Khắc phục dịch bệnh tôm ở ĐBSCL: Đề xuất giải pháp nuôi ghép

Cuối tháng 6/2012, đoàn các nhà khoa học do GS Kevin Michael Fitzsimmon-GĐ cơ quan hợp tác nông nghiệp quốc tế, ĐH Arizona (Mỹ) dẫn đầu, đã có chuyến đi thực địa về vùng nuôi tôm tỉnh Sóc Trăng- tâm điểm xảy ra dịch bệnh với diện tích thiệt hại nặng nhất 3 năm qua.

Cần xây dựng lại hệ thống nuôi

Trong chuyến đi lần này các nhà khoa học đã gặp gỡ người nuôi tôm, các nhà nghiên cứu trong nước để tìm hiểu thêm thông tin có liên quan dịch bệnh. Sau tỉnh Sóc Trăng, đoàn sẽ tiến hành thu mẫu, nghiên cứu tại một số tỉnh khác để xác định một số vấn đề đang trong tầm nghi vấn về dịch bệnh, kể cả có hay không tảo độc trong nguồn nước nuôi tôm. Sau đó sẽ so sánh bệnh học ở Việt Nam với một số nước đang có bệnh tôm, đối chiếu với các nghiên cứu của trường để tìm tác nhân gây bệnh.

Diễn biến dịch bệnh nuôi tôm nước lợ năm 2012 ở các tỉnh ĐBSCL vẫn chưa dừng lại, gây thiệt hại nặng nề. Tuy các nhà khoa học đã tích cực vào cuộc nghiên cứu, nhưng do có quá nhiều nguyên nhân và chưa xác định được đâu là tác nhân chính. Theo cơ quan chuyên môn tại địa phương, riêng vùng nuôi tôm Sóc Trăng đang tồn tại 3 vấn đề là: Môi trường bị ô nhiễm khá nặng, chất lượng con giống kém và những xáo trộn do ảnh hưởng biến đổi khí hậu.

Mới đây, tại hội thảo kỹ thuật nuôi ghép và tác dụng phòng dịch bệnh trên tôm nuôi, do Sở NN-PTNT Sóc Trăng và Hiệp hội tôm Mỹ Thanh tổ chức, GS Kevin Michael Fitzsimmon nhấn mạnh: “Thay vì phải đi giải quyết từng loại bệnh, từng vấn đề cụ thể, chúng ta cần có tầm nhìn rộng hơn cho nghề nuôi tôm. Có như vậy, nghề này mới phát triển ổn định và bền vững.”

GS Michael Fitzsimmon trong chuyến khảo sát truy tìm nguyên nhân gây dịch bệnh tôm tại Sóc Trăng

Nuôi tôm nước lợ ở ĐBSCL và một số tỉnh ven biển Việt Nam đang bị tổn thất nặng nề. Tác nhân bước đầu do bùng phát dịch hoại tử gan tuỵ cấp tính. Theo Tổng cục Thuỷ sản, hội chứng hoại tử gan tuỵ cấp tính đã xuất hiện khắp vùng nuôi tôm ven biển 9 tỉnh ĐBSCL vào năm 2010 và đến năm 2011 thì bùng phát thành dịch trên diện rộng, gây thiệt hại hơn 97.000 ha; tập trung nhiều nhất tại các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Bến Tre và Cà Mau. Đến năm 2012, dịch tiếp tục diễn ra theo chiều hướng phức tạp hơn khi có đến 20 tỉnh thông báo có dịch, trải dài theo các tỉnh ven biển từ Hải Phòng đến Kiên Giang. Theo thống kê tại 12 tỉnh nuôi tôm trọng điểm, có hơn 38.000 ha tôm sú bị thiệt hại, chiếm 5,9% diện tích thả nuôi và gần 2.500 ha tôm thẻ chân trắng thiệt hại, chiếm 19,6% diện tích.

Hiện nay tại ĐBSCL, Trà Vinh bị thiệt hại nặng nhất với 9.966 ha, chiếm gần 36% diện tích thả nuôi; Sóc Trăng 7.313 ha, chiếm 28,9%. Các kết quả nghiên cứu bước đầu đã đặt nghi vấn vào hoá chất Cypermethrin (có trong thành phần thuốc diệt giáp xác) là thủ phạm chính gây nên dịch bệnh trên. Tuy nhiên, gần đây, khi dịch bắt đầu lan rộng từ Nam ra phía Bắc thì đối tượng nghi vấn cũng được mở rộng sang cả tảo độc, vi sinh vật và cả chất lượng con giống.

GS Kevin Michael Fitzsimmon nhận định: Dịch bệnh xảy ra trên tôm là điều tất yếu và không chỉ ở Việt Nam. Ở các nước nuôi tôm thâm canh cao trên quy mô rộng lớn thuộc Nam Mỹ và Châu Á sau một thời gian dài đã từng xảy ra dịch bệnh gây thiệt hại nặng. Trước mắt, các nhà khoa học Trường Đại học Arizona sẽ phối hợp với cơ quan chức năng, nhà khoa học Việt Nam và người nuôi tôm sớm tìm ra tác nhân gây bệnh hoại tử gan tuỵ cấp tính (EMS) trên tôm nuôi; về lâu dài tỉnh Sóc Trăng nói riêng và Việt Nam cần phải xây dựng lại hệ thống nuôi bền vững thì nghề nuôi tôm mới phát triển ổn định.

Nuôi ghép khả thi

TS Nguyễn Văn Hảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu NTTS II cho rằng: “Nuôi tôm là ô nhiễm nên việc làm cách nào để giảm thiểu mức độ ô nhiễm mới là giải pháp quan trọng, mang tính bền vững”. Theo hướng này, GS Kevin Michael Fitzsimmon đưa ra giải pháp kỹ thuật nuôi ghép. Kỹ thuật nuôi ghép đã được thực hành thành công tại các nước Mỹ La tinh, Đông Nam Á và Châu Phi. Từ kỹ thuật này, các nước trên đã nhanh chóng khắc phục được dịch bệnh, khôi phục lại nghề nuôi. Tại Philippines có mô hình tôm - cá rô phi, Thái Lan có mô hình tôm - cá măng, cua lột, Indonesia cũng nhờ nuôi ghép cá rô phi với tôm đã giảm đáng kể bệnh hoại tử cơ quan tạo máu dưới vỏ.

Có ý kiến cho rằng, khi nuôi ghép năng suất sẽ không cao và hệ số thức ăn sẽ lớn làm tăng thêm chi phí, nhưng GS Kevin Michael Fitzsimmon khẳng định: “Kết quả thử nghiệm (trong điều kiện tối ưu) sử dụng nguồn nước từ ao nuôi cá rô phi để nuôi tôm thẻ chân trắng tại Thái Lan vẫn cho năng suất tôm nuôi đến 20 tấn/ha và cá rô phi 60 tấn/ha”.

Trong kỹ thuật nuôi ghép, nuôi kết hợp, sử dụng nhiều đối tượng nuôi có sức chịu đựng khác nhau như: tôm, cá, cua lột, nhuyễn thể hai mảnh vỏ, động vật không xương sống, tảo biển… hoặc luân canh, cải thiện môi trường, cải tiến kỹ thuật nuôi, quản lý…Nuôi kết hợp đầu tư ít hơn nhưng lại đa dạng được sản phẩm. Tôm và cá rô phi có một số đặc điểm sinh học tương tự nhau, nên khi nuôi ghép sẽ giúp giảm thiểu dịch bệnh. Một số vùng không còn nuôi tôm được tại một số nước, chỉ sau vài năm nuôi cá rô phi đã có thể nuôi tôm trở lại bình thường.

Hiện nay có nhiều cách nuôi ghép, nuôi kết hợp như nuôi cá trong ao lắng, cá trong lồng, trong dèo hoặc thả chung với tôm trong ao. Người ta có thể dùng nước nuôi cá rô phi để nuôi tôm và nước nuôi tôm để nuôi rong biển (rong sụn) rất hiệu quả, vì rong biển xử lý kim loại nặng rất tốt. Trong những năm xảy ra dịch bệnh trên tôm nuôi, cũng nhờ tăng lượng cá rô phi mà người nuôi ở một số nước đã nhanh chóng khắc phục được dịch bệnh, phục hồi nghề nuôi nhanh chóng. Khi có thả cá rô phi, nghiên cứu thấy có tảo lục trong ao, hạn chế được vi khuẩn gram âm, chất thải rắn.

Ngoài ra, cá rô phi còn giúp khuấy đảo đáy ao, tạo kháng sinh tự nhiên, giúp đáy ao và nguồn nước ao nuôi tốt hơn nên giảm được khuẩn vibrio. Thái Lan cũng là nước sử dụng nhiều cá rô phi nuôi kết hợp để tái sử dụng nước thải từ ao nuôi tôm. Kết quả mô hình này đạt năng suất tôm 3 tấn/ha và 1,5 tấn cá rô phi với tỷ lệ sống đến 90%, nên hiệu quả kinh tế vẫn cao hơn nuôi chuyên tôm. Cả tôm và cá rô phi đều thích ăn mùn bã hữu cơ, nên khi thả chung, chúng có thể xử lý chất thải của nhau.

“Sóc Trăng và vùng ĐBSCL giàu tài nguyên nước, nhưng tài nguyên này không phải là vô tận vì ngày càng có nhiều người sử dụng. Do đó, phải sử dụng lượng nước nhất định, nhưng vẫn tạo ra được nhiều sản phẩm có giá trị. Trường ĐH Arizona đã có nhiều nghiên cứu về cách sử dụng nguồn nước có hiệu quả và sẵn sàng chia sẻ với Việt Nam về vấn đề này”, GS Kevin Michael Fitzsimmon cam kết.

“Khi có cá rô phi nhiều sẽ giảm đáng kể vi khuẩn nhóm Vibrio gây hại và bệnh do virus, giảm chất thải rắn, kích thích tảo lục phát triển, nhưng không ảnh hưởng đến sự phát triển của tảo khuê và một số loại tảo có ích khác. Ngoài ra, cá rô phi còn giúp tiêu diệt một số vật chủ trung gian mang mầm bệnh và khi có tôm bệnh chết trong ao được cá rô phi ăn ngay, hạn chế lây dịch bệnh”, GS Kevin Michael Fitzsimmon lý giải.

GS Kevin Michael Fitzsimmon:

Vừa qua Trường ĐH Arizona (Hoa Kỳ) vẫn chưa tìm ra tác nhân gây bệnh từ các mẫu do Việt Nam gửi sang. Có lẽ do công tác bảo quản mẫu trong quá trình vận chuyển chưa được đảm bảo. Nhưng phòng thí nghiệm độc chất môi trường của ĐH Arizona có khả năng phân tích nồng độ độc chất cực thấp, nên nếu có sẽ xác định được ngay để tìm ra nguồn gây độc là do chất hoá học hay sinh học.

HỮU ĐỨC - TRƯỜNG XUÂN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005