - 70%; một số đã chuyển sang ươm cá giống, nuôi các loại cá khác có giá trị kinh tế thấp, tiêu thụ trong nước và một số hộ đã cho doanh nghiệp thuê ao. Đối với những người nuôi với qui mô lớn thì do giá cả đầu ra bấp bênh, lợi nhuận thấp hoặc không có lợi nhuận nên không mạnh dạn đầu tư. Thứ ba, vốn đầu tư nuôi cá tra khá lớn nên đa số hộ dân phải vay vốn ngân hàng, trong khi đó tỷ suất lợi nhuận rất thấp (1 - 2%) mà rủi ro lại cao. Thứ tư, việc liên kết giữa bốn nhà (sản xuất - chế biến - khoa học - quản lý) còn nhiều yếu kém. Giữa người nuôi và doanh nghiệp chưa thực sự bền vững, vì thế đã xảy ra tình trạng cung cầu mất ổn định. Việc liên kết giữa sản xuất và chế biến chưa chặt chẽ và nếu có chỉ mang tính hình thức...

LỐI RA NÀO CHO NGƯỜI NUÔI CÁ?

Đối với các sản phẩm về cá tra, chất lượng phải được xem là tiêu chuẩn hàng đầu. Do vậy trong thời gian qua các ban, ngành Trung ương và địa phương đã và đang vào cuộc để quản lý gắt gao về chất lượng sản phẩm. Với tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm ngày càng cao, quản lý môi trường tốt sẽ không còn cơ hội cho những thông tin sai lệch, bôi xấu như hiện nay ở một số nước về hình ảnh cá tra Việt Nam. Hơn nữa, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam sớm lên tiếng và đấu tranh mạnh mẽ hơn về vấn đề Mỹ áp thuế chống bán phá giá cá tra của Việt Nam. Bên cạnh đó, Chính phủ cần sớm ban hành Luật về hội nghề nghiệp nhằm tạo hành lang pháp lý để các hội nghề nghiệp hoạt động được thuận lợi. Thời gian qua, thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất 4%/năm trong gói kích cầu của Chính phủ đã phát huy tác dụng, khôi phục nhanh chóng tình trạng thua lỗ trong nuôi cá tra. Đề nghị Chính phủ xem xét tiếp tục hỗ trợ để người nuôi cá thua lỗ có cơ hội tiếp tục sản xuất. Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ về thuế đối với mặt hàng thức ăn thủy sản, cụ thể áp dụng thuế suất bằng 0 cả đầu vào và đầu ra thức ăn thủy sản nhằm giúp cho người nuôi giảm giá thành và hiệu quả sản xuất ổn định. Song song đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sớm xây dựng nghị định về sản xuất và tiêu thụ cá tra Việt Nam, sớm ban hành chính sách về chuỗi liên kết dọc trong sản xuất và tiêu thụ cá tra, quy hoạch lại các nhà máy chế biến, không để phát triển nóng như hiện nay (theo ước tính các nhà máy dư thừa công suất trên 100%). Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nghiên cứu tiếp tục hỗ trợ vốn vay và khoanh nợ cho những hộ thua lỗ không còn khả năng về vốn nhưng còn điều kiện vùng nuôi để tiếp tục duy trì sản xuất cung cấp nguyên liệu cho nhà máy chế biến xuất khẩu tham gia trong các chuỗi liên kết.

Để phát triển bền vững nghề nuôi cá tra ở ĐBSCL, có hai nội dung quan trọng mà chính quyền địa phương cần phải quản lý chặt chẽ hơn nữa là: thứ nhất, không nên phát triển thêm các nhà máy chế biến thủy sản vì các nhà máy đã đạt đỉnh điểm 2 triệu tấn/năm (gấp đôi vùng nguyên liệu). Những nhà máy chưa có vùng nguyên liệu thì phải có sự liên kết để đảm bảo nguyên liệu sản xuất. Còn những nhà máy không có khách hàng (làm gia công, mua đi bán lại) thì các cơ quan chức năng của địa phương cần kiểm soát chặt chẽ, vì trong thời gian qua những nhà máy chế biến này đã làm xấu thị trường xuất khẩu cá tra. Thứ hai, các vùng nuôi, người nuôi cá tra phải được cơ quan nhà nước cấp phép chứng nhận nuôi trồng và các nhà máy chế biến chỉ được mua cá ở những vùng nuôi thì mới có thể quản lý được sản lượng cung - cầu trong năm, đồng thời truy xuất được nguồn gốc của vùng nguyên liệu khi cần thiết.

PHƯƠNG LAN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005