Bơi theo tôm hùm

Sau 20 năm liên tục phát triển, hàng vạn hộ gia đình ở các tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận đã nuôi thả hơn 50.000 lồng tôm hùm, mỗi năm thu hoạch trên 2.000 tấn tôm hùm thương phẩm, trị giá khoảng 100 triệu USD - dẫn đầu Châu Á về sản lượng tôm hùm nuôi và xuất khẩu tôm hùm sống.

Rất ít chủ lồng đủ kiên nhẫn chích thuốc cho từng tôm hùm bệnh - ảnh B.C

Nhưng, trớ trêu thay, đến thời điểm này, người nuôi vẫn “tự bơi” theo con vật nuôi, không ai biết làm thế nào để “ngoi lên”, thoát khỏi đại dịch “tôm sữa” và “mở rộng” cánh cửa thị trường cho tôm hùm trở thành hàng hóa xuất khẩu chính ngạch. Trong khi đó, các nhà khoa học tiên phong nghiên cứu về tôm hùm của nước ta phải “xuất ngoại” làm chuyên gia hoặc hợp tác nghiên cứu phục vụ dự án nuôi tôm hùm của nước ngoài!

Tự phát và tự bơi

Hơn 20 năm tự mình làm nên thương hiệu tôm hùm Việt Nam, chưa bao giờ người dân “làng tôm hùm” khốn khổ như bây giờ. Nhưng phòng bệnh, chữa bệnh cho con vật nuôi không phải câu chuyện “bơi” theo phong trào!

Cá nuôi tôm

Quí hiếm, bổ dưỡng và giá trị kinh tế cao, tôm hùm được thị trường “tấn phong” là vua của các loài hải sản. Nhu cầu tôm hùm trên thế giới rất lớn, nhưng con tôm hùm chỉ cư trú ở một số nơi thuộc vùng biển Australia, Đài Loan, Nhật Bản, Indonesia, Malaysia, miền Trung Việt Nam... Nhiều năm qua, ngoài việc khai thác trong tự nhiên, một số quốc gia đã nghiên cứu nuôi tôm hùm nhằm duy trì, phát triển nguồn lợi. Ở nước ta, đầu thập niên thứ 9 của thế kỷ trước, người dân làng biển Xuân Tự (thuộc xã Vạn Hưng, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa) tình cờ phát hiện tôm hùm giống rồi tự mày mò ương nuôi, sau đó nhanh chóng lan truyền.

Ông Võ Hữu Chương, người được “làng tôm hùm” Xuân Tự tôn là “tiền hiền” bởi đã có công khai sinh và nuôi dưỡng nghề nuôi tôm hùm, kể: “Hồi đó, tui bắt được khoảng vài chục con tôm hùm chỉ bằng đầu đũa, thấy hay hay, bươi cát, lót bạt nhựa, dẫn nước biển vào nuôi thử. Hàng ngày, lượm cá nhỏ, băm nát thả xuống “ao” tôm, đi biển về nhìn bầy tôm tranh nhau ăn cá, vui quá chừng. Khoảng 7 - 8 tháng sau, con tôm hùm lớn bằng cái khui rựa, có người hỏi mua với giá cao, thấy lạ, vớt bán, kiếm được mấy trăm ngàn đồng, mừng hơn được mùa. Từ đó tui để ý tìm kiếm tôm giống, ương vài tháng trong ao, rồi đan lồng tre thả tôm xuống biển. Thấy tui nuôi tôm hùm có lợi hơn nuôi heo, bà con lối xóm bắt chước làm theo. Năm 1992, Trung tâm Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản 3 (nay là Viện NCNTTS 3) công bố kết quả nghiên cứu và hướng dẫn kỹ thuật nuôi tôm hùm thương phẩm, khá đông ngư dân Phú Yên, Ninh Thuận tìm đến Xuân Tự học hỏi kinh nghiệm, “bỗng dưng” thành... phong trào!”

20 năm trôi qua, kinh nghiệm “cá nuôi tôm” của “tiền hiền” Võ Hữu Chương không chỉ là bài học “vỡ lòng” cho những người mới vào nghề mà đã trở thành “nguyên lý” chế biến thức ăn cho tôm hùm. 100% hộ nuôi tôm hùm lồng đều sử dụng các loại cá tươi làm thức ăn, tùy theo độ tuổi của tôm mà giã nhuyễn hay băm nhỏ nhiều kích cỡ để “chiều” theo thói quen đớp mồi của con vật nuôi.

Cách làm này hoàn toàn trùng hợp với bài giảng của các nhà khoa học, rằng tôm hùm rất thích thức ăn tươi là những loài cá nhỏ hoặc giáp xác và nhuyễn thể. Nhưng hầu hết người nuôi tôm hùm không biết và cũng không quan tâm cách thức cho tôm ăn như thế là hợp lý. Tất thảy chủ lồng gắn bó với nghề này từ lúc mới sơ khai đến bây giờ vẫn nuôi tôm bằng kinh nghiệm. “Tiền hiền” Võ Hữu Chương giải thích: “Việc phân chia thức ăn cho tôm tùy theo thói quen và khả năng tài chính của từng gia đình. Không ai cân thức ăn, nhưng người nào cũng cho tôm ăn dư thừa vì mong tôm chóng lớn và nghĩ rằng nếu đói, tôm có thể ăn thịt lẫn nhau trong khi lột xác”.

Th.s Nguyễn Cơ Thạch – Viện NCNTTS 3, hiện chủ trì thực hiện đề tài nghiên cứu xây dựng qui trình công nghệ nuôi tôm hùm bông trong hệ thống bể đạt năng suất trên 5 kg/m2, nhận xét: “Nghề nuôi tôm hùm tự phát hình thành, người nuôi “tự thân vận động”, thường thì để thu được 1 tấn tôm hùm thương phẩm, chủ lồng tôm đổ xuống biển khoảng 30 tấn thức ăn tươi. Rất lãng phí, bởi lượng thức ăn thật sự cần chỉ bằng khoảng 10% trọng lượng tôm thả nuôi. Hàng vạn tấn thức ăn tồn dư chất chồng dưới đáy, chưa kể chất thải sinh hoạt, phân tôm và xác tôm bệnh chết... vứt xuống biển, gây ô nhiễm môi trường, dịch bệnh theo đó bùng phát”.

Khốn khổ!

Trong số 4 loài tôm là đối tượng nuôi trồng thủy sản phổ biến ở nước ta, chỉ có tôm hùm phụ thuộc hoàn toàn nguồn giống trôi nổi tự nhiên và cũng chỉ người nuôi tôm hùm phải “tự bơi” từ A đến Z. Trứng nở, ấu trùng trải qua 16 lần lột xác trong vòng 9 - 11 tháng mới tượng hình tôm con. Con tôm giống sống ở đáy, tập trung trong vùng rạn hẹp hoặc kẽ đá, những người chuyên “săn” tôm hùm giống lặn ngụp nhiều giờ mới bắt được vài chục con.

Tôm hùm giống bé xíu như que diêm đã có giá khoảng 100.000 đồng, đó là chưa kể hàng trăm triệu đồng đầu tư lồng, bè, thuê mặt nước, nhân công... Để có được lứa tôm cân nặng 1 - 1,5 kg/con, người nuôi phải chăm bẵm suốt 18 - 20 tháng, bất kể mưa hay nắng, chủ lồng bơi theo con nước, mong lấy công làm lãi, nếu tỉ lệ hao hụt dưới 30% thì tỉ suất lợi nhuận đạt khoảng 15 - 20%, trường hợp tôm dính bệnh sữa coi như trắng tay.

Những năm gần đây, giá tôm thương phẩm tăng cao, phong trào nuôi tôm hùm lồng tiếp tục phát triển nóng, nguồn giống khai thác tại chỗ không đáp ứng đủ nhu cầu, nhiều vùng nuôi đã sử dụng tôm giống khai thác ở các địa phương khác hoặc nhập khẩu từ Philippines, Indonesia, Sri Lanka..., nhưng bà con vẫn chủ quan, ỷ lại kinh nghiệm, không kiểm tra chất lượng, vận chuyển và không thuần hóa trước khi nuôi thả. Cũng do phát triển nóng và thiếu qui hoạch, hầu hết chủ lồng tự lựa chọn địa điểm nuôi tôm và bố trí mật độ nuôi quá dày (gấp 3 - 4 lần qui định) nhằm khai thác tối đa diện tích mặt nước. Vì vậy, khi tôm bị bệnh, tốc độ lây lan rất nhanh và mức độ thiệt hại rất cao.

Các nhà khoa học nhận định, dịch bệnh sữa thường gặp ở tôm hùm đã đến chu kỳ (5 năm) tái phát, gây thiệt hại trầm trọng hơn. Bộ trưởng Bộ NNPTNT Cao Đức Phát đã chỉ đạo Cục Thú y tập trung xác định tác nhân và nguyên nhân gây bệnh, đồng thời đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhằm chỉ đạo xử lý dịch bệnh ở những vùng nuôi tôm hùm trọng điểm. Công tác điều tra dịch tễ vốn dĩ hết sức khó khăn và triển khai rất chậm. 100% xã, phường không có cán bộ phụ trách thú y thủy sản, 100% chủ lồng tôm không được hướng dẫn lập hồ sơ quản lý dịch bệnh, môi trường, phòng trị bệnh... Hệ lụy kéo theo là các địa phương không thể thống kê chính xác thiệt hại của người nuôi tôm hùm và đề xuất chính sách hỗ trợ khôi phục sản xuất.

Bảo Chân

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005