Nghề khai thác cá ngừ đại dương: Còn bấp bênh

Chế biến cá ngừ đại dương tại Công ty TNHH Xuất khẩu Đại Dương.

Hiện nay, nghề khai thác cá ngừ đại dương (CNĐD) tập trung chủ yếu ở 3 tỉnh Bình Định, Phú Yên và Khánh Hòa. Tuy nhiên, do đội tàu khai thác công suất nhỏ, kỹ thuật đánh bắt lạc hậu, quá trình bảo quản nguyên liệu còn hạn chế nên năng suất, chất lượng đạt thấp. Bên cạnh đó, việc tổ chức sản xuất trên biển còn đơn lẻ, hệ thống cơ sở thu mua, dịch vụ hậu cần chưa đồng bộ, không đáp ứng được nhu cầu đánh bắt nên nghề câu CNĐD đang gặp nhiều khó khăn.

Hoạt động chưa ổn định

Khánh Hòa hiện có 898 tàu đánh bắt xa bờ, trong đó có gần 253 tàu làm nghề câu CNĐD; sản lượng khai thác hàng năm đạt từ 1.500 - 2.000 tấn, thấp hơn nhiều so với 2 tỉnh Phú Yên và Bình Định. Những năm gần đây, do ngư trường khai thác không ổn định, chi phí đi biển quá cao (đặc biệt là giá xăng dầu), nghề câu CNĐD liên tiếp gặp khó khăn. Thông thường, ngư trường khai thác cá ngừ cách bờ khoảng 200 - 300 hải lý, ngư dân phải bám biển từ 20 ngày đến 1 tháng. Vì thế, mỗi chuyến vươn khơi cần khoảng 4.500 - 5.000 lít dầu (loại tàu công suất từ 90CV trở lên), cộng với tiền mua sắm dụng cụ khai thác như thẻo câu, lưới, lương thực, thực phẩm, chi phí một chuyến đi biển không dưới 200 triệu đồng, tăng gấp rưỡi so với đầu vụ năm trước. Anh Võ Văn Đẹp, một chủ tàu câu CNĐD ở Hòn Rớ, xã Phước Đồng (Nha Trang) cho biết: Thông thường, một chuyến đi biển đánh bắt xa bờ đối với tàu của anh (320CV) phải tốn từ 170 - 200 triệu đồng, tùy thuộc vào thời gian của từng chuyến biển. Nếu sản lượng đánh bắt đạt khoảng 2 - 3 tấn, mỗi tấn bán được từ 150 - 160 triệu đồng, may ra chủ tàu và bạn ghe mới có lãi. Còn nếu xui, mỗi chuyến, anh Đẹp chỉ kiếm được chừng hơn 200 triệu đồng, trừ tiền nhiên liệu, ăn uống, thuê bạn tàu, thu nhập của chủ tàu như anh và các ngư dân rất bấp bênh.

CNĐD là loài cá di cư rộng, trữ lượng đi qua vùng biển nước ta (không kể cá ngừ bố mẹ sinh sản) khoảng 45.000 tấn, tập trung chủ yếu ở ngoài khơi miền Trung. Mùa vụ khai thác chính kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, những tháng còn lại, ngư dân vẫn có thể khai thác nhưng năng suất không cao. Trên thực tế, nguồn lợi CNĐD ở Việt Nam chưa được điều tra, nghiên cứu và khảo sát đầy đủ các thông tin về tập tính di cư, kết đàn… để đảm bảo khai thác đồng bộ và bền vững; năng suất khai thác có dấu hiệu giảm sút. Tàu thuyền, trang bị khai thác quy mô nhỏ, ngư cụ và phương pháp đánh bắt còn đơn điệu, thủ công, tính chuyên nghiệp thấp. Bên cạnh đó, việc tổ chức sản xuất trên biển còn đơn lẻ, hệ thống cơ sở thu mua, dịch vụ hậu cần chưa đồng bộ và không đáp ứng được nhu cầu đánh bắt, dịch vụ thương mại theo hướng hiện đại. Ngoài ra, việc bảo quản cá chưa được ngư dân chú trọng. Do hầu hết tàu thuyền của ngư dân là vỏ gỗ, công suất nhỏ, lại được hoán cải từ các tàu thuyền khác sang để câu CNĐD nên khoang cấp đông, bảo quản cá không đảm bảo. Chính việc bảo quản cá không đúng kỹ thuật đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của CNĐD trên thị trường và đời sống ngư dân.

Ông Lê Văn Hy, chủ tàu câu CNĐD ở xã Phước Đồng cho biết: Đặc tính của CNĐD là di chuyển theo mùa; nhưng tàu thuyền của ngư dân đều không được trang bị máy dò, định vị hướng đàn cá di chuyển nên đành săn tìm bằng kinh nghiệm bản thân. Vào chính vụ, nếu được mùa, mỗi tàu có thể thu từ 50 đến hàng trăm triệu đồng. Tuy nhiên, do không dự báo chính xác được hướng đàn cá di chuyển nên nhiều tàu thuyền thua lỗ nặng. Ngoài ra, việc mua bán CNĐD hiện không theo bất kỳ quy chuẩn nào - tất cả đều trông chờ vào các doanh nghiệp và đầu nậu. Nếu cá ít, người mua có thể nâng giá lên, còn khi cá nhiều, tư thương ép giá, cá loại 1 bị đẩy xuống loại 2, ngư dân cũng phải chịu.

Cần giải pháp bền vững hơn

Theo báo cáo của Chi cục Khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, toàn tỉnh hiện có trên 500 tàu cá công suất 90CV trở lên đăng ký vào các tổ, nhóm đoàn kết tổ chức sản xuất trên biển. Các địa phương đã thành lập được 104 tổ, mỗi tổ từ 3 tàu cá trở lên, chuyên đánh bắt xa bờ thuộc ngư trường Trường Sa, Hoàng Sa và DK1. Tổ đội sản xuất được thành lập trên cơ sở nhóm nghề cùng ngư trường, nhóm cùng nghề có quan hệ ruột thịt hoặc cùng địa bàn dân cư. Trong quá trình hoạt động, họ hỗ trợ nhau về vốn sản xuất, nhân lực, cứu nạn khi gặp rủi ro, cung cấp cho nhau thông tin về ngư trường, nguồn lợi. Nhờ thế, họ phát huy được sức mạnh tập thể trên biển, hạn chế nhiều rủi ro, đảm bảo an toàn cho người và phương tiện. Ngoài ra, lợi ích kinh tế cũng tăng lên nhờ có sự trao đổi về hậu cần, vận chuyển sản phẩm vào bờ và ngược lại, làm cho thời gian bám biển tăng, giảm chi phí dầu, nước đá. Tuy nhiên, do phát triển tự phát, các mô hình chỉ mang tính chất hỗ trợ, giải quyết được vấn đề đầu vào, chưa tính đến đầu ra cũng như chất lượng sản phẩm nên hiệu quả kinh tế chưa bền vững.

Thời gian tới, ngành Nông nghiệp cần điều tra, đánh giá đúng tiềm năng, hiệu quả kinh tế của người tham gia sản xuất, kinh doanh CNĐD để có giải pháp sắp xếp, quản lý, đầu tư phù hợp. Ngoài việc khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào phát triển nghề này, cần liên kết các chủ tàu thành các tổ hợp, hợp tác xã để hỗ trợ nhau về kỹ thuật, dò tìm luồng cá, đặc biệt là giảm chi phí di chuyển ngư trường và ra vào bờ bán cá, tiếp nhiên liệu… Đồng thời, có chính sách hỗ trợ ngư dân trong khâu kỹ thuật, bảo quản nguyên liệu, tìm hiểu ngư trường, quản lý các cơ sở thu mua, chống tình trạng tư thương ép giá. Có như vậy, nghề câu CNĐD mới phát triển bền vững.

ANH TUẤN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005