Việt Nam cần có đội tàu đánh cá hiện đại

Việt Nam cần nhanh chóng thay thế vật liệu đóng tàu từ vỏ gỗ sang vỏ sắt, composite hay vật liệu tiên tiến khác để xây dựng đội tàu đánh cá hiện đại, khai thác tốt tài nguyên và góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo của tổ quốc.

Khai thác hải sản là một trong những nghề có truyền thống lâu đời nhất ở Việt Nam. Từ những phương tiện thô sơ làm bằng tre nứa để khai thác thủy sản ven bờ biển như bè mảng, thúng, thuyền nan,... Ông cha ta đã tích lũy kinh nghiệm, không ngừng sáng tạo, học hỏi láng giềng để đóng những con thuyền bằng gỗ nhỏ để đi xa hơn. Đến nay, chúng ta đã có những chiếc tàu vỏ gỗ công suất hàng trăm sức ngựa, trọng tải hàng trăm tấn để vươn ra khai thác xa bờ, làm cho nghề khai thác thủy sản trên biển của ngư dân phát triển mạnh, sản lượng khai thác ngày càng cao, chủng loại phong phú, đa dạng, đời sống của ngư dân ngày càng được nâng cao và góp phần phát triển kinh tế – xã hội ở các vùng nông thôn ven biển nước ta trong một thời gian dài cho đến nay.

Tuy nhiên, vấn đề ngày càng trở nên nổi cộm là, song song với việc phát triển các loại tàu cá lớn nhỏ, nhu cầu các loại gỗ tròn, gỗ xẻ cũng tăng lên không ngừng để phục vụ cho việc đóng, sửa tàu. Nếu đóng một chiếc tàu loại nhỏ, công suất dưới 90 CV, cần 100 m3 gỗ, thì một chiếc tàu công suất lớn khai thác xa bờ cần tới khoảng 200 – 300 m3 gỗ nhóm 1, 2.

Do đó, hoạt động khai thác thủy sản trên biển càng sôi động (với hy vọng mang lại lợi ích càng nhiều), thì lượng gỗ phải cung cấp cũng càng lớn, buộc phải khai thác rừng nhiều hơn, và hệ lụy của nó sau thời gian dài là rừng của nước ta ngày càng cạn kiệt, bị tàn phá mà không kịp trồng lại. Nguồn cung gỗ trong nước không đủ thỏa mãn nhu cầu phát triển nghề khai thác cá biển, nên ta phải NK gỗ từ nhiều nước lân cận như Lào, Campuchia, Myanma, Inđônêxia, Malaixia,... Nhưng các nước này cũng dần dần hạn chế XK gỗ.

Như vậy, lấy đâu ra gỗ để đáp ứng nhu cầu tu sửa hằng năm của hàng trăm nghìn con tàu gỗ hiện có và hàng nghìn con tàu khai thác xa bờ sẽ được đóng mới theo chương trình phát triển? Phải chăng đây sẽ là một trong những động lực trực tiếp hay gián tiếp của nạn phá rừng? Mà ai cũng đã biết những hậu quả khủng khiếp nào tất yếu sẽ đến khi rừng bị tàn phá và môi trường thiên nhiên bị hủy hoại.

Đó là chưa nói tới việc với phần lớn là tàu gỗ nhỏ, lạc hậu, không đủ khả năng đi xa dài ngày, việc khai thác không được quy hoạch, quản lý tốt gây nên tình trạng lạm thác nguồn lợi, điều kiện bảo quản sản phẩm khai thác không đảm bảo dẫn đến chất lượng nguyên liệu cho chế biến ngày càng thấp, giá trị kém.

Việt Nam có lợi thế của một quốc gia với vùng biển đặc quyền kinh tế rộng gấp 3 lần diện tích đất liền và bờ biển dài hơn 3 nghìn kilômét. Biển chúng ta rất giàu tài nguyên, bao gồm cả tài nguyên thủy sản. Nhà nước ta có chủ trương rất đúng đắn là phát triển mạnh ngành khai thác thủy sản, xây dựng một đội tàu khai thác biển hùng mạnh để phát huy tiềm năng tài nguyên, đồng thời tham gia giữ gìn chủ quyền biển đảo của tổ quốc. Nhưng, để thực hiện chủ trương đó, một trong những vấn đề cần quan tâm đầu tiên là phải nghiên cứu thay thế gỗ bằng các loại vật liệu đóng tàu khác.

Trên thế giới, và ngay cả các nước hay vùng lãnh thổ có nghề khai thác cá biển phát triển ở xung quanh Việt Nam như Nhật bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan,... từ rất lâu đã có giải pháp thay thế tàu vỏ gỗ bằng các loại tàu vỏ sắt hay vỏ composite. Gần ta nhất là Thái Lan cũng đang hạn chế dần tàu vỏ gỗ để thay bằng các vật liệu khác.

Khi có dịp mời khách hàng nước ngoài tham quan các cảng cá trong tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, khách – nhất là người châu Âu – đều tỏ ra rất ngạc nhiên khi thấy hàng nghìn tàu đánh cá vỏ gỗ của ngư dân Việt Nam. Nhìn những con tàu gỗ to sừng sững trong cảng, họ hay so sánh với những chiến hạm thời trung cổ ở nước họ và không khỏi cật vấn, Việt Nam lấy gỗ ở đâu ra để đóng những con tàu này? Tương lai của chúng ra sao nếu mai này hết gỗ?

Từ những năm 70 của thế kỷ trước, Việt Nam đã học tập, hợp tác với ngành đóng tàu và khai thác cá biển ở nhiều nước bạn như Liên Xô (cũ), Ba Lan, Trung Quốc,... Việt Nam cũng từng có nhà máy đóng tàu khá quy mô và những đoàn tàu đánh cá vỏ sắt hiện đại, trang bị đầy đủ máy hàng hải và khai thác, cần cẩu, hầm đông lạnh, có thể khai thác xa bờ dài ngày như đội tàu Việt Đức, Việt Trung, Việt Xô ở các quốc doanh đánh cá Hạ Long, Chiến Thắng, Tây Nam. Nhưng sau một thời gian, các xí nghiệp quốc doanh này hoạt động không hiệu quả, không phù hợp với cơ chế thị trường nên phải giải thể, các đoàn tàu cũng dần mai một.

Thiết nghĩ, trong chiến lược lâu dài phát triển ngành kinh tế biển Việt Nam, vừa vì mục tiêu kinh tế - xã hội, vừa kết hợp bảo vệ chủ quyền an ninh vùng biển đảo của Việt Nam, và ở phạm vi hẹp hơn, vì tương lai của ngành khai thác và chế biến hải sản Việt Nam, Chính phủ cần phải có chủ trương, chính sách mạnh mẽ nhanh chóng thay thế vật liệu đóng các loại tàu kinh tế biển từ vỏ gỗ sang vỏ sắt, composite hay những vật liệu tiên tiến khác.

Có thể ngay trước mắt, một bộ phận ngư dân không ủng hộ chủ trương thay tàu vỏ gỗ bằng vật liệu khác, cho rằng tàu không phù hợp với thói quen, tập quán lâu đời của ngư dân, khó sử dụng trong đánh cá; hoặc cho rằng không thích hợp với bến cá, cảng cá hiện có của các địa phương; hoặc chi phí đóng mới quá cao...

Những lo ngại đó là không tránh khỏi và cũng hợp lý theo tư duy thông thường của người dân, nhưng không phải khó khắc phục. Song song với việc tuyên truyền thấu đáo lợi ích lâu dài của việc chuyển đổi đối với tương lai ngành khai thác hải sản Việt Nam, tôi xin đề xuất một số chính sách, giải pháp sau đây để thúc đẩy quá trình chuyển đổi nhanh chóng và hiệu quả.

Thứ nhất, để kích thích nhu cầu, nhà nước cần ưu tiên cho các hộ ngư dân chuyển đổi sớm bằng các biện pháp như cho vay vốn đóng tàu loại mới không lãi hoặc lãi suất thấp nhiều năm từ nguồn vốn phát triển của Chính phủ, vốn ODA,... (không phải nguồn tín dụng ngân hàng).

Thứ hai, giao trách nhiệm cho các đơn vị đào tạo trong ngành tổ chức đào tạo, huấn luyện miễn phí cho thủy thủ, thuyền viên sử dụng thành thạo tàu thuyền và các máy móc, thiết bị, phương tiện thông tin liên lạc hiện đại trên các tàu mới. Hợp tác với các tổ chức quốc tế và các nước lân cận để trao đổi kinh nghiệm, học tập nghề khai thác bằng các loại tàu hiện đại.

Ba là, thiết kế thí điểm một số tàu mẫu hoạt động trong các ngành khác nhau ở các địa phương để làm điểm tham quan, thực tập và rút kinh nghiệm cải tiến cho phù hợp.

Bốn là, cải tạo các cảng cá, ụ tàu ở các địa phương ven biển phù hợp với mớn nước, độ cao của các loại tàu mới và các phương tiện xếp dỡ hàng để tàu dễ dàng cập cảng.

Cuối cùng, trong điều kiện nguồn vốn hạn hẹp, để giảm chi phí đầu tư ban đầu, nhà nước cho phép NK các loại tàu vỏ sắt, vỏ composite và các loại vật liệu khác gỗ đã qua sử dụng (hiện không được phép NK) để trang bị cho đội tàu trong nước.

Thực hiện việc chuyển đổi theo những lộ trình cụ thể, chỉ trong vài chục năm tới, Việt Nam sẽ có đội tàu cá biển hùng mạnh, có thể hợp tác khai thác ngang bằng với các nước có biển, phát triển mạnh nghề cá xa bờ và cả nghề cá viễn dương, đồng thời bảo vệ vững chắc tài nguyên và chủ quyền lãnh thổ biển đảo của đất nước.

Trần Văn Dũng

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005