Ông Rị cá ngừ

Như nông dân yêu ruộng, ngư dân cũng quý biển, phải góp sức giữ biển mình để sống với nghề. Không còn đạp sóng ra khơi nhưng chưa chiều nào ông Năm Rị không đến bến cá phường 6, TP Tuy Hòa -

Phú Yên dõi mắt theo biển.

Khi tôi thắc mắc về tên gọi nghe lạ tai, lão ngư 62 tuổi tên thật là Trần Kim Hoa này khề khà: “Thấy tui quanh năm ở biển như cố ăn thua điều gì đó nên dân làng chài đặt cho cái tên ấy. Như nông dân yêu ruộng, ngư dân mình cũng quý biển để làm ăn”. Với cả nước, Phú Yên là địa phương khởi đầu nghề câu cá ngừ đại dương; còn với Phú Yên, Năm Rị chính là “ông tổ” của nghề này.

Nghề câu cá ngừ đại đương đến với ông Năm Rị như một cơ duyên. Gia đình ông từng bao đời sống bằng nghề câu cá mập. Nghề này đòi hỏi người ta phải có bản lĩnh.

Để đưa một con cá mập nặng hơn 100 kg với hàm răng nhọn hoắt lên tàu, chỉ cần sơ suất là có thể bị mất cánh tay, bàn chân. Cá mập là loài phàm ăn, nghe thấy mồi tanh là bập ngay, nuốt thẳng vào bụng nên công đoạn khó khăn, nguy hiểm nhất là gỡ lưỡi câu.

“Trên tàu lúc nào cũng có sẵn khúc gỗ to, anh em lựa thế nhét vào miệng cá, chống cho hai hàm răng nó không ngoạm lại được. Lúc đó, tui mới thọc tay sâu vào bụng cá để gỡ lưỡi câu” - ông Năm Rị cho biết.

Ông Năm Rị (phải) cùng những con tàu đầy cá về bến - Ảnh: Hồng Ánh

Tôi chợt rùng mình tưởng tượng nếu trong quá trình cá mập giãy giụa, khúc gỗ bật ra... Cứ thế, bản lĩnh nghề rèn giũa sự gan dạ của người đàn ông rặt chất biển này. Sự gan dạ ấy một lần được thử thách khi ông dùng mủ cây xương rồng tự phá bỏ con mắt bên phải của mình để trốn quân dịch năm 1971. Sau năm 1975, Năm Rị vẫn tiếp tục với nghề câu cá mập. Nhiều lần ra khơi, ông bắt gặp một số tàu nước ngoài cũng câu gần đó, được nhiều cá mập hơn.

“Thấy vậy, Năm Rị lén cắt vài lưỡi và rẻo câu để về săm soi rồi nhờ người quen mua tận Đài Loan gửi sang” - ông Trần Phượt, 64 tuổi, cùng hành nghề câu cá mập, nhớ lại. Thế là Năm Rị dùng lưỡi và rẻo câu bằng cước mua được bên Đài Loan để câu cá mập.

Chuyến biển đầu tiên trở về, tàu Năm Rị đầy khẳm nhưng không phải cá mập mà là bò gù (cá ngừ đại dương). “Tui bị vợ xỉa xói một trận. Cá bò gù lúc ấy đâu có ai ăn, đành cho mấy người nuôi heo!”- ông Năm Rị nhớ lại.

Thế nhưng, cũng từ chuyến biển ấy, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản ở Bình Định nghe tin đã tìm đến Tuy Hòa để đặt mua cá ngừ đại dương. “Lúc đó là đầu năm 1994. Vậy là nghề câu cá ngừ đại dương ở Phú Yên bắt đầu ra đời” – ông Năm Rị hào hứng.

Ông Năm Rị vẫn thường kể cho con cháu và các thuyền trưởng trẻ ở TP Tuy Hòa về những ngày đầu câu cá ngừ đại dương của mình.

Ngày ấy, đội tàu trong nhóm Năm Rị gồm 3 chiếc thuộc loại lớn ở địa phương nhưng công suất cũng chỉ 30 CV, do ông và hai ngư dân Trần Phượt, Phạm Đạn chỉ huy. Tàu ra khơi mà không máy bộ đàm, định vị, la bàn..., chỉ có chiếc radio vừa cũ lại nhỏ. Điều khó tin là đội tàu ra khơi khai thác cá ngừ đại dương ngày ấy chỉ định hướng bằng... sóng radio!

“Từ bến, tụi tui chạy thẳng theo hướng Đông, vừa chạy vừa mở radio bắt sóng Đài Phát thanh Phú Yên, đến khi nghe sóng thật yếu mới buông câu. Cứ vậy, tụi tui đánh bắt dọc ra phía Bắc, đến khi sóng Đài Phát thanh Bình Định yếu, tức là đã ra ngoài vùng biển tỉnh này, thì quay vào phía Nam. Tương tự, tụi tui cứ đánh bắt đến lúc nghe sóng Đài Phát thanh Khánh Hòa yếu mới quay về” - ông Năm Rị tiết lộ.

Điều khó tin là trải qua hàng trăm chuyến câu cá ngừ đại đương, đội tàu 3 chiếc của nhóm ông Năm Rị chưa bao giờ đi lạc hay về lộn bến.

Ngày đó, không mấy tàu, thuyền dám khai thác xa khơi vì vừa nhỏ vừa không có trang thiết bị. “Vậy mà chú Năm cứ bảo không ra xa thì không thể câu được cá lớn. Chú thúc tụi tui cứ cho tàu chạy, chừng nào hết sóng radio đài địa phương mới thả câu. Tụi tui cũng ngán nhưng tin chú, vẫn làm theo”- ông Phạm Đạn, cháu ông Năm Rị, kể. Nhờ can đảm đánh bắt xa bờ nên nhóm ông Năm Rị thường câu được những con cá ngừ đại dương thật lớn, đáng giá cả lượng vàng.

Từ câu cá mập chuyển sang câu cá ngừ đại dương, ông Năm Rị nhận định đây là nghề sống được nhất trong các nghề biển hiện nay ở Phú Yên. Hàng chục năm ăn nên làm ra với nghề câu cá ngừ đại dương, dành dụm được bao nhiêu, ông lại đầu tư để sắm tàu lớn hơn.

“Phải có tàu lớn mới đi xa được, vừa khai thác hiệu quả lại giữ được biển mình, ông già thường bảo chúng tôi thế” - thuyền trưởng Trần Kim Chẩn, con trai út ông Năm Rị, cho biết.

Trong 30 chiếc tình nguyện vào đội tàu vừa khai thác vừa bảo vệ vùng biển quê hương ở TP Tuy Hòa, cả 2 chiếc của Năm Rị do con ông làm thuyền trưởng đều tham gia. “Mình phải góp sức giữ biển để sống với nghề” - ông Năm Rị luôn căn dặn con cháu.

Ông Võ Thiên Lăng, Phó Chủ tịch Hội Nghề cá Việt Nam, khẳng định nghề câu cá ngừ đại dương có ý nghĩa rất quan trọng trong việc bảo vệ biển đảo quê hương.

“Cá ngừ đại dương chỉ có ở vùng biển xa. Nếu tổ chức tốt thì chính những ngư dân đánh bắt cá ngừ đại dương sẽ góp phần rất lớn trong việc bảo vệ vùng biển của Tổ quốc. Tôi đánh giá rất cao sự tìm tòi để có được nghề này của ông Năm Rị và cho rằng người như vậy rất đáng được vinh danh”- ông Võ Thiên Lăng nói.

Thêm một chuyến biển đẹp nữa, tàu của gia đình ông Năm Rị trở về với hơn 80 con cá ngừ đại dương. Ông Năm Rị chờ sẵn, đợi tàu vừa cập bến liền nhảy lên mũi, đứng nhìn bao quát cả một vùng biển trời bao la. Trong ánh mắt còn lại của Năm Rị là cả một niềm tự hào: Nghề ông sinh ra giờ đang nuôi sống hàng chục vạn dân vùng biển miền Trung.

Hồng Ánh

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005