Phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ven biển Bắc Bộ: Tìm giải pháp cho phát triển bền vững

Cán bộ Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I nuôi thử nghiệm trai lấy ngọc mới tại trại giống Cát Bà.

Theo Chiến lược phát triển ngành thủy sản Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thì đến năm 2020, tổng sản lượng ngành thủy sản đạt 6,5 - 7 triệu tấn, trong đó sản lượng nuôi, trồng chiếm 65 - 70%.

Ðể đạt được mục tiêu này cần có các biện pháp, cơ chế và chính sách đồng bộ, bởi bên cạnh những kết quả đã đạt được, nuôi, trồng thủy sản đang phải đối mặt với nhiều thách thức để phát triển bền vững...

Thách thức từ con giống, môi trường và dịch bệnh

Phó Viện trưởng Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 Trần Ðình Luân cho rằng: Trong tất cả các giai đoạn của quy trình áp dụng trong nuôi trồng thủy sản, con giống đóng vai trò quyết định đến sản lượng, hiệu quả kinh tế và tính bền vững. Tuy nhiên, vào thời điểm chính vụ nuôi thả thủy sản, hầu hết các địa phương Nam Ðịnh, Hải Phòng, Quảng Ninh đều rơi vào tình trạng thiếu giống. Tại Nam Ðịnh, có 24 trại giống hải sản, nhưng hằng năm cũng chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu nuôi trồng trong tỉnh. Ở Hải Phòng, tình trạng thiếu giống còn nặng nề hơn. Giám đốc Công ty nuôi trồng thủy sản Thuận Thiện Phát Trần Ðức Hòa cho biết: Tổng diện tích nuôi tôm he chân trắng của công ty lên tới 50 ha với 42 ao nuôi, nhưng đến thời điểm này lượng giống thả mới được già nửa (15 triệu con giống/25 triệu con). Cũng chung niềm lo lắng ấy, Giám đốc Công ty TNHH Khoa Thành Nguyễn Văn Khỏe bày tỏ: Con giống luôn là áp lực đối với chúng tôi, năm nào vào chính vụ cũng thiếu giống. Giống thiếu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lịch thời vụ và năng suất thủy sản. Thành phố Hải Phòng hiện có 17 cơ sở sản xuất giống thủy sản nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của các doanh nghiệp và hộ nuôi. Ðối với nuôi trồng nước ngọt, đã cơ bản đáp ứng được 100% con giống; nhưng nước lợ mới chỉ được 20% và nước mặn thì hầu như chưa đáp ứng được là bao. Nguyên nhân là do chưa có mức đầu tư xứng đáng cho các trại giống. Mặt khác, có nhiều loài phụ thuộc vào môi trường nước, nhiệt độ, độ mặn cho nên chưa thể cho sinh sản trên địa bàn được.

Cũng như Hải Phòng, ở tỉnh Quảng Ninh năm nào cũng thiếu giống thủy sản trầm trọng. Trên địa bàn tỉnh hiện có 15 cơ sở sản xuất con giống nhưng lại chỉ đáp ứng được một phần rất nhỏ nhu cầu của người nuôi. Hằng năm, toàn tỉnh cần từ ba đến bốn tỷ con giống, nhưng với 15 trại sản xuất giống, nếu hoạt động hết công suất thì cũng chỉ sản xuất được 1,5 tỷ con. Chính vì vậy mà phần lớn số giống vào chính vụ thả nuôi phải nhập từ tỉnh ngoài và nước ngoài. Phó Chi cục trưởng Thủy sản tỉnh Quảng Ninh Lưu Văn Dần cho biết: Ðiều lo lắng lớn nhất là người dân phải nhập giống từ nước ngoài. Dù giá tôm giống nhập ngoại thường chỉ bằng một phần tư giá tôm giống trong nước, nhưng chất lượng rất kém. Kéo theo đó là vấn đề kiểm dịch khó khăn vì không rõ nguồn gốc. Hệ quả là người dân phải hứng chịu tôm kém chất lượng, dễ mắc bệnh và chết hàng loạt. Nhất là mấy năm gần đây khi nghề nuôi nhuyễn thể và nuôi thủy sản trên biển phát triển rầm rộ thì các hộ nuôi trồng lại càng khó khăn hơn trong việc tìm nguồn giống. Vì vậy, nếu không thu mua được con giống tự nhiên thì người nuôi phải chấp nhận mua giống từ nước ngoài. Ðiển hình như nghề nuôi tu hài, dù đây được coi là nghề xóa đói, giảm nghèo và làm giàu cho các hộ nuôi nhưng cũng không phải dễ dàng thực hiện khi việc sản xuất con giống không thể đáp ứng nhu cầu. Hay như nuôi hàu - một đối tượng nuôi mới nhưng cũng chỉ có doanh nghiệp thả nuôi bởi người dân không tìm được nguồn cung về con giống.

Không chỉ thiếu giống, môi trường nuôi ngày càng bị ô nhiễm nặng nề cũng đang đe dọa nghiêm trọng đến tính bền vững của nuôi trồng thủy sản. Những năm gần đây, tình trạng các loài thủy sản nuôi trồng bị chết hàng loạt do ô nhiễm môi trường nước ngày càng trở nên phổ biến. Cuối năm 2009, hiện tượng ngao chết hàng loạt tại Thái Bình đã khiến nhiều hộ dân điêu đứng. Tại Nam Ðịnh và Hải Phòng, cuối năm 2010 cũng có tới 600 ha ngao bị chết. Nguyên nhân là ngao bị nhiễm bệnh do nguồn nước bị ô nhiễm nghiêm trọng. Ðiều này bắt đầu từ việc nhiều địa phương phát triển cảng biển, nhà máy, khu công nghiệp, khu nghỉ dưỡng... nhưng chưa chú trọng đúng mức đến việc xử lý chất thải để bảo vệ môi trường. Kết quả là biển trở thành thùng rác chứa vô số chất độc hại làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường nuôi. Không chỉ có thế, theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nam Ðịnh, hệ thống thủy lợi cho nuôi trồng thủy sản tại Nam Ðịnh và nhiều địa phương vẫn đang sử dụng theo thủy lợi nông nghiệp cho nên không phù hợp nuôi, trồng thủy sản. Nhất là việc lạm dụng hóa chất, sử dụng nhiều loại thuốc trừ sâu, không đúng quy trình kỹ thuật dẫn đến nguy cơ ô nhiễm nguồn nước nặng nề...

Nỗi lo quy hoạch 'treo'

Một trong những hạn chế lớn của nuôi trồng thủy sản vùng ven biển Bắc Bộ là quy hoạch thiếu đồng bộ, khiến nhiều dự án nuôi trồng đã được đầu tư về vốn, triển khai thực hiện nhưng kết quả lại không hoàn thành, phá sản hoặc chậm tiến độ. Ðiển hình cho tình trạng này là thành phố Hải Phòng. Theo mục tiêu đề ra, đến năm 2010, Hải Phòng triển khai xong năm dự án nuôi tôm công nghiệp với quy mô 1.026 ha. Ðó là dự án đường 14 Kiến Thụy - Ðồ Sơn; Dự án Tân Vũ - Tràng Cát; Dự án Ðông Tây Hưng - Tiên Lãng; Dự án Phù Long - Cát Hải; Dự án nuôi tôm công nghệ cao Tiên Hưng. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, các vùng đường 14 Kiến Thụy - Ðồ Sơn; Tân Vũ - Tràng Cát không thực hiện được vì thành phố chuyển đổi quy hoạch thành sân golf, khu công nghiệp và đô thị. Còn dự án ở Tiên Lãng, chủ đầu tư không có đủ năng lực về vốn và công nghệ để triển khai, chỉ trông chờ vào vốn ngân sách, nên đến nay vẫn chưa hoàn thành. Ngoài ra còn phải kể đến dự án khu nuôi tôm của Công ty Công nghệ Việt - Mỹ, diện tích 846 ha, trong đó có 155 ha đầu tư nuôi tôm công nghiệp nhưng cũng không thực hiện được vì chủ đầu tư không đủ năng lực. Như vậy trong số các dự án mục tiêu thì đến nay Hải Phòng mới chỉ có một dự án nuôi tôm công nghiệp Phù Long 122 ha chuyển cho Công ty TNHH Sơn Trường đầu tư từ tháng 2-2009 đi vào hoạt động. Lý giải cho tình trạng treo và phá sản dự án như trên, Trưởng phòng nuôi trồng thủy sản Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố Ðào Bá Ðiện cho rằng: Nguyên nhân có nhiều, nhưng quan trọng nhất vẫn là sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch nuôi trồng thủy sản, việc giải ngân vốn không được thực hiện đúng tiến độ. Ðặc biệt do quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa đã chiếm nhiều diện tích của các dự án.

Cần cơ chế và chính sách đồng bộ

Những thách thức đang đặt ra đối với nuôi trồng thủy sản vùng ven biển Bắc Bộ không hề nhỏ. Từ chuyện con giống, môi trường, dịch bệnh đến quy hoạch là cả một bài toán nan giải, đòi hỏi phải có cách xử lý dứt điểm, quyết liệt và đồng bộ. Trao đổi ý kiến với chúng tôi về những giải pháp để nuôi trồng thủy sản phát triển bền vững, Phó Tổng cục trưởng thủy sản Chu Tiến Vĩnh cho rằng: Sự phát triển nhanh chóng của lĩnh vực nuôi, trồng thủy sản đang nảy sinh những bất cập trong quản lý. Hầu hết các địa phương không có đủ biên chế cán bộ có đủ năng lực, kiến thức để làm tốt công tác quản lý nuôi trồng thủy sản bền vững. Với đặc trưng chủ yếu vẫn là sản xuất hộ gia đình quy mô nhỏ, nếu không kịp thời phát triển hình thức quản lý dựa vào cộng đồng và đồng quản lý thì nghề nuôi, trồng thủy sản vẫn sẽ gặp rất nhiều nan giải. Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra là phải thực hiện kết hợp nhiều biện pháp cùng lúc như: Xây dựng hệ thống quan trắc và kiểm soát môi trường; cải tiến quy hoạch phát triển; tổ chức sản xuất theo vùng một cách hợp lý và nâng cao năng lực, nhận thức cho các bên tham gia quá trình nuôi trồng thủy sản...

Từ thực tế tại địa phương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ninh Ðinh Trọng Ly cho rằng: Không thể phát triển bền vững ngành nuôi trồng thủy sản nếu không thật sự quan tâm đến hai vấn đề lớn là môi trường và quy hoạch. Ðây cũng là vấn đề mà hầu hết các tỉnh ven biển Bắc Bộ đang gặp phải. Ðể giải quyết triệt để thì mỗi địa phương cần có đánh giá tổng thể trước khi quy hoạch và lấy ý kiến các ban, ngành hữu quan, các hộ dân. Trong quá trình thực hiện chính sách, phải đặc biệt tuân thủ các nguyên tắc đã đặt ra, không châm chước cho bất kỳ một đơn vị, hộ nuôi trồng nào đi ngược lại các quy định trong vùng quy hoạch. Tuy nhiên đồng chí Ly cũng cho rằng, điều này chỉ áp dụng được ở những vùng nuôi tập trung, còn tại các hộ nuôi trồng nhỏ lẻ thì mức độ kiểm soát về mọi mặt cũng rất hạn chế.

Trong khi nguồn nước ngày càng khan hiếm và sản lượng khai thác tự nhiên hầu như không tăng thì nuôi trồng thủy sản đang trở thành ưu tiên hàng đầu của tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Vì vậy, cùng với mở rộng diện tích và tăng sản lượng, việc giảm thiểu các tác động môi trường, sản xuất theo quy trình sạch và giữ vững thị trường tiêu thụ là những vấn đề then chốt. Vượt qua những thách thức đó, mới bảo đảm cho nuôi trồng thủy sản ở vùng ven biển Bắc Bộ có những bước tiến nhanh, mạnh và bền vững.

ÁNH TUYẾT, HẢI PHƯƠNG

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005