Nhiều tiêu chuẩn “bao vây” cá tra

Chưa bao giờ người nuôi cá tra ở ĐBSCL phải bối rối trước hàng loạt tiêu chuẩn mà các tổ chức trên thế giới cho rằng tốt nhất như Glogal GAP, BMP, SQF… và mới đây nhất thêm tiêu chuẩn ASC của Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF).

Rối bời... tiêu chuẩn!

Khi hỏi về tiêu chuẩn ASC, hầu hết hộ nuôi cá tra ở An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ… đều lắc đầu cho biết chưa nghe nói lần nào. Ông Ba Đệ, hộ nuôi cá chuyên nghiệp ở phường Thuận An (Thốt Nốt, Cần Thơ) kéo tôi ra hầm nuôi cá rộng hơn 1 ha cho biết: “Mấy năm nay, áp dụng nuôi cá theo chứng nhận BMP đã cho kết quả rất tốt, tỷ lệ hao hụt giảm, chất lượng cao, đáp ứng được nhiều thị trường xuất khẩu”. Dự án BMP về “quy tắc quản lý, thực hành nuôi cá tra tốt” do Chính phủ Australia tài trợ với sự phối hợp thực hiện của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 2 và Khoa Thủy sản Trường Đại học Cần Thơ. Theo ông Đệ, trước đây nuôi cá theo phương pháp truyền thống thiếu các biện pháp kỹ thuật nên chi phí giá thành cao, hao hụt nhiều…

Từ khi thực hiện BMP, tình hình đã chuyển biến tích cực. Ông Nguyễn Văn Toàn, ở xã Bình Thạnh (thị xã Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp) nói: “Vùng đầu nguồn Hồng Ngự là một trong những nơi nuôi cá tra xuất khẩu sớm nhất ĐBSCL. Lúc đầu nuôi lồng bè, sau chuyển sang nuôi ao hầm đảm bảo các điều kiện vệ sinh môi trường nên chất lượng cá rất tốt. Gần đây nhiều hộ áp dụng nuôi theo tiêu chuẩn Global GAP và SQF đã đáp ứng cho nhiều thị trường trên thế giới, dù khó tính nhất. Nay WWF đưa ra tiêu chuẩn ASC hoàn toàn xa lạ, ngay cả dân nuôi cá kỳ cựu cũng chưa hề nghe qua”.

Theo Sở NN-PTNT các tỉnh thành ĐBSCL, nhiều hộ nuôi cá và cả doanh nghiệp xuất khẩu cũng phản bác tiêu chuẩn ASC và cho rằng không cần thiết. Hiện tại, các vùng quy hoạch phát triển cá tra nuôi theo tiêu chuẩn Global GAP và SQF đã tốt lắm rồi, như vậy đâu cần áp dụng thêm tiêu chuẩn ASC vừa rắc rối, vừa tốn kém chi phí. Ông Mai Đăng Hòa, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thủy sản Sài Gòn Mekong, cho rằng: Áp dụng một trong hai tiêu chuẩn Global GAP hay SQF đã khiến người nuôi “tối mặt tối mũi”. Càng nhiều tiêu chuẩn sẽ càng phức tạp và người nuôi khó thực hiện.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), nếu doanh nghiệp muốn xuất khẩu thủy sản vào Hoa Kỳ phải có HACCP, còn xuất sang các nước thuộc Liên minh châu Âu ngoài việc được cấp code cần phải có Global GAP (tiêu chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp toàn cầu) để đưa sản phẩm vào hệ thống bán lẻ, các siêu thị… VASEP cho rằng, mỗi thị trường đưa ra mỗi tiêu chuẩn khác nhau, vì vậy muốn xuất khẩu vào thị trường nào doanh nghiệp phải “chiều lòng” thị trường đó. Đối với tiêu chuẩn ASC, ông Nguyễn Tử Cương, Thường trực Hội Nghề cá Việt Nam, cho biết, đây chỉ là chứng chỉ độc lập chứ không phải tiêu chuẩn quốc tế và mới ra đời vào cuối tháng 10-2010. Nội dung chủ yếu của ASC dựa vào tiêu chuẩn CoC của tổ chức FAO và WWF chỉ thêm một ít quy định về bảo vệ động vật vào đó.

Trước sự việc trên, các nhà chuyên môn lưu ý doanh nghiệp và người nuôi hết sức cẩn thận với hàng loạt các tiêu chuẩn đang “bủa vây” nghề nuôi, chế biến và xuất khẩu cá tra ở ĐBSCL. Cần bình tĩnh để phân biệt đâu là tiêu chuẩn cần thiết, đâu là tiêu chuẩn “áp đặt với mục đích kinh tế”, nhằm tránh tình trạng tiền mất tật mang.

Liên kết hoạt động

Cần phải thấy rằng, cá tra VN hiện chiếm đến 95% nguồn cung cá tra thương phẩm trên toàn cầu. Xét về cơ bản chúng ta hoàn toàn chủ động về thị trường tiêu thụ lẫn giá bán. Tuy nhiên, những năm qua cá tra liên tục bị thế giới “đánh hội đồng”, vừa bị làm khó vừa bị áp đặt hàng loạt tiêu chuẩn. Nhiều người đặt vấn đề, nếu một số doanh nghiệp không cạnh tranh nội bộ, không bán phá giá, bán giá quá thấp so với các loài cá bản địa các nước… thì liệu nhiều nước trên thế giới có gây khó dễ cho cá tra như hiện nay?

Bộ NN-PTNT đã từng nêu ý kiến đình chỉ xuất khẩu những doanh nghiệp này, nhưng cuối cùng mọi việc vẫn đâu vào đấy. Một số doanh nghiệp làm ăn bài bản bức xúc khi họ đầu tư kinh phí lớn để chế biến sản phẩm cá tra chất lượng cao, chịu cực chịu khổ làm thương hiệu cho cá tra và tìm cách đưa sản phẩm ngày càng đi xa ra thế giới…

Tuy nhiên, cuối cùng họ bị thiệt thòi vì những doanh nghiệp nhỏ phá giá. Điều này không công bằng và không chấp nhận được. Chúng ta tự hào rằng, cá tra VN đã bước ra một “sân chơi lớn” mang tầm quốc tế. Chơi ở sân lớn nhưng tầm nhìn chiến lược, cơ chế quản lý, đầu óc kinh doanh, trình độ doanh nghiệp… còn quá nhỏ thì liệu có phù hợp với quốc tế? Điều quan ngại hơn là các doanh nghiệp không ai tin ai, bởi đầu óc tư hữu và luôn bảo vệ lợi ích riêng chứ chưa mạnh dạn vì cái chung nên chẳng dám liên kết để nâng tầm hoạt động. Quản lý nhà nước cũng vậy, luôn đi sau so với thực tế? Theo các nhà chuyên môn, chúng ta có đủ công cụ pháp lý để xử lý những “u nhọt” hiện nay. Không hà cớ gì cứ chấp nhận những tồn tại, bất cập làm cản ngại sự phát triển bền vững của loài cá tra đặc sản.

Một số tiêu chuẩn thực phẩm đang áp dụng

SQF: Bao gồm SQF 1000 - và SQF 2000CM (Safe Quality Food - thực phẩm an toàn và chất lượng) được triển khai đầu tiên tại Australia, đến năm 2000, Viện Tiếp thị thực phẩm (FMI) Hoa Kỳ làm chủ sở hữu và điều hành. Tiêu chuẩn SQF đáp ứng được các tiêu chí an toàn thực phẩm nghiêm ngặt của Hoa Kỳ và các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm khác. Hiện tại, chi phí để học tập toàn bộ quy trình tiêu chuẩn này khoảng 100 USD/người/lần học, chưa kể chi phí kiểm tra và cấp chứng nhận.

Global GAP: Tiêu chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp tốt theo tiêu chí toàn cầu của Liên minh châu Âu. Số tiền để được chứng nhận Global GAP là 7.500 USD/lần/năm với tối thiểu 5 ha nuôi cá trở lên. Sau mỗi năm số tiền chứng nhận giảm 10%.

HACCP: HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point - Phân tích mối nguy và điểm kiểm soát trọng yếu) là hệ thống giúp kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng tới an toàn thực phẩm. Đây là các nguyên tắc và phương pháp phân tích các mối nguy đối với an toàn thực phẩm do Ủy ban CODEX (tổ chức do FAO và WHO thành lập) phát triển. Trên nền tảng của các nguyên tắc này, các nước và khu vực đã phát triển các tiêu chuẩn HACCP phù hợp với yêu cầu quản lý của mình. Tại Việt Nam, tiêu chuẩn HACCP được ban hành là TCVN 5603:1998 (tiêu chuẩn này hoàn toàn tương đương với CAC/RCP 1 - 1969 của CODEX). Đây là tiêu chuẩn áp dụng bắt buộc cho tất cả các khâu trong chuỗi thực phẩm, và có thể áp dụng cho cơ quan quản lý nhà nước, nhà sản xuất, chế biến, cung cấp dịch vụ thực phẩm và cho cả người tiêu dùng. Trong khu vực châu Á còn có tiêu chuẩn HACCP Code:2003 của Australia.

Một số tổ chức của Liên hiệp quốc như FAO, WHO… đã xây dựng đến 8 bộ tiêu chuẩn về nuôi trồng thủy sản. Đó là chưa kể đến hàng chục bộ tiêu chuẩn của các hội, hiệp hội, các tổ chức hành chính công ở Mỹ và châu Âu. Đặc biệt mới đây là ASC của WWF. Trong số này, chỉ có vài tiêu chuẩn có giá trị pháp lý.

HUỲNH PHƯỚC LỢI

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005