Triển vọng nghề nuôi cá ngừ đại dương tại Việt Nam

Nuôi cá biển bằng lồng nổi đã gặt hái nhiều thành công ở Nhật Bản từ những năm 1950, mô hình này đã được nhân rộng ra nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Philippin, Indonesia… Các đối tượng nuôi chính là cá mú, cá giò, cá bớp, cá chim… và mới đây nhất là cá ngừ đại dương (CNĐD). Thời gian gần đây, đã có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học về điều tra nguồn lợi, khai thác và vận chuyển CNĐD giống từ ngoài khơi vào ven bờ để nuôi vỗ béo tại vùng biển Khánh Hòa, Phú Yên và Bình Định.

Tại Việt Nam, nghề khai thác CNĐD tập trung chủ yếu ở 3 tỉnh Phú Yên, Bình Định và Khánh Hòa với đội tàu 1.044 chiếc, tổng công suất 146.000 CV, sản lượng khai thác hàng năm đạt gần 10.000 tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt trên 100 triệu USD; đây là đội tàu khai thác xa bờ lớn nhất Việt Nam hiện nay. Theo khảo sát của Hội Nghề cá Việt Nam, CNĐD là loài cá di cư rộng, trữ lượng đi qua vùng biển nước ta (không kể cá ngừ bố mẹ sinh sản) khoảng 45.000 tấn, tập trung chủ yếu ở ngoài khơi miền Trung. Mùa vụ khai thác chính kéo dài từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau, những tháng còn lại ngư dân vẫn có thể khai thác nhưng năng suất không cao. Tuy nhiên, chất lượng và sản lượng CNĐD không đủ cho chế biến xuất khẩu, nhất là những tháng cuối năm sản lượng rất thấp. Qua khảo sát, lượng CNĐD vây vàng con (1 - 10 kg) ở nước ta khá nhiều, chúng thường được khai thác gần bờ bằng nghề lưới vây, câu tay và lưới đăng. Chỉ tính riêng nghề lưới đăng tại 4 đầm đăng tại Khánh Hòa, hàng năm thu được gần 40 tấn cá ngừ con. Cá ngừ vây vàng (CNVV) con không thể làm hàng xuất khẩu mà chỉ có thể bán tại các chợ nội địa với giá 30.000 đồng/kg, nhưng nếu lượng cá con dồi dào này được nuôi vỗ béo, đạt đến trọng lượng xuất khẩu, giá trị của chúng sẽ tăng gấp nhiều lần.

Do thiếu nguyên liệu, hầu hết nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu phải nhập cá ngừ đại dương từ nước ngoài.

Những năm qua, cùng với nghề khai thác cá ngừ, nghề nuôi CNĐD đang có chiều hướng phát triển mạnh ở các nước trên thế giới và đang trở thành một nghề sản xuất được nhiều nước quan tâm, trong đó có Việt Nam. Năm 2007, các đề tài: “Nghiên cứu ngư trường và công nghệ khai thác CNĐD giống phục vụ nuôi thương phẩm; Nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất các sản phẩm xuất khẩu chủ lực” - thuộc Chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước đã được Viện Nghiên cứu Hải sản chủ trì thực hiện ở khu vực biển miền Trung và Đông Nam bộ. Ban đầu, việc triển khai đề tài gặp rất nhiều khó khăn do Việt Nam chưa có đội tàu săn bắt CNĐD bằng lưới vây hiện đại như các nước trong khu vực, chỉ dựa vào đội tàu lưới vây của ngư dân chuyên bắt cá nổi ở vùng xa bờ, công suất tàu và vàng lưới không đủ lớn để có thể bắt được CNĐD giống. Dù vậy, sau 3 năm thực hiện, đề tài đã thành công trong việc xác định được bãi phân bố giống của 2 loài cá ngừ (CNVV, cá ngừ mắt to) ở vùng biển xa bờ miền Trung và Đông Nam bộ. Đây là một cơ sở khoa học quan trọng, khẳng định chắc chắn có cá ngừ giống tại vùng biển Việt Nam, tạo đà cho việc nghiên cứu lựa chọn công nghệ khai thác CNĐD giống. Đến năm 2010, tại vùng biển xa bờ Tây Nam, tàu khai thác của đề tài đã vây bắt được một đàn CNĐD giống khoảng 2,5 tấn, trong đó chủ yếu là CNVV. Hơn 400 con cá ngừ giống đã được dồn từ lưới vây sang lồng lưu giữ và vận chuyển. Qua 6 ngày kéo lồng trên biển, trong điều kiện thời tiết không thuận lợi, đề tài đã thành công, đưa được cá ngừ giống về đến Cam Ranh còn sống để giao cho Công ty 128 Hải Quân (đơn vị phối hợp của đề tài) tiến hành thử nghiệm nuôi thương phẩm. Đây là lần đầu tiên Việt Nam đánh bắt được CNĐD giống và vận chuyển sống thành công về vùng ven biển miền Trung. Thành công này là tiền đề quan trọng cho việc hình thành nghề nuôi CNĐD xuất khẩu.

Hiện nay, do chưa thành công trong việc sản xuất giống nhân tạo, nguồn giống hoàn toàn phụ thuộc vào tự nhiên nên việc triển khai mô hình nuôi CNĐD tại Việt Nam đang gặp không ít khó khăn. Đặc điểm của CNĐD thường sống ở vùng nước sâu, ngoài xa khơi, trọng lượng lớn (từ 40 - 100 kg) nên muốn nuôi chúng đòi hỏi phải đầu tư những trang thiết bị hiện đại và vị trí đặt lồng phải ở những nơi đủ sâu, đủ xa... Qua khảo sát thực tế, cùng với nhiều đề tài nghiên cứu thực nghiệm, các nhà khoa học đều nhận định Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để nuôi CNĐD, đặc biệt là CNVV. Bên cạnh nguồn con giống phong phú, Việt Nam có nhiều vùng vịnh kín gió, có độ sâu phù hợp để triển khai đặt lồng nuôi cá ngừ như: vịnh vân Phong, vịnh Nha Trang, vịnh Cam Ranh - Khánh Hòa và Vũng Rô - Phú Yên. Tuy nhiên, nguồn lợi CNĐD ở Việt Nam chưa được điều tra, nghiên cứu và khảo sát đầy đủ các thông tin về tập tính di cư, kết đàn… để đảm bảo khai thác đồng bộ và bền vững. Tàu thuyền, trang bị khai thác quy mô nhỏ, ngư cụ và phương pháp đánh bắt còn đơn điệu, thủ công, tính chuyên nghiệp thấp. Bên cạnh đó, việc tổ chức sản xuất trên biển còn mang tính đơn lẻ, hệ thống cơ sở thu mua, dịch vụ hậu cần thiếu đồng bộ và không đáp ứng được nhu cầu đánh bắt, dịch vụ thương mại theo hướng hiện đại, đặc biệt là việc đánh bắt con giống.

Ông Vũ Đình Đáp, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản III cho biết: Sau khi đi tham quan, học hỏi công nghệ nuôi CNĐD tại Úc, Viện đang triển khai thực hiện đề tài: Thử nghiệm khai thác, vận chuyển và lưu giữ CNVV giống tại vùng ven biển miền Trung. Qua đó, tiến hành khảo sát trữ lượng CNVV con, nghiên cứu và thử nghiệm đánh bắt cá ngừ giống bằng nghề lưới vây, câu tay, lưới đăng… Mặt khác, Viện phối hợp với Trường Đại học Nha Trang thiết kế, chế tạo lồng vận chuyển, thử nghiệm đánh bắt cá ngừ giống, vận chuyển chúng đến lồng nuôi và đạt được kết quả khả quan… Ngoài ra, Viện đã có bản ghi nhớ với 2 công ty ở Hawaii của Mỹ về cải tiến công nghệ khai thác CNĐD tại Việt Nam, đồng thời tiến tới khai thác giống và tiến hành nuôi CNĐD theo công nghệ của Hawaii.

Nuôi CNĐD đang trở thành một xu hướng tất yếu của Việt Nam trong chiến lược phát triển nuôi trồng thủy sản. Nếu mô hình này được triển khai thành công, ngoài góp phần nâng cao năng lực khai thác, nhu cầu xuất khẩu, nghề nuôi sẽ góp phần dử dụng hiệu quả nguồn lợi CNĐD tại Việt Nam.

ANH TUẤN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005