Còn đánh lận tra trắng thành basa

Ở công viên Lê Lợi, thị xã Châu Đốc, An Giang có tượng đài tri ân con cá basa, bởi con cá đặc sản này từng mang sự giàu có về cho người nuôi cá. Sau một thời gian dài bị thất sủng, nay con cá basa đang trở lại.

Ông Ba Danh, một lão ngư chuyên nuôi cá bè trên sông Hậu, nhớ lại: “Hồi xưa làng bè Châu Đốc – An Phú thành danh là nhờ con cá basa”. Ngư dân vùng đầu nguồn sông Tiền, sông Hậu quen gọi là con cá bụng vì bụng cá rất to chứa một khối mỡ lớn, trắng phau. “Đã nhiều năm con cá bụng phải nhường ngôi vị độc tôn trên thị trường xuất khẩu cho con cá tra, chỉ vì thân ngắn, nhiều mỡ”.

Một thời lên voi, xuống chó

Buổi chiều về giữa mùa nước đổ trên ngã ba sông Châu Đốc, nồi canh chua sôi liu riu, rổ rau đồng đủ sắc và con cá basa nặng hơn một ký lô được cắt làm ba khúc, ông Năm chủ nhà nói, muốn có con cá này đãi khách phải chạy qua tận xã Quốc Thái huyện An Phú năn nỉ ông chủ bè, với giá chỉ 25.000 đồng/kg. “Ăn thử đi, cá basa kho tộ, chiên sả đều ngon, nhưng nấu canh chua ngon đứt đường so với con cá tra vì thịt trắng, ngọt, đặc biệt cái bụng đầy mỡ, không có nó nồi canh chua coi như mất 50% chất lượng”.

Trong bữa tiệc cá basa, ông Ba Danh lần hồi giở lại ký ức về con cá bụng. Nghề nuôi cá basa trong bè có từ thập niên 70 của thế kỷ trước, do những Việt kiều ở Biển Hồ Campuchia du nhập về ngã ba sông Châu Đốc. Cá basa (tên khoa học là Pangasius Bocourti) được xem là đặc sản của làng bè Châu Đốc vì thịt trắng, ngọt, mềm, giá trị dinh dưỡng cao, có bao nhiêu thương lái mua hết bấy nhiêu, đưa xuống ghe đụt chở đi bán khắp nơi. Đến năm 1980, chất lượng tuyệt hảo của con cá basa đã nổi như cồn, nhưng năm 1988 An Giang mới có mẻ cá basa philê đầu tiên xuất khẩu sang Úc, đưa nghề nuôi cá basa xuất khẩu phát triển ồ ạt. “Lúc đó dân làng bè Châu Đốc, An Phú ngồi trên đống vàng, tiền xài ngắt khúc. Tui nhớ hồi gia đình tui nuôi cá basa, phải tốn 30 cây vàng mới mua được 20.000 con cá giống, nuôi một năm lời 25 cây vàng”, ông Tư Sơn, chủ bè cá ở An Phú hoài niệm. Còn ông Ba Danh cho biết, trong những năm nghề nuôi cá basa phát triển, cứ đến mùa nước nổi trên sông Hậu, sông Tiền là hàng ngàn người chạy ghe ra giữa sông vớt cá giống từ Biển Hồ theo dòng nước đục ngầu phù sa trôi về bán cho các chủ bè. Nhiều người chỉ sau một đêm vớt cá trở thành triệu phú.

Nhưng cuối năm 1996 cả làng bè Châu Đốc, An Phú khủng hoảng thừa cá basa: chủ bè chịu lỗ tới 40% để bán đổ bán tháo hơn 8.000 tấn cá cho thị trường tiêu thụ nội địa, vì các nhà máy chế biến xuất khẩu không thể mua hết cá. Những đại gia lừng lẫy một thời trong nghề nuôi cá basa như Hai Liếc, Ba Thành, Út Lít, Sáu Đảm… từ ngôi vị tỉ phú trở thành kẻ trắng tay, nợ nần ngập đầu, bè cá bỏ hoang. Đến năm 1998 tổng công suất của các nhà máy chế biến cá philê của An Giang đã đạt 7.000 tấn thành phẩm/năm, mỗi năm cần đến 20.000 tấn cá nguyên liệu nhưng cả làng bè hơn 4.000 chiếc chỉ đáp ứng được 18.000 tấn, thiếu hụt 2.000 tấn. Lúc đó con giống cá basa khan hiếm, giá thành nuôi rất cao, thời gian nuôi mất 12 tháng, tỷ lệ thịt philê thấp, 4 kg thức ăn mới được 1 kg philê. Trong khi con cá tra giống rẻ bằng 1/7 – 1/5 so cá basa, nuôi từ 4 – 6 tháng cho thu hoạch, cá tra chỉ cần 3 kg thức ăn thu được 1 kg philê và giá thành sản xuất philê cá tra thấp hơn cá basa 1 USD/kg. “Lúc đó giá thành một ký cá tra chưa đến 10.000 đồng, doanh nghiệp thu mua 12.500 đồng/kg; trong khi con cá basa giá thành 12.000 đồng, doanh nghiệp thu mua với giá… 10.000 đồng/kg, nên không ai muốn nuôi cá basa”, ông Hai Nghiệp nhớ lại. Từ năm 2004, sau nhiều tranh cãi, cuối cùng con cá basa bị các nhà khoa học thuỷ sản và các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu đánh đồng với con cá tra bằng một tên chung: Pangasius.

Cá bụng đang trở lại

Sau một thời gian dài bị thất sủng, hiện con cá basa đã xuất hiện trở lại ở làng bè Tân Châu, An Phú. Ông Lê Văn Thủ, chủ bè cá ở Tân Châu cho biết, cá basa thương phẩm (1 kg/con trở lên) thương lái cân tại bè chưa khi nào rớt xuống dưới giá 20.000 đồng/kg, có bao nhiêu họ cân hết bấy nhiêu. Trong hai tháng 8 và 9.2010, giá cá basa bán tại bè ở khu vực thị xã Châu Đốc, các huyện An Phú, Tân Châu đã 24.000 – 25.000 đồng/kg. Trong khi giá bán cá basa ở các chợ Long Xuyên, Cần Thơ lên đến 35.000 – 40.000 đồng/kg. Theo ông Thủ, hiện nay các chủ bè đã áp dụng kỹ thuật nuôi cá tra hầm vào quy trình nuôi cá basa bè nên giá thành sản xuất chỉ còn khoảng 15.000 đồng/kg, thời gian nuôi rút ngắn hơn trước, lợi nhuận cao. Ông Ba Danh nói, trong các loại cá da trơn nước ngọt sinh sống trên dòng Mekong, cá basa thịt trắng tuyệt đối, không có tình trạng phân biệt thịt trắng, thịt vàng, thịt vàng chanh, thịt trắng hồng… nhiêu khê như con cá tra. Nhưng điểm bất lợi của con cá basa là hiện nay nguồn giống khan hiếm, giá cao, thời gian nuôi dài gấp đôi cá tra. Các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu không chịu thu mua cá basa vì tỷ lệ philê thấp hơn cá tra. Đặc biệt là con cá basa chỉ có thể thả nuôi ở môi trường nước có dòng chảy quanh năm (nhà bè trên sông), nên không thể đưa con cá này vào ao nuôi ồ ạt. Theo ông Lê Chí Bình, phó chủ tịch hiệp hội Nghề nuôi và chế biến thuỷ sản An Giang, sản lượng cá basa hiện nay khoảng vài trăm tấn/năm và sản phẩm tiêu thụ chủ yếu ở các chợ nội địa. “Cá basa bây giờ là hàng cao cấp, nhưng có tiền cũng chưa chắc ăn được con cá basa chính hiệu vì hiện nay nhiều nhà hàng, quán ăn thường đưa con cá tra thịt trắng thay thế cá basa”, ông Ba Danh nói.

Thật ra, việc khôi phục nghề nuôi cá basa từng được bộ Thuỷ sản (nay thuộc bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn), hội Nghề cá Việt Nam và các ngành chức năng của An Giang đề cập. Ông Nguyễn Hữu Khánh, nguyên chủ tịch hội Nghề cá Việt Nam và chủ tịch hiệp hội Nghề nuôi và chế biến thuỷ sản tỉnh An Giang cho rằng, hiện nay philê cá tra đã có chỗ đứng vững chắc trên thị trường xuất khẩu, nên đã đến lúc chấm dứt tình trạng sử dụng mập mờ tên gọi cá tra – basa, trả lại đúng tên của từng loài để khôi phục nghề nuôi cá basa đặc sản trên sông Tiền, sông Hậu. Đồng thời có chính sách hỗ trợ cụ thể cho những chủ bè đang khôi phục nghề nuôi cá basa. Nhưng ông Hai Nghiệp, người tâm huyết với vấn đề khôi phục nghề nuôi cá basa lo ngại: “Điều khó khăn nhất là hiện các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu không chịu thu mua cá basa vì lợi nhuận thấp. Nếu phát triển lại nghề nuôi cá basa trên diện rộng mà chỉ tiêu thụ nội địa thì chắc chắn sẽ lặp lại điệp khúc dội chợ, rớt giá, chẳng khác nào nhà nước lại đẩy người nuôi cá vào cảnh phá sản, nợ nần”. Những người đang nuôi cá basa cho rằng, nếu doanh nghiệp thu mua chế biến cả hai loại cá tra và basa với giá cả khác nhau thì người tiêu dùng sẽ không còn cảnh mua cá basa nhưng thực chất là ăn cá tra thịt trắng.

HÙNG ANH

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005