Phát triển nghề khai thác cá ngừ đại dương

Niềm vui của ngư dân khi trúng đậm cá ngừ đại dương.

Một mùa xuân mới lại về, các con tàu khai thác cá ngừ đại dương với các khoang đầy ắp cá băng băng rẽ sóng cập bờ. Các ngư dân hối hả hò nhau lên cá, kịp về với gia đình ngày đầu năm mới.

Ðến với các làng cá ven biển ba tỉnh miền trung: Bình Ðịnh, Phú Yên, Khánh Hòa vào mùa cá ngừ đại dương, ở đâu cũng gặp không khí sôi động, khẩn trương. Nhìn ánh mắt mọi người, ai ai cũng rạng rỡ cười vui bởi được mùa cá ngừ, được giá. Giá cá ngừ đại dương ở Phú Yên thời điểm này có ngày lên đến 200 nghìn đồng/kg (tăng gần hai lần so với năm 2010) và tin liên doanh khai thác, chế biến, xuất khẩu cá ngừ đại dương Phú Yên - Nhật Bản được cấp phép và chính thức hoạt động vào những ngày đầu Xuân Nhâm Thìn càng làm nức lòng ngư dân trong ngày Xuân mới.

Nhớ lại những năm đầu của thập kỷ 90 của thế kỷ trước, nghề câu cá ngừ đại dương được du nhập từ Nhật Bản vào Việt Nam, nguồn lợi cá ngừ dồi dào, cá bán vào thị trường Nhật Bản được giá, mang lại lợi nhuận cao đã thu hút mạnh đầu tư của các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản, sau đó lan rộng đến cộng đồng ngư dân ba tỉnh Bình Ðịnh, Phú Yên, Khánh Hòa, từ đó mở ra hướng phát triển hiệu quả cho khai thác hải sản xa bờ.

Mới đó mà đã hơn 20 năm, dù là một nghề hái ra tiền từ biển, nhưng đến nay vẫn chỉ có ngư dân ba tỉnh Bình Ðịnh, Phú Yên, Khánh Hòa khai thác hiệu quả cá ngừ đại dương. Nói chuyện với các lão ngư mới hiểu rằng: Ba tỉnh này có "mặt tiền" hướng ra Biển Ðông, có khoảng cách gần nhất tới các ngư trường có nguồn lợi cá ngừ đại dương di cư hằng năm. Lợi thế đó giúp ngư dân giảm đáng kể các chi phí đi biển, nhất là nhiên liệu, nước đá và thời gian bảo quản cá ngừ sau thu hoạch. Hơn nữa, ngư dân vùng biển này vốn có truyền thống với nghề câu cá nhám và cá mập nên dễ dàng tiếp nhận nghề câu cá ngừ đại dương. Nhưng việc thích nghi với một nghề gian khổ, đầy hiểm nguy trên biển xa hàng nghìn dặm, với cuộc sống xa nhà, xa bờ tháng này qua tháng khác, đòi hỏi phải có cả quá trình tích lũy kinh nghiệm. Xa xưa thời Quang Trung - Nguyễn Huệ, ngư dân Bình Ðịnh là nòng cốt tinh nhuệ của lực lượng thủy binh được rèn luyện tinh thần thượng võ, có khả năng chịu đựng gian khổ, đi biển dài ngày, và ý chí không ngừng mở mang bờ cõi, dọc theo bờ biển đi đến đâu sinh cơ, lập nghiệp ở đó. Ngày nay, nhiều ngư dân làm ăn giỏi, phát đạt ở hai tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa có nguồn gốc di cư từ Bình Ðịnh. Nên đã có câu ca: "Ai về Bình Ðịnh thăm cha, Phú Yên thăm mẹ, Khánh Hòa thăm em". Thật thú vị khi nghề khai thác cá ngừ đại dương hôm nay được du nhập nhờ có chính sách đổi mới, mở cửa, nhưng bám rễ được và phát triển hiệu quả ở ba tỉnh miền trung lại do có mạch nối với truyền thống, lịch sử xa xưa.

Khai thác cá ngừ đại dương, một loài cá di cư theo đàn, nên kích thước cá đồng đều và sản lượng lớn. Do đó, nếu không có thị trường, nghề khai thác cá ngừ đại dương không thể phát triển được. Hiện nay, đã có hơn 30 doanh nghiệp chế biến thủy sản tham gia xuất, nhập khẩu cá ngừ. Ngoài sản lượng cá ngừ khai thác trên Biển Ðông, hằng năm các doanh nghiệp đã nhập khẩu khoảng hơn 40 nghìn tấn cá ngừ nguyên liệu từ 42 nước và vùng lãnh thổ để tái chế biến xuất khẩu. Tiềm năng thị trường xuất khẩu cá ngừ còn rất lớn. Sản phẩm cá ngừ Việt Nam đã được xuất khẩu sang 87 thị trường khác nhau. Nhu cầu tiêu dùng cá ngừ trên thế giới vẫn tiếp tục tăng cao, trong khi giá trị xuất khẩu từ nguồn nguyên liệu cá ngừ trong nước chưa tới 30% tổng doanh số xuất khẩu cá ngừ hiện nay và trữ lượng cá ngừ cho phép khai thác trên biển Việt Nam còn khá lớn, hiện mới chỉ khai thác khoảng 20% sản lượng cho phép. Ngoài ra, việc cải tiến công nghệ bảo quản sau thu hoạch trên các tàu cá của ngư dân còn có thể nâng giá trị sản phẩm cá ngừ lên hơn 30% so với hiện tại. Thực tế đó cho thấy khả năng cá ngừ sẽ là mặt hàng thứ ba trong các mặt hàng thủy sản Việt Nam (sau tôm và cá tra) đạt doanh số xuất khẩu 1 tỷ USD trong thời gian tới là khả thi. Ðây là cơ sở để xây dựng nghề khai thác cá ngừ đại dương thành nghề cá công nghiệp - một mũi nhọn khai thác xa bờ trong chiến lược phát triển kinh tế biển Việt Nam, theo đó hình thành một lực lượng dân sự làm kinh tế hoạt động hiệu quả trên Biển Ðông với đoàn tàu khai thác cá tới 2.000 chiếc, trong đó có hơn 1.000 tàu làm nghề câu ở vùng biển từ phía nam quần đảo Hoàng Sa xuống phía tây và nam quần đảo Trường Sa với hơn hai vạn lao động trẻ, khỏe thường xuyên bám biển sản xuất, khẳng định chủ quyền của nhân dân ta trên vùng biển, đảo thân yêu của Tổ quốc.

Triển vọng nghề cá ngừ đại dương thật sáng sủa, nhưng chung quanh câu chuyện ngày Xuân, ngư dân vẫn nhiều băn khoăn. Thực trạng khai thác cá ngừ đại dương nước ta vẫn là nhỏ lẻ, thủ công, tự phát. Ðể phát triển bền vững, khai thác cá ngừ đại dương phải được xây dựng theo hướng nghề cá công nghiệp. Việc khó nhất hiện nay là lao động trực tiếp khai thác cá ngừ trên biển hơn hai vạn người đang làm việc theo kinh nghiệm của nghề cá nhỏ ven bờ, không qua đào tạo, xa lạ với phong cách làm việc công nghiệp. Ước mong của các ngư dân là Nhà nước có một dự án đào tạo lao động đánh cá ngừ đại dương theo mô hình công nghiệp. Theo dự án này, những ngư dân sẽ được đào tạo nghề, công nghệ khai thác, bảo quản, các kiến thức về thương mại, tiếp thị, an toàn đi biển, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ, Luật Biển quốc tế, các kiến thức về an ninh quốc phòng, bảo vệ chủ quyền biển đảo... Ðồng thời, cần tăng cường vai trò quản lý nhà nước, chú trọng việc tổ chức, phối hợp hoạt động hiệu quả giữa các lực lượng hải quân, cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng, kiểm ngư... để bảo vệ, hỗ trợ cho ngư dân khai thác cá an toàn trên các vùng biển của nước ta. Việc cần làm ngay là Nhà nước sớm ban hành khung pháp lý về quản lý nghề cá ngừ đại dương.

Cùng với tăng cường quản lý Nhà nước, cần có các biện pháp tổ chức và quản lý sản xuất, kinh doanh trong nội bộ cộng đồng. Hiện nay mô hình tổ chức sản xuất trên biển vẫn chỉ là tổ, nhóm tự phát giản đơn. Giữa ngư dân và các doanh nghiệp, các đại lý, nậu vựa thu mua sản phẩm không có sự liên kết, liên doanh. Sự chia cắt giữa sản xuất với kinh doanh là một tồn tại lớn hiện nay. Cần tổ chức hợp tác giữa các lực lượng tham gia sản xuất, kinh doanh cá ngừ, giữa các doanh nghiệp và cộng đồng ngư dân. Nền tảng vật chất của tổ chức là các cơ sở kỹ thuật hạ tầng, hậu cần dịch vụ do Nhà nước đầu tư được giao cho các hội, hiệp hội tổ chức quản lý khai thác, sử dụng. Doanh nghiệp có vốn, có đầu ra, ngư dân có nguyên liệu, phối hợp lại, loại bỏ các khâu trung gian, nâng cao chất lượng bảo quản, giảm thất thoát sau thu hoạch, tạo nên vòng xoay nhanh của đồng vốn, bảo đảm sự phát triển ổn định, bền vững, hài hòa lợi ích của các thành phần kinh tế.

Tết đến, Xuân về quanh mâm cỗ đầy với cá ngừ đỏ tươi bên bánh chưng xanh, các câu chuyện làm ăn rôm rả, những mong muốn, ước mơ của các gia đình ngư dân, đón Xuân Nhâm Thìn sẽ có sự đổi thay mạnh mẽ trong quản lý khai thác cá ngừ đại dương, để doanh nhân và ngư dân được cùng nhau góp sức, chung tay tạo nên bước chuyển đột phá từ nghề cá nhỏ ven bờ sang nghề cá công nghiệp, góp phần thực hiện thắng lợi Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020, xây dựng nước ta thành một quốc gia giàu mạnh từ biển trong thế kỷ 21 và thực hiện trọn vẹn lời dặn của Bác Hồ "Biển bạc của ta do nhân dân ta làm chủ".

NGÔ ANH TUẤN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005