Khai thác thủy sản mùa lũ: Vơi đầy theo biến đổi khí hậu

Sau gần thập kỷ sống chung với lũ thấp, năm nay nhiều người dân vùng đầu nguồn ĐBSCL vui lên với nguồn lợi thủy sản mùa lũ tăng đột biến.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, “cá nhiều” chỉ là câu chuyện nhất thời. Nhiều khả năng hình ảnh “trên cơm dưới cá” sẽ lùi vào quá khứ nếu ngay bây giờ chúng ta không quyết tâm xây dựng hàng rào phòng vệ cho vùng ĐBSCL đã và đang đối mặt với nguy cơ kiệt nguồn lợi thủy sản tự nhiên do những tác động từ biến đổi khí hậu toàn cầu, nước biển dâng...

Cá ít, mừng nhiều?

“Gặp ngày trúng, một đáy cá linh ở đây thu hoạch cả chục tấn. Trừ hết chi phí, lãi ròng cả chục triệu đồng” - ông Nguyễn Văn Xương, Chủ tịch UBND xã đầu nguồn Phú Lộc (thị xã Tân Châu, An Giang) mở đầu câu chuyện mưu sinh mùa lũ 2011 một cách sảng khoái. Theo ông Xương, năm nay nước lũ còn hào phóng mang lại cho người nghèo niềm vui không nhỏ: Dù đánh bắt với bất kỳ phương thức nào (chài, câu, lưới, vó, đăng đó...) cũng đều có điểm chung: Ai cũng vui vì thu được nhiều cá hơn các năm gần đây.

Ở Đồng Tháp, mùa lũ năm nay cũng được xem là cơ hội để đội quân sống bằng nghề đánh bắt thủy sản “ăn nên làm ra”. Trái với nhiều năm trước, phần lớn người chuyên đánh bắt cá mùa lũ ở huyện Tam Nông đều trông chờ vào nguồn cá tại Vườn Quốc gia Tràm Chim (khai thác có kiểm soát), năm nay nhiều hộ đã “di dời” địa bàn hoạt động ra các tuyến kênh mương và cánh đồng ngập lũ để đánh bắt. Họ kiếm được khoản thu không nhỏ, thậm chí còn cao hơn so với lúc khai thác tại Vườn Quốc gia Tràm Chim.

Đặc biệt, mùa lũ năm nay tại nhiều địa phương còn làm sống lại nhiều nghề đánh bắt thủy sản tưởng chừng đã lùi vào quá khứ, như: Nghề soi cá lóc, soi ếch, câu tôm càng xanh... Tại vùng hạ lưu thuộc xã An Hòa (Châu Thành, An Giang), sau nhiều năm im hơi, mùa lũ năm nay những người chuyên soi cá lóc đã hành nghề trở lại với hàng chục “chỉa thủ”. Dùng chỉa nhọn đâm cá, phương thức này không thu được số lượng lớn, nhưng bù lại cá rất có giá vì có nguồn gốc tự nhiên, thịt dai ngọt, thơm hơn nhiều so với cá lóc nuôi.

Tuy nhiên theo các lão làng trong nghề đánh bắt cá, lượng thủy sản trong tự nhiên năm nay không quá nhiều như nhiều nguồn tin đồn thổi; thậm chí là quá ít so với thời hoàng kim. Sở dĩ nhiều người làm nghề cá vui là do cảm giác hưng phấn sau nhiều năm vắng bóng cá, tôm do lũ thấp. Đáng lo hơn là phần lớn lượng tôm, cá theo nước từ thượng nguồn đổ về mà có nên yếu tố bền vững không cao.

Đánh bắt dầy đặc kiểu này cũng trực tiếp làm nguồn lợi thủy sản trong tự nhiên sụt giảm.

Hiểm nguy rình rập

Trái với cảm giác hào hứng của giới đánh bắt, năm nay lực lượng bảo vệ nguồn lợi thủy sản các tỉnh đầu nguồn (An Giang, Đồng Tháp...) thường xuyên “đau đầu” với nạn đánh bắt thủy sản mang tính hủy diệt: Dùng lưới cước, xiệc điện... đánh bắt cá từ lớn tới bé phục vụ mọi nhu cầu từ thức ăn của người đến thức ăn của vịt. Điều này dồn đẩy nguồn lợi thủy sản đang ở mức báo động... vào thế chân tường. Theo thống kê của ngành thủy sản An Giang, chỉ trong 9 năm (2001 - 2010), lượng thủy sản khai thác tự nhiên giảm đến 60%. Nguyên nhân chủ yếu do nạn khai thác cá, tôm bừa bãi theo kiểu tận diệt và diện tích đất ngập nước giảm dần, ảnh hưởng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật...

Trong khi đó, các nhà khoa học lại cảnh báo, lượng thủy sản trong tự nhiên sẽ ngày càng khan hiếm nhanh hơn dưới tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu, nước biển dâng. Tuy nhiên trước mắt, thực tế này đã dồn đẩy dân đánh bắt chuyên nghiệp chạy sang bên kia biên giới thuê đồng đánh bắt cá và đối đối mặt với nhiều hiểm nguy: Bên cạnh nguy hiểm từ thời tiết của vị trí đầu sóng ngọn gió, còn có nhiều yếu tố nguy hiểm khác...

Chúng tôi về xã Phú Lộc (Tân Châu, An Giang) với hy vọng gặp Chín Kỳ (nhân vật trong phóng sự “Lênh đênh nghề thợ dớn” đăng trên Báo Lao Động) - một trong những “đại gia” trong nghề khai thác cá mùa lũ để tìm hiểu cặn kẽ sự thật... Thế nhưng, ngôi nhà một thời đầy tôm, lắm cá với nhiều người giúp việc giờ đã im ỉm đóng. Chị ruột Chín Kỳ sống gần đó cho biết: “Cá ít, chi phí và lệ phí quá nhiều. Thua lỗ nhiều năm qua đã ăn hết vốn liếng, nó bỏ xứ rồi. Nghe đâu lên miệt Bình Dương làm mướn”.

Sau 30 năm gắn bó với nghề, một “đại gia” đã phải bỏ xứ, bồng chống vợ con lang thang xứ người làm thuê nuôi thân. Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, sau mùa lũ này nhiều người sẽ đổ vốn đầu tư để rồi trượt theo vết xe đổ của Chín Kỳ, đối mặt với phá sản. Nhưng điều đáng lo hơn là mối hiểm nguy còn hơn cả sự phá sản đã và đang chực chờ ập lên đầu người đánh bắt thủy sản bất cứ lúc nào: Sự cuồng nộ của thiên nhiên đã biến thời tiết thành vị hung thần. Ngày 31.8 hai mẹ con chị Tống Thị Út (SN 1965) ở ấp Phú Thuận (xã Phú Hội, huyện An Phú, An Giang) trên đường trở về sau chuyến đánh bắt cá đồng giáp biên giới Campuchia đã vĩnh viễn ra đi sau trận mưa kèm dông to, sóng lớn... 2 mạng người ra đi, đó là tổn thất không gì bù đắp được. Nhưng trong căn nhà đầy tang tóc này đang cuộn lên nỗi đau lớn hơn cả cái chết: Cuộc sống cô quạnh của con gái (Tống Thị Hận, SN 1998) và người mẹ (83 tuổi) của chị Út.

Dưới tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu, thời tiết sẽ ngày càng nguy hiểm hơn, trực tiếp dồn đẩy nghề đánh bắt cá mùa lũ “đổi ngôi” từ no ấm sang hiểm nguy. Tình hình này sẽ ngày càng trầm trọng nếu ngay từ bây giờ chúng ta không có những giải pháp thay thế thích ứng...

Lục Tùng

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005