Mưu sinh trên "mỏ” nghêu sò: Chủ bầu và “sò tặc”

Nguồn lợi tự nhiên từ các bãi bồi ven biển Tây vốn phong phú với đủ loại nghêu, sò lông, sò huyết, sò lụa, hến, cua biển... nhưng vì sao một bộ phận không nhỏ ngư dân vẫn đang sống lây lất ngay trên biển bạc quê nhà...

Khai thác sò giống tại đầu vàm Xẻo Quau, huyện An Biên - Ảnh: Tấn Đức

Tâm sự của chủ bầu

Ngư dân chuyên nghề khai thác nghêu, sò ở xã Thuận Hòa, huyện An Minh, Kiên Giang nói rằng ông Bảy Phương là chủ bầu (người có bãi nuôi nghêu, sò) lớn nhất vùng này, với tổng diện tích hàng trăm hecta.

Trước, ông Bảy Phương cũng chỉ là “tiểu bầu” tại địa phương. Tuy nhiên sau nhiều năm đeo bám với nghề nuôi sò, trải biết bao thành bại, cuộc sống gia đình ông giờ đã khấm khá hơn. Ông chia sẻ: “Nghề nuôi sò mới ngó qua thấy hấp dẫn nhưng cũng lắm gian nan, nhiều lúc thất bại trắng tay, nợ nần chồng chất. Vậy nên đòi hỏi người nuôi phải có tính kiên nhẫn và quan trọng là có vốn lớn để khi thất bại thì vụ sau vẫn còn tiền mà đầu tư, mong có ngày thu hồi vốn, chứ làm bằng vốn vay thì từ chết tới... bị thương. Ngay như trường hợp của tôi, mấy năm trước thất bát muốn sạt nghiệp, nay nhờ vụ sò giống bất ngờ này cũng gỡ lại được kha khá”. Ông Bảy Phương cũng không giấu giếm: “Người dân nghèo ít vốn không đủ sức đầu tư, còn cán bộ khi cho thuê bãi không có thời gian trông giữ nên giao cho chúng tôi”.

Theo ông Phương, việc cho thuê mặt nước biển áp dụng cho hộ gia đình trên địa bàn xã Thuận Hòa có nhiều điều chưa hợp lý, như quy định mỗi hộ chỉ được thuê 5 ha, trong khi các chủ bầu có vốn, có kinh nghiệm cần diện tích lớn hơn. “Chính vì vậy những ông bầu chúng tôi phải thu gom, thuê lại hoặc đứng đằng sau nhờ những hộ gia đình quen biết thuê giùm. Làm vậy nguy cơ xảy ra tranh chấp rất cao nên chủ bầu không mạnh dạn đầu tư lâu dài” - ông Bảy Phương tâm sự.

Ngoài chủ bầu Bảy Phương, ở xã Nam Thái A, huyện An Biên nhiều người cũng hay nhắc tới gia đình ông Mười Khánh (58 tuổi), một trong những chủ bầu đầu tiên ở Xẻo Quau, hiện sở hữu gần 40 ha bãi biển nuôi nghêu, sò. Có diện tích lớn như vậy nhờ từ năm 1991 vợ chồng ông đã chịu khó đốn cây cắm bãi khi chưa có người đến khai hoang, rồi tìm cách mở rộng diện tích nuôi.

Hơn 30 năm trong nghề, ông Mười Khánh đã dọc ngang khắp các bãi bồi từ Mũi Nai, Hà Tiên đến Tiểu Dừa, Cà Mau để khai thác các loại sản vật của biển. Mùa sò giống năm nào ba cha con ông cũng cào được hàng tấn sò giống thả nuôi trên bãi nhà. Hiện một bãi sò rộng hơn 11 ha đang chuẩn bị thu hoạch, ước tính mang lại cho ông khoản lợi không dưới 2 tỉ đồng. Nhưng cũng như chủ bầu Bảy Phương, điều ông Mười Khánh mong muốn là được giao cấp diện tích bãi biển lớn hơn một cách chính danh để ông yên tâm sản xuất.

Trong khi đó, ở phía ngược lại, phần đông người dân vùng biển Xẻo Quau, Xẻo Bần vẫn hằng ngày vật lộn với miếng ăn bằng việc tìm bắt sản vật tự nhiên đắp đổi qua ngày. Bởi, theo phân tích của các ông bầu, người nghèo thuê mặt nước biển chỉ có... cửa chết. Nguyên nhân là khi thuê bãi phải bỏ ra rất nhiều chi phí để đầu tư. Nếu theo định suất 5ha/hộ thì các khoản chi cần thiết như: dựng chòi canh giữ bãi, mua cây cắm mốc ranh, làm lưới ven dưới biển (để nghêu sò không di chuyển sang bãi bên cạnh), sắm xuồng máy đi lại và phục vụ khai thác, mua con giống... cũng đã tốn hơn 50 triệu đồng. “Bỏ ra số tiền lớn nhưng khả năng sinh lãi chưa thể tính chắc được vì lệ thuộc nhiều vào môi trường, thời tiết, giá cả đầu ra... Thất bát một vụ nuôi thì mắc nợ không trả nổi, chi bằng chọn giải pháp đi “săn bắt hái lượm” ngoài tự nhiên, được bao nhiêu ăn bấy nhiêu” - một ngư dân ở ấp Xẻo Bần A, xã Thuận Hòa, nói.

Nhờ có vốn đầu tư, chủ bầu Mười Khánh ở ấp Xẻo Quau chuẩn bị đón một vụ sò bội thu - Ảnh: Tấn Đức

Bãi bồi, ai thuê?

Tổ 17, ấp Xẻo Bần A nằm ở cuối con kênh Xẻo Bần, nơi chỉ có thể tới được bằng đường sông. Mấy ngày qua 43 hộ dân ở đây thấp thỏm âu lo vì cánh cửa mưu sinh mở ra phía biển gần như đã khép chặt lại. Bởi trước đây “ngư trường” truyền thống của ngư dân trong tổ là biển Thuận Hòa, trải dài 7km, từ đầu vàm Xẻo Bần xuống tới thứ (kênh) 9. Bao năm mưu sinh trên vùng biển này, ngư dân Xẻo Bần A đều rõ như lòng bàn tay những khu vực bãi bồi ven biển khu nào “mức” (bãi lài, ít sóng gió, nghêu, sò, ốc, hến sinh sản nhiều), khu nào “xương xẩu” (ít sò).

Tuy nhiên những khu vực “mức” giờ đây đã được giao cấp không còn chỗ trống, trong đó không ít trường hợp là cán bộ hoặc thân nhân đang làm việc tại địa phương. “Trong số 43 hộ dân ở đây chỉ có hai hộ có đất sản xuất, còn lại đều sống nhờ vào tài nguyên biển. Đầu năm thì đi bắt sò giống, sò thịt, giữa năm bắt cua biển, sò lụa, thậm chí bắt hến đá chỉ 1.000 đồng/kg bán cho người ta làm thức ăn chăn nuôi, mỗi ngày cũng kiếm được trăm ngàn đồng mua gạo. Đùng một cái, đầu năm nay khi sò giống có giá, xuất hiện nhiều, bãi biển tự nhiên có chủ gần hết, không biết những ngày sắp tới bà con xóm này sống ra sao” - ông Nguyễn Văn Đông (Bảy Đông, 55 tuổi), cựu tổ trưởng 17 ấp Xẻo Bần A, bày tỏ nỗi lo. Hơn 20 năm sống bằng nghề khai thác tài nguyên biển, giờ đây ở tuổi không còn trẻ nữa ông Bảy Đông đang tính kế ra thị thành làm công nhân. Ông bảo: “Tui cứ lo bám xứ biển này, ngày nào đó vô tình mang tiếng là “nghêu tặc”, “sò tặc” mà không hay”.

Có mặt ở xóm Xẻo Bần những ngày cuối tháng 4, chúng tôi được nhiều người dân cố cựu kể vanh vách những cán bộ và thân nhân họ được thuê bãi “mức” (bãi có nhiều nghêu, sò giống). Theo sơ đồ phân lô thì mỗi hộ được thuê mặt nước biển với diện tích 5 ha. Ông Nguyễn Hoàng Khải - chủ tịch UBND xã Thuận Hòa - xác nhận với chúng tôi danh sách này và cho biết thêm: việc cho thuê bãi biển tại địa phương là chủ trương chung của tỉnh Kiên Giang và diễn ra thành nhiều đợt. Quy trình cho thuê là trước tiên xã sẽ thông báo rộng rãi cho người dân biết, trong đó những hộ nghèo, không đất sản xuất, có hộ khẩu tại địa phương sẽ được ưu tiên. “Ban đầu là thế,nhưng các đợt sau này có mở rộng thêm đối tượng nên có cán bộ công tác tại xã cũng được thuê”.

Trả lời câu hỏi của chúng tôi về việc vì sao thân nhân cán bộ được thuê mặt biển ở vị trí tốt, có người không trực tiếp sản xuất như quy định mà chỉ nhằm mục đích cho thuê lại hưởng chênh lệch hàng chục triệu đồng/suất (5 ha), ông Khải thừa nhận: “Có biết việc này nhưng xử lý thì vượt ngoài thẩm quyền của xã!”.

“Để dân nghèo trên địa bàn thuê mặt nước biển trụ được thì phải liên kết từng nhóm 5 - 10 hộ hoặc thành lập những tổ hợp tác. Như vậy vừa nhẹ tiền đầu tư cũng như công sức bỏ ra. Có thế người nghèo mới có cơ hội ra biển nuôi trồng để cải thiện đời sống” - ông Nguyễn Hoàng Khải nói.

TẤN ĐỨC - TẤN THÁI

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005