ĐBSCL: Nâng tầm liên kết để vực dậy ngành cá tra

Nông dân và doanh nghiệp cần liên kết chặt chẽ với nhau để nâng cao chuỗi giá trị sản xuất cá tra xuất khẩu. Trong ảnh: Thu hoạch cá tra nguyên liệu ở TP Cần Thơ. Ảnh: T. LONG

Ngành sản xuất chế biến cá tra tạo ra sản phẩm thủy sản xuất khẩu chủ lực Việt Nam đang đứng trước thách thức rất lớn khi cả người nuôi và doanh nghiệp đều lâm cảnh khó, lại chưa gắn kết bền vững với nhau! Trong bối cảnh người nuôi thua lỗ lớn, doanh nghiệp thiếu vốn, cạnh tranh gay gắt, không lành mạnh... thì mục tiêu xuất khẩu đạt 2 tỉ USD năm 2012 là một thách thức!

Nông dân và doanh nghiệp - cùng khó xoay xở!

Hơn 3 tháng qua, giá cá tra nguyên liệu sau khi lên đến cao điểm 27.000 - 28.000 đồng/kg đã quay đầu giảm giá mạnh và đang ở mức 22.000 - 24.000 đồng/kg. Theo khảo sát mới đây của Tổng cục Thủy sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), người nuôi cá tra đang gặp khó khăn rất lớn. Hiện mỗi 1 kg cá tra thành phẩm lỗ khoảng 3.000 đồng. Trung bình một ha nuôi cá tra đạt sản lượng từ 300 - 360 tấn, mức lỗ tương đương 1 tỉ đồng. Vì thua lỗ nên tình trạng treo ao đang diễn ra ngày càng nhiều ở ĐBSCL. Trong khi đó, các doanh nghiệp cũng chồng chất khó khăn. Để giải phóng hàng tồn kho, thu hồi vốn, nhiều doanh nghiệp đã hạ giá bán từ 3,2 USD/kg xuống còn 2,6 USD/kg.

Hiện nhiều nông dân nuôi cá không dám bán chịu cho doanh nghiệp. Trong khi các doanh nghiệp thì không xoay đủ tiền mặt để trả cho dân ngay khi bắt cá. Vì thế, việc các doanh nghiệp “phá giá” bán sản phẩm xuất khẩu, rồi quay sang hạ giá mua nguyên liệu đầu vào đã xảy ra bởi lẽ hiện nay, nguồn cá nguyên liệu cho chế biến không thừa. Theo ông Dương Nghĩa Quốc, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đồng Tháp, từ đầu năm đến nay, mặc dù nguồn nguyên liệu không dồi dào nhưng giá cá vẫn rớt thê thảm nên người nuôi chịu cảnh thua lỗ lớn. Các ngân hàng quá thận trọng trong việc cho vay nuôi cá tra, trong khi người nuôi cần nguồn vốn rất lớn, không thể tự xoay xở được nên đành treo ao. Trong khi thị trường xuất khẩu tiếp tục rộng mở nhưng sản xuất trong nước lại tiếp tục gặp khó khăn! Toàn bộ chuỗi sản xuất cá tra bị thu hẹp và đình đốn. Ông Trần Trung Hiền, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Trà Vinh, cho biết: “Người nuôi cá tra ở Trà Vinh đang gặp nhiều khó khăn; đặc biệt là thiếu vốn. Nhiều tháng liền, người nuôi phải bán cá dưới giá thành sản xuất. Hiện 1 ha nuôi cá tra cần nguồn vốn khoảng 10 tỉ đồng. Trong hoàn cảnh thua lỗ này, tiếp cận nguồn vốn ngân hàng khó, người dân không thể tự xoay được!... Theo quy hoạch, đến năm 2010, tỉnh Trà Vinh mở rộng diện tích nuôi cá tra lên 1.600 ha, nhưng tới nay chỉ có 127 ha được thả nuôi”.

Nguyên liệu chế biến bất ổn khiến nhiều nhà máy hoạt động cầm chừng, một số chỉ hoạt động từ 30 - 40% công suất, thậm chí chỉ 10 - 20% công suất. Dự kiến, từ nay đến cuối năm còn phải sản xuất 800.000 tấn cá tra nguyên liệu nhưng các doanh nghiệp chế biến có vùng nuôi cá chỉ đáp ứng khoảng 40 - 50%...

Liên kết để nâng cao chuỗi giá trị

Thực tế cho thấy, việc nuôi cá tra nhỏ lẻ theo quy mô hộ gia đình ngày càng không phù hợp. Tuy nhiên, khi những hộ nuôi nhỏ lẻ liên kết lại để hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX) thì những khó khăn cơ bản được giải quyết. Ông Nguyễn Ngọc Hải, Chủ nhiệm HTX Thủy sản Thới An (quận Ô Môn, TP Cần Thơ), cho biết: “Nhằm tránh tình trạng treo ao khi thua lỗ, không còn vốn, khó vay ngân hàng, HTX tiến hành đàm phán, ký hợp đồng với các doanh nghiệp chế biến cá tra xuất khẩu chịu trách nhiệm cung cấp thức ăn, thuốc thú y, hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm. HTX tổ chức nuôi, giao sản phẩm cho công ty theo cam kết. Nhờ thế, từ năm 2009 đến nay, với diện tích 300.000 m2, mỗi năm HTX nuôi, cung ứng cho Công ty Hùng Vương (Tiền Giang) khoảng 20.000 tấn cá tra nguyên liệu, tổng trị giá từ 250 - 300 tỉ đồng, lợi nhuận 7,6 - 10 tỉ đồng. Hiện phương thức làm ăn này vẫn tiếp tục được duy trì”. Ông Trần Anh Dũng, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh An Giang, cho biết: “Hiện nay, địa phương hình thành các Chi hội thủy sản trên cơ sở liên kết giữa người nuôi với các doanh nghiệp. Trong đó, doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu, tập hợp người nuôi thành các tổ nhóm, hội nuôi cá sạch tham gia cung cấp nguyên liệu. Cách làm này đã giúp giảm thiểu tình trạng tranh mua, tranh bán sản phẩm cá tra”.

Ông Trần Trung Hiền, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Trà Vinh, cho biết: UBND tỉnh Trà Vinh vừa họp các ngành chức năng tìm cách gỡ khó cho các doanh nghiệp và người nuôi cá tra. UBND tỉnh chỉ đạo các ngân hàng ưu tiên hỗ trợ vốn giúp người nuôi và các doanh nghiệp chế biến cá tra vượt qua thách thức lớn. Bên cạnh đó, tỉnh sẽ đẩy mạnh việc cho thuê đất; tổ chức liên kết sản xuất, chế biến cá tra theo quy trình khép kín, chặt chẽ; hình thành vùng nuôi có quy mô, đảm bảo chất lượng tốt, áp dụng tiêu chuẩn Viet Gap, Global Gap... Ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), cho biết: BIDV đang tiếp tục triển khai Chương trình tín dụng hỗ trợ xuất khẩu nông - thủy sản dành riêng cho khu vực ĐBSCL có quy mô khoảng 100 triệu USD (tương đương trên 2.000 tỉ đồng) với mức lãi suất thấp hơn khoảng 2% so với lãi suất cho vay thông thường. Trong đó, có 1000 tỉ đồng dành cho các doanh nghiệp ngành thủy sản. Tiến sĩ Võ Hùng Dũng, Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - Chi nhánh Cần Thơ kêu gọi người nuôi cá tra ĐBSCL liên kết để nâng cao sức mạnh về quy mô, chất lượng, khả năng hiểu biết về pháp lý, thị trường; mua bán qua hợp đồng... Khi liên kết tốt sẽ giảm thiểu mức độ rủi ro, hạn chế tình trạng sản xuất dư thừa, bẻ kèo, ép giá.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thúy Anh, Viện trưởng Viện phát triển Kinh tế hợp tác, đề xuất “Mô hình liên kết giữa doanh nghiệp/Liên hiệp HTX - HTX - Ngư dân trong hoạt động nuôi trồng, đánh bắt, tiêu thụ thủy, hải sản thông qua hợp đồng”. Tham gia mô hình này, doanh nghiệp, Liên hiệp HTX có trách nhiệm tìm thị trường, tổ chức thu mua, cung ứng vốn, giống, vật tư, kỹ thuật... HTX tại địa bàn phổ biến về lợi ích, trách nhiệm; hướng dẫn, vận động xã viên thực hiện đúng hợp đồng; trực tiếp cung ứng vốn, giống, vật tư, kỹ thuật do doanh nghiệp đầu tư. Người nuôi đảm bảo thực hiện đúng các quy trình nuôi trồng, thu hoạch theo hướng dẫn của HTX, tuân thủ hợp đồng đã ký với doanh nghiệp...

Ông Lê Chí Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Người nuôi và Chế biến thủy sản An Giang (AFA), cho biết: Khó khăn hiện nay là mối quan hệ giữa nông dân và doanh nghiệp chưa tốt, thiếu lòng tin, không hài hòa chia sẻ lợi ích và rủi ro. Để ngành cá tra phát triển bền vững, nhất thiết phải tạo sự đồng thuận bằng cách liên kết giữa các thành phần trong chuỗi giá trị: người nuôi, cơ sở sản xuất con giống, doanh nghiệp chế biến, cung ứng thức ăn, thuốc thú y... Từ đó, sẽ giảm giá thành sản xuất, loại bỏ các khâu trung gian, tăng năng suất, chất lượng, xây dựng được thương hiệu, đảm bảo quan hệ cung cầu, đặc biệt là nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành cá tra Việt Nam. Việc thành lập Hiệp hội cá tra Việt Nam làm “nhạc trưởng” trong vấn đề này là nhu cầu khá bức thiết hiện nay...

THANH HUY

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005