Triển vọng mô hình liên kết tiêu thụ nông sản, cung ứng vật tư

Thời gian qua, gạo và cá tra Việt Nam luôn được xem là các mặt hàng xuất khẩu chiến lược quốc gia với lợi thế rất lớn về xuất khẩu. Tuy nhiên, bài toán “trúng mùa, mất giá” của cây lúa; cạnh tranh không lành mạnh, giá cả trồi sụt bất thường của con cá tra,... liên tục xảy ra khiến thị trường hai sản phẩm này luôn trong tình trạng bấp bênh. Mô hình thí điểm về tiêu thụ nông sản và cung ứng vật tư nông nghiệp cho hai sản phẩm lúa và cá tra, vừa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và UBND tỉnh An Giang sơ kết, định hướng phát triển bền vững cho An Giang và cả ĐBSCL.

* Gắn kết theo hướng bền vững

Cả hai mặt hàng cá tra xuất khẩu và hạt gạo Việt Nam thời gian qua đã giúp người dân ĐBSCL và cả ngành nông nghiệp Việt Nam khẳng định lợi thế cạnh tranh xuất khẩu nông sản trong khu vực và quốc tế. Cả hai mặt hàng trên đều mang về hàng tỉ USD kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, cá tra đứng vị trí “độc tôn” và hạt gạo Việt Nam luôn nằm trong tốp 3 thế giới về kim ngạch xuất khẩu hơn chục năm qua. Nhưng nếu xét trên bình diện rộng, kim ngạch xuất khẩu 2 mặt hàng trên mang lại chưa thực sự tương xứng với giá trị thực của chúng. Đây là bài toán khá hóc búa cho các nhà hoạch định chính sách trong nhiều năm qua.

Với cây lúa, mô hình “cánh đồng mẫu lớn” triển khai ở An Giang từ vụ đông xuân 2010 - 2011 đến nay đã mang lại những tác động hiệu quả cả về mặt kinh tế lẫn xã hội. Mô hình này cho thấy những thành công bước đầu cho việc xây dựng mối liên kết làm ăn bền vững giữa nhà doanh nghiệp và người nông dân theo quy trình khép kín. Ông Lê Minh Phương, Phó Giám đốc ngành lương thực, Công ty Cổ phần Bảo vệ thực vật An Giang, đơn vị được chọn thí điểm triển khai mô hình cho biết: “Mô hình liên kết “cánh đồng mẫu lớn” đang triển khai ở 9 vùng nguyên liệu với 684 nông hộ tham gia với diện tích 1.600 ha. Các giống chủ yếu của mô hình là những giống lúa chất lượng cao, như: OM4218, OM 2517, Jasmine. Nông dân khi bán lúa chỉ cần đến với kho, các khâu thu hoạch, chuyên chở, bao bì, nhân công... đều do công ty đảm trách. Giá bán được niêm yết theo giá thị trường hằng ngày và nông dân khi mang lúa đến có quyền ký gửi hay bán tùy ý, miễn sao thấy có lãi nhất. Đây chính là cái mới và điển hình của cách làm ăn bình đẳng đảm bảo cho nông dân có lãi cao từ hạt lúa nhất của mô hình cánh đồng mẫu mà chúng tôi đang xây dựng”. Qua kiểm định độc lập của Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thuộc Trường Đại học An Giang cho thấy, mức thu nhập của bà con nông dân tham gia mô hình khá cao, từ 22 triệu đồng đến trên 33 triệu đồng/ha/vụ.

Với mặt hàng cá tra xuất khẩu, “Liên kết chuỗi giá trị trong sản xuất cá tra” lần đầu tiên được tiến hành đồng bộ với 24 thành viên, tổng diện tích nuôi tham gia trên 28 ha tại An Giang và Cần Thơ do Công ty TNHH sản xuất thương mại - dịch vụ Thuận An tiến hành thí điểm từ tháng 8-2011 đến nay cũng đạt nhiều kết quả tốt. Mô hình liên kết với chuỗi giá trị khép kín gồm các thành viên như: Doanh nghiệp cung ứng thuốc, hóa chất - Doanh nghiệp sản xuất, cung ứng thức ăn chăn nuôi - cơ sở ương, nuôi giống - cơ sở nuôi cá thịt - doanh nghiệp chế biến xuất khẩu - nhà nhập khẩu. Trong đó, đầu mối là doanh nghiệp chế biến thực hiện tất cả các khâu trung gian nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích các bên. Đây được xem là mô hình chuỗi liên kết khá chặt chẽ, đảm bảo truy suất nguồn gốc, hạ giá thành sản xuất và nhất là giải quyết bài toán ép giá, tranh mua, tranh bán cá tra thời gian qua. Bà Nguyễn Thị Huệ Trinh, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất thương mại - dịch vụ Thuận An, nói: “Chuỗi liên kết sản xuất cá tra được hình thành trên tinh thần hài hòa lợi ích. Điểm đáng quan tâm trong mô hình này là việc được cung cấp giống, thức ăn, thuốc, tín dụng... Công ty sẽ thu mua cá của người nuôi bằng giá thị trường cộng thêm 200 đồng/kg”.

* Bất cập và giải pháp

Mục tiêu của mô hình liên kết tiêu thụ nông sản và cung ứng vật tư nông nghiệp cho sản phẩm lúa và cá tra nhằm đảm bảo sự phát triển, tăng trưởng bền vững của từng thành viên tham gia và toàn bộ mô hình. Trong đó, khâu tiêu thụ hàng hóa trong chuỗi liên kết đảm bảo được sự ổn định trong luân chuyển hàng hóa nguồn vật tư đầu vào phục vụ sản xuất và đầu ra sau thu hoạch được cân đối. Song song đó, sản phẩm làm ra trong chuỗi có giá trị kinh tế cao, chất lượng và có hệ thống truy suất nguồn gốc hiệu quả...

Tuy nhiên, theo tiến sĩ Mai Thị Ánh Tuyết, Giám đốc Sở Công Thương An Giang, thực tế việc liên kết trong chuỗi của hai mô hình với hợp đồng liên kết dẫu có ký nhưng ý thức tự nguyện thực hiện nghĩa vụ và quyền lợi theo hợp đồng đã được ký kết của cả hai phía nông dân và doanh nghiệp vẫn chưa cao. Đơn cử là việc phá vỡ hợp đồng vẫn liên tục xuất hiện. Nhiều vấn đề được các bên thỏa thuận ghi trong hợp đồng nhưng vẫn còn thiếu cơ sở pháp lý, hướng dẫn quy định của Nhà nước dẫn đến tình trạng tranh chấp do chưa thống nhất cách hiểu, chưa tìm được tiếng nói chung khi đi vào thực hiện những điểm trong nội dung hợp đồng. Vì vậy, mô hình liên kết vẫn còn mang tính chất mô hình hợp tác sản xuất và chia sẻ chi phí đầu tư hơn là phát triển bền vững.

Ngoài ra, việc phát triển mô hình liên kết theo chiều sâu và nhân rộng theo chiều dọc đã được các cấp, bộ ngành đặc biệt quan tâm. Thế nhưng, vấn đề là các giải pháp nào thực sự hiệu quả để giải quyết tốt nhất các vướng mắc vừa nêu. Theo các ngành hữu quan, giải quyết những bất cập vừa nêu, trước tiên, cơ chế của Nhà nước trong định hướng liên kết chính là đòn bẩy mạnh mẽ nhất. Theo đó, nếu Nhà nước tăng mức đầu tư cho cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh phục vụ sản xuất nông nghiệp thì việc đẩy mạnh các cánh đồng mẫu lớn hay nuôi cá tra theo các chuẩn sản xuất hiện đại trong nước, quốc tế công nhận. Bên cạnh đó, việc quy hoạch phát triển các nhà máy, cả chế biến xuất khẩu lương thực lẫn cá tra cần được các ngành hữu quan quan tâm định hướng đồng bộ về vùng nguyên liệu, khu vực sản xuất, công suất thiết kế... Việc phát triển các tổ, nhóm liên kết sản xuất nhằm chuyển giao khoa học - kỹ thuật, biện pháp canh tác hiện đại cũng cần tính đến. Vấn đề cuối cùng rất cần quan tâm trong việc phát triển, nhân rộng các mô hình liên kết nông sản chính là việc Chính phủ, các bộ ngành liên quan nhanh chóng hoàn thành các chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư, thuế, tín dụng, quy hoạch đầu tư hạ tầng sản xuất nông nghiệp, quy hoạch vùng sản xuất tập trung theo hướng sản xuất hàng hóa theo vùng miền, đặc thù thổ nhưỡng, lợi thế cạnh tranh...

Theo GS - TS Võ Tòng Xuân: Để phát triển và nhân rộng mô hình liên kết, trong thời gian tới bà con nông dân phải tự nhận rõ là làm ăn một mình một cách tự do sẽ rất khó làm giàu. Nếu chúng ta chỉ sản xuất theo hình thức cá thể một cách tự do, manh mún thì không thể nào đáp ứng những đơn đặt hàng lớn. Do đó, cách hữu hiệu nhất chính là bà con nông dân và doanh nghiệp phải liên tục liên kết chặt chẽ với nhau trong sản xuất cũng như tiêu thụ mới có thể làm giàu được.

NGUYỄN HUỲNH

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005