“Dậy sóng” tôm hùm

Chiều bến cảng Đầm Môn, Vạn Thạnh hanh hao. “Lão” Nguyễn Văn Thở thở hắt, nói chậm rãi: “Ai nuôi tôm hùm cũng chạy táo tác, cứ như... biển đang dậy sóng, ruột như lửa đốt, kêu trời tôm chết rớt đáy hằng ngày, hằng giờ”.

Câu ca cửa miệng “Biển Đầm Môn lắm tôm hùm/Bắt dăm con bán thành chum tiền đầy...” bỗng dưng như lạc lõng, như tan chảy theo bọt biển...

Tôm hùm chết chất từng đống với giá rẻ bèo.

Tôm hùm được ví là “vua” của các loài hải sản - món quà quý giá mà đại dương hào phóng ban tặng cho cư dân các miệt biển Nam Trung Bộ. Gần hai mươi năm qua, loài tôm xuất khẩu này, đã làm đổi đời hàng vạn ngư dân, “lột xác” những làng biển, đảo vốn nghèo xác xơ, cách trở đò giang như Vạn Thạnh, Vạn Hưng (Khánh Hòa), đầm Nại, Vĩnh Hy (Ninh Thuận), Vịnh Hòa, Phú Dương, Từ Nham, Vũng Rô (Phú Yên)...

Nhưng thời hoàng kim của những “làng tỉ phú” tôm hùm nổi tiếng cả nước này đang dần “lao dốc”, khi mấy năm nay con tôm cứ đỏng đảnh “trở chứng” sưng đầu, đen mang, trắng sữa, hở khớp... và “rụng” hàng loạt!

Cả làng bán tôm chết

17 giờ. Thường ngày vẫn thế, hai chiếc xe trọng tải nhỏ chạy qua Đầm Môn rồi “cắm chốt” ở hai điểm cầu cảng và cuối làng Vạn Thạnh. Những “cô chủ” đầu nậu vai đeo kè kè túi tiền, nhảy phóc khỏi cabin, lôi khỏi thùng xe các vật dụng như cân, rổ rá, đá lạnh, thùng xốp để mua... tôm chết. Và ngay lập tức, hàng chục người dân Đầm Môn, kẻ xách vài con, người bưng từng ký tôm kéo đến và lần lượt cân bán.

Đáng nhẽ ai cũng được vui, được lợi từ nguồn thu nhập kinh tế khi “thuận mua, vừa bán” hải sản trong cơ chế thị trường. Nhưng ở đây, bà con vạn chài đi bán tôm chết một cách khiên cưỡng, gương mặt nhàu nhĩ, buồn rười rượi; còn những “cô chủ” mua tôm thì đon đả, cười tươi khi cân, đếm...

Dân Vạn Thạnh buồn thiu đi cân bán tôm chết.

Cũng phải thôi, lòng dân rối bời vì tôm hùm bệnh chết “trắng bè” nên “xót của” vớt lên đem bán với giá rẻ bèo; trong khi mua bán tôm chết bỗng dưng trở thành cái nghề phát đạt, “ăn nên làm ra” của các chủ vựa, đầu nậu trong những năm gần đây. Ở làng nhỏ vạn chài Đầm Môn có đến bốn đầu nậu tranh nhau “săn” mua tôm bệnh chết ở ngay trên bè tôm ở ngoài biển hoặc tôm chết được chở đò vào bờ. Chỉ trong một buổi chiều, chủ đầu nậu Nguyễn Thị Tàu mua được hơn 1,2 tạ; Võ Thị Thuận mua trên 2 tạ tôm chết...

Dân bán tôm vội, đi vội, không ai nói với ai lời nào. Tôi vội “níu” chị Trần Thị Dung (ở thôn Đầm Môn, vừa bán 8 con tôm chết cân nặng 3,2 kg, chỉ được 580.000 đồng, chưa bằng giá trị 2 con tôm giống nhỏ như que tăm thả nuôi cách đây 10 tháng), để hỏi chuyện “thời sự” về tôm. Chị Dung rầu rĩ, xua tay bảo: “Không được nói vống lên tôm chết nhiều, anh ạ. Vì ngành chức năng muốn dân tiêu hủy tôm chết; còn đầu nậu nó lợi dụng ép giá tôm; và mấy ông ngân hàng chặn đứng nguồn vốn cho vay nuôi tôm thì dân có nước “chết đứng”, chứ mất trắng thu nhập, lấy đâu ra tiền để tiếp tục đầu tư?”.

Thì ra là vậy! Trong cơn “dịch” bệnh tôm hoành hành, mỗi ngày, người dân Đầm Môn, Khải Lương, Ninh Tân, Ninh Đảo... vẫn âm thầm, lặng lẽ, buộc phải làm cái việc bất đắc dĩ là lặn vớt... tôm hùm chết để bán. Nhiều người hoang mang, mất ăn mất ngủ, vì tôm của họ liên tục “rụng” với số lượng lớn và có nguy cơ trắng tay, trong khi nợ vay ngân hàng vài trăm triệu đồng/hộ. Nhiều hộ dân ở đây đã chạy nháo nhào, xuất bán tháo tôm non hàng loạt. Mặc dù giá tôm bị “ép” xuống thấp, lỗ nặng, nhưng cũng chẳng có mấy người mua (cứ bán 100 con tôm non, lỗ mất vốn từ 10 - 20 triệu đồng (tùy kích cỡ tôm), chưa tính tiền công chăm sóc gần 10 - 12 tháng trời - PV).

Dù bà con không ai muốn công khai số lượng tôm thiệt hại của mình, nhưng qua thu thập thông tin của chính quyền địa phương, tôm chết đã chiếm từ 20 - 40% số lượng của từng bè tôm nuôi ở Vạn Thạnh. Như bè nuôi của ông Nguyễn Văn Thở đã hao hụt mất 40% trong tổng số hơn 2.000 tôm nuôi; Huỳnh Hân cũng mất 40% trong số 6.000 tôm nuôi; Huỳnh Văn Long nuôi 1.500 con chỉ còn 900 con; Đinh Văn Hải mất hơn 1.000 trong số 3.000 con,... Chi cục Nuôi trồng thủy sản Khánh Hòa đã điều tra và vừa công bố các xã Vạn Thạnh, Vạn Hưng (huyện Vạn Ninh) có trên 10.000 ô lồng nuôi tôm hùm, hiện mỗi ngày lượng tôm chết (loại có kích cỡ hơn 0,5 kg/con) mà các đầu nậu thu mua được khoảng 1 tấn. “Đã có hơn 60 tấn tôm hùm chết, ước thiệt hại trên 100 tỉ đồng” - ông Đào Văn Lương - Trưởng phòng NNPTNT huyện Vạn Ninh - cho biết.

Chữa bệnh tôm bằng... thuốc dùng cho người!

Trong ngôi nhà gần bên chân sóng, “lão” Nguyễn Văn Thở cầm 4 con tôm chết trên tay, lại thở ra: “Tôm hùm có giá trị kinh tế rất cao, phải đầu tư tiền tỉ cho con giống và lồng bè nuôi, nhưng bây giờ lại bán tôm chết, thu bạc lẻ. Bè tôm của tôi đã có hơn 800 con tôm chết. Nếu tính bình quân mỗi con tôm nặng 0,5 kg, bán theo giá thị trường hơn 1 triệu đồng/kg (hiện giá tôm sống thương phẩm rớt thê thảm từ 2,4 triệu đồng xuống còn 1,1 triệu/kg tôm loại 1 – PV), thì tui mất đứt hơn 400 triệu đồng.

Bao nhiêu tiền của, công sức nhọc nhằn với sóng gió để nuôi tôm có nguy cơ bị mất trắng! Khổ nỗi, hiện tôm vẫn tiếp tục “đi” từng ngày, từng giờ. Tôi cũng như bà con ở đây hoang mang, lo lắng và vẫn đang loay hoay mày mò tìm muôn phương cứu chữa, chứ không biết dùng thuốc gì để “trị” dứt điểm bệnh tôm”.

“Còn nước còn tát” - nhiều người đã phải chạy mua đủ các loại thuốc phòng trị bệnh của tôm sú như Anti-Vibrio f/S2, Vitamin C 10%, Beta-Ro 20+20... ngâm trộn vào thức ăn cho tôm hùm, nhưng không có kết quả. TS Võ Văn Nha – Phó Giám đốc Trung tâm Quốc gia môi trường và bệnh thủy sản (Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III – Khánh Hòa) – cho biết: Tôm hùm nuôi ở các vùng biển Khánh Hòa và Phú Yên đều phát sinh bệnh sữa do vi khuẩn ký sinh nội bào, bệnh đen mang và long đầu do nấm, còn bệnh đỏ thân là do một loài virus gây ra. Ngành chức năng đã tập huấn và khuyến cáo bà con sử dụng phác đồ điều trị bệnh tôm hùm của Bộ NNPTNT. Tuy nhiên, người dân chưa tin dùng phác đồ điều trị mà lại lạm dụng thuốc Enrofloxacine nằm trong danh mục cấm của Bộ NNPTNT; và sử dụng khá phổ biến các loại thuốc chữa bệnh cho người như Tetracycline, Amphicillin, Rifamycin, Entero Caps, Cotrimxazon,... để chữa trị cho tôm hùm.

Trong khi đó, ông Đào Văn Lương - Trưởng phòng NNPTNT huyện Vạn Ninh - khẳng định: “Phác đồ điều trị của Bộ NNPTNT không còn thích nghi, không phát huy tác dụng, không trị khỏi bệnh tôm triệt để; bởi khi dùng Doxicycline, Oxy Tetracycline, tôm ngừng chết nhưng sau 2 tuần đến 1 tháng bệnh tái phát mạnh. Còn phương pháp đưa tôm lên khỏi mặt nước để tiêm chích thì hoàn toàn không phù hợp”.

Thực tế cho thấy, việc loạn dùng thuốc trị bệnh tôm hùm cho hiệu quả không cao, dẫn đến hiện tượng tôm kháng thuốc và vẫn xảy ra chết rải rác. Ông Phan Văn Ni – Phó Chủ tịch UBND xã Vạn Thạnh – cho hay, hiện mầm bệnh tôm đang lây lan mạnh, do mật độ lồng, mật độ thả nuôi quá dày, hầu hết các chất thải từ hoạt động nuôi tôm (kể cả xác tôm chết không tiêu hủy, thối rữa, hàng tấn thức ăn tươi sống dư thừa hằng ngày) đều xả thải trực tiếp gây tồn tích cặn bã và ô nhiễm vùng nuôi.

Các vùng bùng phát bệnh tôm đều thực hiện quy trình nuôi thủ công, chưa quy hoạch chi tiết; chưa giám sát, kiểm soát được chất lượng con giống, môi trường, dịch bệnh... Nhà chế biến thuốc cũng nhân cơ hội này “té nước theo mưa” sản xuất hàng loạt thuốc bột Tetracycline đóng gói hàng kilogram để cung ứng chữa bệnh tôm, nhưng không thấy ngành chức năng kiểm định chất lượng!

Lẽ nào “bó tay”?

Chiều Vạn Thạnh, những con đò nhỏ vẫn đang chòng chành chở từng thùng tôm chết từ bè ngoài biển vào bờ. Ông Thở cho biết thêm, tôm bệnh cũng đang bùng phát dữ dội ở vùng nuôi lân cận Vũng Rô và các xã Xuân Phương, Xuân Thịnh (Phú Yên).

Tôi chợt nhớ, trong cơn “đại dịch” năm 2007, Bộ NNPTNT phải thành lập tổ công tác khẩn cấp phòng, chống dịch bệnh tôm hùm miền Trung; Cục Quản lý chất lượng an toàn thực phẩm và vệ sinh thú y (Nafiqaved) cũng đã “nhờ” các tổ chức thế giới như OIE, NACA, Seafdec... hỗ trợ kỹ thuật trị bệnh tôm Việt Nam. Thế nhưng, đã non nửa thập kỷ trôi qua, những phác đồ điều trị, những nỗ lực “cứu” tôm phát bệnh vẫn không đạt kết quả như mong muốn.

Và người nuôi tôm hùm đang thật sự lao đao, thật sự “đánh bạc với trời” với nhiều bất trắc, rủi ro, có thể trắng tay, lâm nợ. Lẽ nào đành “bó tay” trước nạn bệnh tôm đang bùng phát, lây lan mạnh khắp nơi?

Lưu Phong

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005