ĐBSCL: Tìm giải pháp phục hồi nghề nuôi cá tra

Theo phản ánh của các doanh nghiệp ở khu vực ĐBSCL, hiện các nhà máy chế biến cá tra, đang thiếu nguyên liệu trầm trọng, trong khi đó, chi phí đầu vào tăng, lãi suất ngân hàng đang ở mức cao, nông dân vẫn treo ao, vì không còn vốn đầu tư và lo lỗ... Theo nhận định các chuyên gia, tình trạng thiếu nguyên liệu có thể còn kéo dài, nếu không có giải pháp tích cực và căn cơ để phục hồi lại vùng nuôi, thì kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2011 khó đạt kế hoạch đề ra.

Nguyên nhân từ đâu?

Các doanh nghiệp nuôi và xuất khẩu cá tra lâu đời ở TP Cần Thơ, các tỉnh An Giang, Đồng Tháp cho biết: Lâu nay mọi người đều nghĩ rằng, xuất khẩu cá tra là nghề siêu lợi nhuận, nên đã có nhiều người nhảy vào. Kể cả nhiều doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, lúa gạo, du lịch... không có chuyên môn nghề cá cũng đầu tư xây dựng nhà máy. Còn nông dân chưa từng nuôi cá, không nắm kỹ thuật và quy trình nuôi cũng phá bỏ ruộng vườn đào ao, hầm nuôi cá. Dẫn đến việc có quá nhiều người nuôi, nhiều doanh nghiệp chế biến ra đời nên tạo ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, hạ giá bán để giành khách hàng, hạ giá mua nguyên liệu của nông dân nên hệ lụy là hàng loạt doanh nghiệp đóng cửa, nông dân treo ao vì càng nuôi càng lỗ...

Thu hoạch cá tra. Ảnh: LÊ HOÀNG VŨ

Hiện nay, mặc dù tỉ giá USD/VND được điều chỉnh tăng 9,3%, DN xuất khẩu được hưởng lợi từ chênh lệch tỉ giá, nhưng chi phí đầu vào đã tăng đáng kể, nhiều DN thu không đủ bù chi, phải hoạt động cầm chừng. Theo ông Lê Chí Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội nghề nuôi và Chế biến cá tra tỉnh An Giang cho biết: theo tính toán, giá bán cá tra phi lê thịt trắng được khách hàng chào mua ở mức 3 - 3,05 USD/kg, cá phi lê thịt đỏ cũng chỉ 2 - 2,1 USD/kg, giá bán này tăng khoảng 18 - 20% so với tháng 10-2010. Trong khi giá thành sản xuất của 1 kg cá tra phi lê thịt trắng 3,15 USD, do giá cá tra nguyên liệu tăng 60% (so với giữa năm 2010) và hiện ở mức 25.500 - 26.000 đồng/kg, rồi giá xăng dầu tăng đã đội chi phí vận chuyển tăng thêm 12%, điện năng tiêu thụ cũng tăng hơn 10%, lãi suất ngân hàng khoảng 20%/năm... đã vượt quá mức chịu đựng của DN. Một nhà máy công suất chế biến trung bình 100 tấn/ngày, nếu hoạt động hết công suất sẽ phải bù thêm chi phí vài tỉ đồng/tháng.

Hiện hầu hết các nhà máy chế biến cá tra ở ĐBSCL hoạt động không đủ nguồn nguyên liệu. Riêng ở các nhà máy xây dựng được nguồn nguyên liệu cũng chỉ đáp ứng được 50 - 60% công suất chế biến. Tại công ty chế biến Thuận An, nhà máy có công suất 120 tấn cá tra nguyên liệu/ngày, nay chỉ chế biến khoảng 40 tấn/ngày. Mặc dù công ty đã xây dựng vùng nguyên liệu 40 ha, nhưng không đủ cung ứng cho nhà máy chế biến. Thiếu nguyên liệu chế biến, nên hơn 800 công nhân của công ty phải cắt ca luân phiên nghỉ, nhằm giữ chân lao động lành nghề công ty bắt buộc cũng phải trả lương đều đặn thông qua các việc khác, bà Khưu Thị Cẩm Nhung, Phó giám Công ty cho biết.

Trong khi đó nhiều hộ nông dân nuôi cá cho rằng, mặc dù giá cá nguyên liệu cao ngất ngưởng nhưng cũng không dám thả nuôi. Vì mỗi ha nuôi ao nuôi cho sản lượng 200 tấn cá, trong đó phần đầu tư về thức ăn, con giống, thuốc men... cần phải có vốn đầu tư từ 4 tỉ đồng. Nếu lấy tài sản thế chấp 1 ha đất, ngân hàng chỉ cho vay khoảng 250 triệu đồng/ha. Với chi phí đầu tư ngày càng cao, cộng với lãi suất ngân hàng quá cao và không vay được nhiều nên nông dân chán vay vốn để sản xuất trở lại. Từ những khó khăn này nên đến nay toàn vùng ĐBSCL có khoảng 40% diện tích nuôi cá bị treo ao.

Quy hoạch lại nhà máy chế biến gắn với vùng nuôi

Theo Ông Lê Chí Bình, muốn vượt qua giai đoạn khó khăn này, phục hồi được nghề nuôi và chế biến, thu hút nông dân nuôi cá, các DN phải xem xét lại giá sàn xuất khẩu, nếu giá xuất khẩu vào khoảng 3 USD như hiện nay, so với giá thành nguyên trên 1 USD thì nhà máy không thể mua được, vì càng sản xuất càng lỗ. Để khắc phục việc các nhà máy phải nâng giá sàn xuất khẩu, song song đó phải có giải pháp liên kết từ người nuôi đến nhà máy chế biến và sản xuất thức ăn, thuốc trị bệnh. Giải pháp chủ yếu và không kém phần quan trọng là phải quy hoạch lại các nhà chế biến để tránh thừa công suất như hiện nay và quy hoạch lại vùng nuôi theo tiêu chuẩn chất lượng. Nếu không có quy hoạch, nhà máy cứ tăng, nông dân cứ nuôi, thì không thể nâng cao giá trị xuất khẩu cá tra.

Rút kinh nghiệm từ việc phát triển nuôi trồng thủy sản chưa tuân thủ quy hoạch dẫn đến tình trạng khủng hoảng thừa cá tra từ năm 2007, 2008 để lại hậu quả nặng nề cho năm 2009 và những tháng đầu năm 2010, khiến nhiều hộ nuôi cá tra phải treo hầm do thua lỗ, nợ nần, năm 2010 tình hình nuôi trồng và chế biến thủy sản của tỉnh An Giang đã giảm về diện tích và sản lượng. Tỉnh đã xây dựng phương hướng phát triển nghề nuôi trồng thủy sản bền vững, trong đó nhiều doanh nghiệp phát triển nuôi trồng, chế biến thủy sản theo chuỗi liên kết, tạo ra sản phẩm cá tra xuất khẩu an toàn và theo tiêu chuẩn quốc tế.

Tỉnh An Giang đang hướng mạnh việc nuôi trồng thủy sản theo chuỗi liên kết. Hiện nay, ngoài các doanh nghiệp được chọn làm điểm, trên địa bàn tỉnh An Giang đang có nhiều doanh nghiệp triển khai chuỗi liên kết như Công ty TNHH Một thành viên Tâm Phát. Công ty Mazzetta, nhà nhập khẩu phân phối thủy sản đông lạnh hàng đầu của Mỹ, đã liên kết với đơn vị Proconco - Nhà máy thức ăn chăn nuôi của Pháp tại Việt Nam, triển khai dự án nuôi cá tra an toàn sinh học tại An Giang, với quy trình khép kín: nguồn thức ăn, nông trại, chế biến đến người tiêu dùng. Công ty Binca Seafoods Việt Nam từ năm 2009 đến nay đã liên kết với Công ty Tuấn Anh (Ntaco) xây dựng vùng nuôi cá tra có diện tích rộng 35 ha, đạt chuẩn Global GAP và đầu tư số vốn trên 2 triệu USD cho các hộ dân trong tỉnh nuôi cá tra sinh thái, cung cấp sản lượng 1.200 tấn/ năm...

Tuy nhiên, trước tình hình khan hiếm nguyên liệu, một số doanh nghiệp đã đầu tư vùng nuôi cá tra trước đây, nay cũng phải ngưng lại vì thiếu vốn đầu tư. Theo các doanh nghiệp để đầu tư vùng nuôi 100 ha, cần phải đầu tư hàng trăm tỉ đồng. Nhất là trong tình hình hiện nay rất khó vay ngân hàng, kể cả những doanh nghiệp có tiềm lực, có uy tín... cũng ngại vay vốn ngân hàng để đầu tư vùng nuôi vì lãi suất quá cao, đầu tư sợ không hiệu quả.

Ngân hàng phải vào cuộc

Theo các doanh nghiệp, mặc dù cá tra là mặt hàng xuất khẩu chiến lược, nhưng các ngân hàng thương mại ở ĐBSCL cho rằng, giá cá tra nguyên liệu gần đây đang tăng cao nhưng thị trường chưa lấy gì để đảm bảo ổn định lâu dài. Hơn nữa nghề nuôi cá còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì chưa được tổ chức quản lý sản xuất theo vùng quy hoạch nên phát triển thiếu bền vững, khiến các ngân hàng rất dè dặt cho vay vốn đối với nuôi cá. Ngoài ra, vì không có nguồn vốn để cho vay ưu đãi đối với đầu tư nuôi cá tra, nên lãi suất cho vay với ngành này vẫn ở mức cao.

Tỉnh An Giang đã thành lập Ban chỉ đạo xây dựng mô hình thí điểm chuỗi liên kết dọc cá tra, basa của tỉnh. Tuy nhiên việc hình thành chuỗi liên kết này vẫn đang vấp phải khó khăn về nguồn vốn đầu tư. Theo Ngân hàng NN&PTNT An Giang, đơn vị chỉ có thể cho vay với định mức 50% giá trị đất nông nghiệp theo khung giá đất do Nhà nước quy định. Riêng đối với doanh nghiệp vay nuôi cá thì cũng phải thế chấp tài sản, lãi suất vay 17 - 18%/năm. Hiện nay, do phần lớn các doanh nghiệp này đều đã thế chấp vay nên không thể vay thêm.

Ông Nguyễn Thái Sơn, Chủ Hội đồng thành viên Công ty Thuận An cho biết: Để tạo được nguồn nguyên liệu và phát triển bền vững, Công ty đã xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, sau thời gian chọn lọc và mời được 15 hộ nông dân nuôi cá hợp đồng liên kết hình thành chuỗi sản xuất với công ty, diện tích 85 ha, nhưng hiện nay đang tắc, vì thiếu vốn để đầu tư lại vùng nuôi. Công ty đã cùng người dân nuôi cá làm việc với ngân hàng để vay vốn nhưng không thành công. Nguyên nhân, ngân hàng định giá cho vay 1 ha đất nuôi thủy sản thế chấp ở mức quá thấp và vốn vay chỉ ở mức 50%/ha nên không đủ vốn đầu tư vùng nuôi.

Để tháo gỡ khó khăn tạo điều kiện cho mô hình chuỗi liên kết dọc cá tra thành công, bà Phạm Thị Hòa, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh An Giang đã đề nghị UBND tỉnh có chủ trương cho hộ ngư dân vay nuôi cá tra trong mô hình thí điểm chuỗi liên kết được vay 100% giá trị tài sản thế chấp (đất, nhà) và định lại giá đất nuôi trồng thủy sản khác với đất trồng lúa... làm cơ sở để Ngân hàng tăng định mức cho vay phù hợp với nhu cầu sản xuất.

LÊ HIỀN - QUỐC THÁI

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005