Kỳ tích cá da trơn - Phía sau đường bơi của “đế ngư”

Sức hấp dẫn của siêu lợi nhuận trong giai đoạn phát triển cực thịnh của cá da trơn 2003 - 2007 đã dấy lên phong trào “nhà nhà nuôi cá, người người nuôi cá”, dẫn đến cuộc khủng hoảng thừa năm 2008.

Kỳ tích cá da trơn

Chính phủ phải chi ra hàng ngàn tỉ đồng để cứu lấy nghề nuôi. Nhưng cho đến bây giờ, phía sau đường bơi của “đế ngư”, vẫn còn không ít nông dân “chết chìm” trong biển nợ.

Cho cá ăn tại trang trại của ông Út Anh trên “cù lao tỉ phú”. Ảnh: L.V.T

Gượng dậy sau khủng hoảng thừa

Ở giai đoạn cực thịnh, nhiều “hai lúa” sau một đêm trở nên giàu có, xách giỏ đựng bạc tỉ ra phố thị sắm xe hơi đời mới, mua canô hạng sang.

Nhưng khủng hoảng thừa năm 2008 đã đẩy không ít người nuôi cá tới khánh kiệt. “Năm 2008, tôi cũng lỗ nặng, cỡ 4 - 5 tỉ đồng” - ông Chương Văn Khanh (Út Anh) - một cựu tỉ phú từng bị vét sạch vốn trong cuộc khủng hoảng năm 2008 - cho biết.

Không những thua lỗ, giá trị tài sản của các chủ trang trại cũng lao dốc không phanh. Trang trại của ông Út Anh nằm ở cuối cù lao, thuộc khu vực Bà Giá, là nơi nuôi cá tra cho năng suất cao nhất phường Tân Lộc, quận Thốt Nốt, TP. Cần Thơ.

Trước cuộc khủng hoảng, những vị trí đắc địa như vậy được giới cò đất sẵn sàng trả tới 3 tỉ đồng/ha, cao hơn bình thường gấp 3 - 4 lần, nhưng sau đó thì - theo lời Phó Chủ tịch UBND phường Tân Lộc Phạm Văn My - “hơn 30% hộ nuôi “treo” ao, rao bán ao với giá rẻ mạt mà chẳng ai nhòm ngó”.

Ở giai đoạn thoái trào ấy, ông Út Anh là người đầu tiên ở cù lao Tân Lộc quay lại với nghề nuôi cá da trơn, kéo theo hàng chục hộ. “Tôi được mời lên Cty IDI dự hội thảo “4 nhà” mở ra con đường sống. Ngân hàng đồng ý cho vay một số tiền để IDI mua thức ăn “Con cò”, rồi giao lại cho hộ nuôi. Cá nuôi Cty thu mua với giá thỏa thuận” - ông Út Anh nói.

Theo ông Út Anh, giá thu mua là giá thành sản phẩm cộng thêm lợi nhuận người nuôi được hưởng là 2.000 đồng/ký. Nếu giá thị trường cao hơn, người nuôi chia 40% phần chênh lệch cho Cty. Ngược lại, giá thị trường thấp hơn, Cty bù phần chênh lệch cho người nuôi 40%.

“Từ khi IDI bỏ vốn đầu tư cho hộ nuôi, tôi chưa hề thấy ai bị thua lỗ hết. Có lời, chỉ lời ít, lời nhiều thôi. Nuôi 100 tấn có thể lời 4 - 5 chục triệu. Tết rồi, tôi lời cỡ 3 - 4 tỉ” - ông Út Anh vui mừng cho biết.

Ông Út Anh đã lại trở thành tỉ phú. Nhưng không nhiều hộ nuôi được ngân hàng và doanh nghiệp chế biến “quăng phao” giữa lúc đang “chết chìm”. Theo đánh giá của cơ quan chức năng, sau cuộc khủng hoảng năm 2008, hiện còn 50% diện tích ao nuôi cá tra ở ĐBSCL bị “treo”.

Đặc biệt, hầu hết doanh nghiệp chế biến trong khu vực đều xây dựng cho mình vùng nuôi riêng theo tiêu chuẩn quốc tế, bảo đảm 70% nhu cầu cá tra nguyên liệu. Một trật tự mới đang hình thành, trong đó không có chỗ đứng cho nông dân không đủ vốn và không được ký hợp đồng bao tiêu.

Bùng nhùng xung đột lợi ích

Nhìn lại cuộc khủng hoảng cá tra năm 2008, ông Thái An Lai - Phó Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản tỉnh Đồng Tháp - nhìn nhận: “Rõ ràng con cá tra của mình mạnh ai nấy làm. Trước khi đi dự hội chợ quốc tế, VASEP cũng có họp, cũng đưa ra giá sàn, nhưng ra ngoài thì tuy chào bán công khai trên mức giá sàn, nhưng chào xong, quay ra ngoài làm khác.

Một khi đã ký hợp đồng giá thấp rồi, muốn có lời chỉ còn đường ép giá nông dân thôi, rồi giảm chất lượng sản phẩm”. ThS Nguyễn Phước Tuyên - Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học và thông tin, Sở NNPTNT tỉnh Đồng Tháp - bổ sung thêm: “Thời gian qua, do chúng ta chưa xử lý nghiêm nên cuối cùng nông dân lãnh đủ.

Ở bên Mỹ, họ công bố đàng hoàng: 1 ký cá nheo, giá thu mua tại ao là 7,8 USD, trong đó họ tính nông dân lãi từ 1,8 - 2 USD. Nhà máy nào mua dưới 7,8 USD thì họ đóng cửa nhà máy đó. Năm ngoái, Mỹ đóng cửa tới 7 nhà máy. Còn ở VN, lúc cá tra xuống giá, Nhà nước có đổ tiền ra, nhưng mà tiền đó lại nằm trong tay nhà máy, hổng tới nông dân”.

Theo ý kiến của nhiều nhà quản lý, nhà khoa học ở các tỉnh, thành ĐBSCL, lẽ ra phải tách bạch các đối tượng có xung đột lợi ích, rồi thành lập hiệp hội người nuôi, hiệp hội sản xuất giống, thức ăn, hiệp hội chế biến, xuất khẩu, tạo thành thế tam giác để 3 bên thương thảo giá cả với nhau sao cho các bên đều được lợi; nhưng ở VN chỉ có mỗi VASEP. Trên danh nghĩa VASEP là hiệp hội chế biến, xuất khẩu, nhưng lại “quản” luôn hiệp hội sản xuất thức ăn mới được thành lập, còn người nuôi vẫn chỉ là một đám đông khổng lồ.

Định hướng của ngành thủy sản VN trong giai đoạn 2011 - 2015 là chuyển từ “phát triển” sang “phát triển bền vững”. Và để phát triển bền vững, một trong những động thái đáng chú ý của Bộ NNPTNT là giao nhiệm vụ cho VASEP quy định giá sàn, đảm bảo cho người nuôi cá tra có lãi. Xoay quanh quy định này - theo ông Thái An Lai, có 2 câu hỏi lớn vẫn còn treo lơ lửng: Doanh nghiệp chế biến vi phạm quy định về giá sàn, liệu có bị Chính phủ đóng cửa hay không? Và lấy gì đảm bảo sự công bằng khi chưa có tổ chức đại diện cho bên nuôi?

Quy định giá sàn là việc cần làm, nhưng cần hơn một tư duy chiến lược cho con cá da trơn. ThS Nguyễn Phước Tuyên cho rằng: “Không thể để nông dân tự bơi được nữa, mà phải đào tạo họ một cách bài bản để nâng cao trình độ sản xuất, rồi hỗ trợ vốn liếng kịp thời và để tránh cho họ khỏi bị phá sản, chính sách bảo hiểm trong sản xuất nông nghiệp cần tham gia vào. Không thể chấp nhận mối quan hệ mang tính chèn ép như hiện nay. Cái mâu thuẫn này là lớn nhất, cần được tháo gỡ một cách triệt để”.

Bên trong là vậy, còn bên ngoài thì cá da trơn VN liên tục vấp phải các rào cản kỹ thuật trên thị trường tiêu thụ. Gây sốc nhiều nhất vẫn là vụ Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF) đưa cá tra VN vào danh sách đỏ trong Cẩm nang hướng dẫn tiêu dùng thủy sản 2010 - 2011 tại 6 nước Châu Âu vừa qua.

Tiền Giang: Giá cá tra giống “cực nóng”

Ngày 10.3, Chi cục Thủy sản cho biết, gần một tháng qua, giá cá tra nguyên liệu liên tục được đẩy lên cao, nên giá cá tra giống cũng “ăn theo”. Hiện giá cá giống cỡ 1,2 - 1,5 cm từ 1.000 - 1.500 đồng/con, cá cỡ 1,5 - 2 cm giá từ 1.500 - 2.000 đồng/con, gấp đôi giá cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, nhiều chủ cơ sở sản xuất cá tra bột, ương giống cho biết, do chi phí đầu vào liên tục tăng mà giá bán ra thì “hên xui”, phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái nên cũng phát sinh tâm lý ngán ngại.

LÊ VŨ TUẤN - Q.Anh

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005