Săn lùng cá niên

Từ chỗ chỉ là thức ăn bình thường cho gia đình, cá niên ở sông Liêng, giờ đã trở thành loại đặc sản của vùng đất Ba Tơ (Quảng Ngãi). Với giá bán hiện lên đến 300.000 đồng/kg, vì vậy cá niên được nhiều người dân sống ven con sông này săn lùng ráo riết.

Quà tặng của sông Liêng

Như vòng tay của một người mẹ, dòng sông Liêng uốn lượn quanh co như ôm chầm lấy các bản làng vùng núi phía tây nam Quảng Ngãi. Trước khi đổ về biển cả, cùng với mang phù sa bồi đắp cho những cánh đồng nằm dọc 2 bên bờ của huyện Ba Tơ, sông Liêng còn ban tặng cho người dân nơi đây một sản vật để chế biến thành món ăn nổi tiếng, đó là cá niên.

Theo những người sành ăn ở TP. Quảng Ngãi, khẳng định: Cá niên có ở nhiều nơi. Ngay cả ở trong tỉnh, các huyện lân cận là Trà Bồng, Sơn Hà… cũng có, thế nhưng ngon nhất vẫn là cá niên ở sông Liêng, Ba Tơ: Thịt thơm, chắc chứ không bở như bột. Đặc biệt là khi nướng trên than củi, thì mùi thơm nức mũi.

Theo lời già Phạm Văn Dách (64 tuổi), ở xã Ba Lế, thì có lẽ do nước sông Liêng, đoạn chảy qua vùng này rất trong, ít phù sa; mặt khác có những loài rong tảo, loại thức ăn chủ yếu của cá niên mà nơi khác không có nên thịt mới ngon như vậy. Không phải tốn công để làm vảy, mang, ruột như nhiều loại cá khác, cá niên đem về rửa bằng nước sơ qua cho sạch là đủ. Sau đó chỉ cần bỏ vào xoong, hay vỉ để chiên, luộc, nướng.

Đâu chỉ là đặc sản

Nhìn bề ngoài, cá niên hơi giống cá chép nhưng thân thon thả hơn, với bộ vẩy cá có mầu ánh bạc và phần vây pha chút màu vàng nhạt. Cá niên khi trưởng thành có kích cỡ bằng từ 2 - 3 ngón tay và dài khoảng hơn gang tay người lớn.

Không như một số đồng loại khác ở sông suối, cá niên chỉ sống ở khu vực thác nước, có độ sâu từ 1 - 1,5 m. Thức ăn ưa thích nhất của nó là các loại rong và con hà sống bám vào vách đá dưới nước.

Vì sống ở vùng nước trong xanh và ăn rong rêu, cho nên với người Hrê, thì cá niên còn là hiện thân cho cái đẹp. Vì vậy để khen ngợi những người con gái mới lớn hoàn thiện từ vóc dáng đến tâm hồn, người Hrê thường dùng cụm từ “Lem tia cailin”, nghĩa là: Đẹp như con cá niên.

Cá ngon hiếm dần

Già Phạm Văn Xiên (67 tuổi), ở xã Ba Cung, kể: Ngày xưa, đường xá đi lại khó khăn, nên cuộc sống của đồng bào thiểu số thiếu nhiều lắm, chứ không đầy đủ như bây giờ. Vì vậy cá niên được người dân bắt về làm thức ăn cho gia đình.

Người dân chuẩn bị đi bắt cá niên bằng nỏ ống.

Mùa đánh bắt cá niên thường diễn ra vào mùa nắng hàng năm, khi nước sông Liêng đã kiệt và trong xanh đến tận đáy. Theo đó cứ vào tầm từ 9 - 13 giờ hàng ngày, là người trong làng í ới gọi nhau đi đánh bắt, chủ yếu là dùng cần câu, hoặc dùng nỏ ống để bắn.

Chỉ cần 1 - 2 giờ, là có thể kiếm được cả ký. Một cách khác đơn giản hơn là dùng tay bắt. Nhiều người lí giải: Khác với ban ngày là rất tinh ranh, về đêm cá niên rất chậm chạp và thường nép mình vào những hang đá dưới suối để trú ngụ. Nắm được điểm yếu này, cho nên vào những đêm trăng sáng, những người đàn ông, con trai trong làng rủ nhau đi ra suối để bắt.

Thế nhưng đó là chuyện của hơn 10 năm trước, chứ mấy năm gần đây số lượng cá niên đã giảm đi rất nhiều. Bởi lẻ với giá hiện đã lên đến 300.000 đồng/kg, cho nên loài vật này đã bị người dân săn lùng ráo riết.

Theo đó thay vì dùng cần câu, dùng nỏ ống bắn đã bị bỏ, người dân đem lưới giăng ngang phía dưới thác nước, rồi lên phía trên dùng điện chích. Cá niên bị điện giật bất tỉnh, theo nước trôi xuống mắc vào lưới và người dân chỉ cần thu lưới lại và gỡ.

Chính vì kiểu bắt tận diệt bất kể mưa nắng như vậy, cho nên cá niên hiếm dần. Nhiều hôm đi cả ngày cũng chỉ được hơn nửa kilôgam là cùng - anh Hải, người đã hơn 7 năm đi bắt cá niên, cho biết.

Công Hoàng

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005