Thừa Thiên Huế: Nhân tai và thiên tai trên đầm phá Tam Giang - Cầu Hai

Đầm phá Tam Giang - Cầu Hai (Thừa Thiên Huế) đang có những thay đổi, biến động bởi yếu tố nhân tai và thiên tai. Hơn ai hết, chính những người dân ven đầm phá phải gánh chịu hậu quả nặng nề nhất...

Thay đổi khó lường

Năm năm trở lại đây, hàng vạn người dân sống ven hệ đầm phá Tam Giang - Cầu Hai (TG-CH) chứng kiến sự thay đổi khó lường của nguồn nước. Ông Nguyễn Toản, ngư dân xã Phú Xuân, huyện Phú Vang lo lắng: “Con nước dạo này biến đổi dữ lắm. Nhiều khi cá tự nhiên chết, cá thả nuôi trên phá cũng chết. Đợt trước, mấy hộ nuôi cá dìa trong xã đổ nợ vì cá bỗng dưng lật bụng, phơi trắng mặt nước”. Ông Nguyễn Ngọc Thủy, cán bộ phụ trách hoạt động nuôi trồng thủy sản (NTTS) xã Phú Xuân, huyện Phú Vang nhận định: “Gần đây, tần suất độ mặn chênh lệch diễn ra nhiều hơn, dẫn đến khó khăn cho bà con khi nuôi thả các loài thủy sản”.

Còn nhớ cách đây hai, ba năm, các xã ven đầm Cầu Hai rơi vào cảnh trắng tay khi các lồng cá nuôi chết đột ngột. Có người phải vớt cá cho gà, vịt ăn; số khác mang cá ra chợ bán mong vớt vát tiền vốn. Nguyên nhân ban đầu được các ngành chức năng xác định là do nguồn nước bị ngọt hóa.

Thời tiết ngày càng cực đoan do ảnh hưởng của BĐKH cũng là một trong những tác nhân làm thay đổi hệ sinh thái đầm phá như: bồi lắp, đóng mở các cửa Hòa Duân, Thuận An, Tư Hiền... Báo cáo nghiên cứu của Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản cho thấy, đầm Cầu Hai thường bị ngọt hóa (nhất là vào mùa mưa bão), ảnh hưởng đến cơ cấu nguồn lợi sinh vật, nhất là những loài có vòng đời trên 1 năm tuổi.

Rà điện, một nghề hủy diệt trên đầm phá

Trong khi đó, vào mùa khô nóng, hiện tượng bốc hơi mạnh khiến mực nước ở Tam Giang thấp hơn mực nước biển khi triều cao, làm tăng độ muối và tạo ra sự phân tầng độ muối (cao điểm, độ muối chênh nhau khoảng 2 - 3 phần ngàn giữa tầng đáy và tầng mặt) tác động xấu đến các loài hẹp muối, đặc biệt là các loài sinh vật đáy do khả năng di động kém.

Hệ quả của sự đổi thay bên trong đầm phá còn dẫn đến tình trạng tôm, cá chết nhiều nơi. Giữa năm 2010, khoảng 100/170 hồ cá kình ở Quảng Phước, huyện Quảng Điền bị chết, để lại khoản nợ không nhỏ cho người nuôi. Phỏng đoán nguyên nhân cá chết, cán bộ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho rằng, đó là do nguồn nước thay đổi.

Không chỉ Quảng Điền, các hộ nuôi trồng thủy sản nước lợ thuộc huyện Hương Trà, Phú Vang, Phú Lộc cũng có cá, tôm bị chết. Trước khi có kết luận của cơ quan chức năng, nhiều hộ dân thừa nhận, ngoài vấn đề chất lượng con giống, nguồn nước thay đổi và bị ô nhiễm dẫn đến tình trạng thất bát ở các ao nuôi. PGS. TS Tôn Thất Pháp, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu quản lý và phát triển vùng duyên hải (Trường ĐH Khoa học Huế) bày tỏ quan điểm cần xem xét quy mô nuôi trồng ở các khu vực, nếu tăng nhanh sẽ phá vỡ sự cân bằng, vượt quá mức tải của môi trường và dẫn đến hậu quả khôn lường.

Tận thu và hủy diệt

Theo thống kê sơ bộ, trên đầm phá TG-CH có 6 loại nghề khai thác cố định và 8 loại nghề khai thác lưu động với hơn 5.000 phương tiện khai thác. Mưu sinh khó khăn, người dân đã nghĩ ra những phương pháp tăng năng suất khai thác. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của nhiều nghề tận thu, hủy diệt đang được báo động, trong đó có nghề lừ xếp Trung Quốc.

Đề tài Báo cáo đánh giá tác động nghề lừ xếp xuất xứ từ Trung Quốc, đưa ra chính sách quản lý thích hợp trên địa bàn Thừa Thiên Huế (do Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh thực hiện) nhận định: Sự biến động đơn vị lừ trên một hộ dân tăng đều, chứng tỏ rằng, nguồn lợi giảm nên người dân tăng thêm ngư cụ và điều này dẫn đến sự thua lỗ trong kinh tế nghề cá. Tiến hành khảo sát 33 xã ven phá TG-CH, nhóm nghiên cứu kết luận, chiều dài các loài tôm, cá đánh bắt bằng lừ đều vi phạm những yêu cầu về bảo vệ nguồn lợi thủy sản hoặc không phù hợp với kích thước đề xuất khai thác.

Đồng nhận định với đề tài trên, hội thảo đánh giá tác động nghề lừ xếp đến môi trường đầm phá Tam Giang - Cầu Hai năm 2009 đưa ra con số giật mình: Có khoảng 2.400 hộ với khoảng 140.000 cheo lừ được sử dụng khai thác trên đầm phá TG-CH. Nếu tính trung bình mỗi cheo lừ dài khoảng 8 m thì tổng chiều dài của số lừ được sử dụng trên đầm phá là hơn 1.100 km, lớn hơn một nửa chiều dài của đất nước.

Cá nuôi ven phá chết do chất lượng nguồn nước thay đổi; Lừ xếp Trung Quốc được sử dụng nhiều trên hệ đầm phá Tam Giang – Cầu Hai

Ông Hoàng Ngọc Việt, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: “Việc cải tiến ngành nghề, hoạt động khai thác của ngư dân có vẻ tận thu hơn. Bây giờ xuất hiện thêm nghề lừ, te máy, giã, lưới rê 3 lớp, xung điện, xiết điện… tạo nên áp lực cho đầm phá. Về lâu dài, cần phải tính toán, chuyển đổi một số nghề cho phù hợp. Ngành đã tham mưu UBND tỉnh đưa ra quy định thay đổi mắt lưới lừ tối thiểu 2a >= 18 mm, số lượng lừ có giảm so với năm 2009 nhưng rất ít”.

Trong khi đó, người dân lại e dè với việc chuyển đổi mắt lưới. Một người dân xã Lộc Trì, huyện Phú Lộc thú thật: “Chuyển qua mắt lưới to hơn e năng suất sẽ giảm, thu nhập thấp tui lấy chi nuôi gia đình”.

Gần đây, đội quân làm nghề rà điện, xiết điện được ví như những hung thần trên đầm phá. Một chuyên gia trong lĩnh vực đầm phá nhận định, những loại nghề hủy diệt khiến vòng đời sinh học các loài bị cắt đứt, sự can thiệp này chẳng khác gì việc làm của một kẻ sát nhân.

Bình quân mỗi đêm, nghề này cho thu nhập khoảng 200 - 400 nghìn đồng, thậm chí là hơn. “Lợi nhuận cao, trang thiết bị đắt tiền nên các đối tượng này khá hung hãn và áp dụng mọi thủ đoạn khi bị lực lượng chức năng vây bắt”, anh Phạm Văn Thoan, công an xã Hải Dương, huyện Hương Trà nói.

Ông Trần Vọng, thành viên chi hội nghề cá Ngư Mỹ Thạnh bức xúc: “Huy động toàn lực, có mùa, thôn tui bắt được 10 - 15 chiếc thuyền làm nghề hủy diệt, trong đó có vài chiếc cua le. Nhưng tổ chức hiệp đồng truy bắt gay go vô cùng vì mình thiếu phương tiện, còn chúng thì vừa liều vừa lỳ”.

Ngư trường rộng, khai thác hiệu quả, dễ sử dụng, thuận tiện trong vận chuyển, không tốn nhiều công lao động… những ưu điểm này khiến lừ đang trở thành nghề phổ biến nhất hiện nay. Trên một đơn vị cường lực khai thác, nghề này có hiệu quả hơn nghề nò sáo 3,36 lần”. Trích từ đề tài nghiên cứu Báo cáo đánh giá tác động nghề lừ xếp xuất xứ từ Trung Quốc, đưa ra chính sách quản lý thích hợp trên địa bàn Thừa Thiên Huế.

Tuệ Ninh

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005