Phát triển nghề nuôi cá nước lạnh: Vẫn còn bấp bênh

Những năm gần đây, nghề nuôi cá tầm, cá hồi (gọi chung là cá nước lạnh) không chỉ mang lại nguồn thu lớn cho nhân dân các huyện vùng cao, mà còn góp phần tạo ra đặc sản đặc trưng, thu hút khách du lịch đến với Lào Cai.

Tuy nhiên, sau một thời gian phát triển, do chưa có quy hoạch vùng nuôi và sự quản lý thiếu chặt chẽ, nên nghề nuôi cá nước lạnh đang phát triển theo kiểu mạnh ai nấy làm, người làm sau "trèo" lên phía trên người làm trước, gây xáo trộn môi trường nuôi thủy sản và làm ô nhiễm nguồn nước ở các huyện vùng cao, gây thiệt hại cho chính người nuôi.

Nghề mới mở hướng làm giàu...

Người có công đầu đưa cá nước lạnh về Sa Pa nuôi là kỹ sư Ma Quang Trung, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT. Sau khi tham quan mô hình nuôi cá tầm, cá hồi ở một số nước châu Âu, kỹ sư Ma Quang Trung đã đề nghị Bộ Nông nghiệp và PTNT và UBND tỉnh lấy Sa Pa làm điểm nuôi thử nghiệm hai loại cá này.

Năm 2005, ngay sau khi Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I nuôi thử nghiệm thành công cá hồi vân và cá tầm thương phẩm, nhiều hộ dân ở Sa Pa đã mạnh dạn đầu tư vốn, xây trang trại để nuôi. Chỉ gần một năm sau (năm 2006), trong các nhà hàng ở Sa Pa, TP Lào Cai và cả ở Hà Nội đã xuất hiện các món ăn đặc sản cao cấp chế biến từ cá hồi, cá tầm của Lào Cai.

Lúc đầu, cá nước lạnh chỉ được nuôi ở Sa Pa, nhưng sau đó một số địa phương khác như Văn Bàn, Bảo Yên, Bát Xát cũng triển khai nuôi thành công, nên diện tích đã tăng đáng kể, từ vài trăm m3 ao, bể nuôi với sản lượng chỉ khoảng 5 tấn cá thương phẩm trong năm 2005, đến năm 2012, diện tích ao, bể nuôi đã đạt trên 15.000 m3, sản lượng gần 150 tấn cá thương phẩm/năm, giá trị đạt trên 300 tỷ đồng. Dự kiến, đến năm 2015, với tốc độ phát triển bình quân 10%/năm, tổng sản lượng cá nước lạnh toàn tỉnh sẽ đạt 520 tấn (cá hồi 180 tấn và cá tầm 340 tấn).

Nghề nuôi cá nước lạnh ở Lào Cai đang mang lại lợi nhuận khá lớn cho người dân và trở thành "hiện tượng" của ngành thủy sản Lào Cai, bởi kinh phí đầu tư xây bể, ao nuôi không lớn, hơn nữa, nguồn nước nuôi chủ yếu là nước tự nhiên, nếu thuận lợi, trừ chi phí giống và thức ăn, người dân có thể lãi trên 50%. Hiện nghề nuôi cá nước lạnh đã nhanh chóng có được thành công bước đầu, diện tích, sản lượng tăng rất nhanh qua từng năm, nhiều hộ nuôi cá tầm, cá hồi có thu nhập vài trăm triệu đồng một năm.

... vẫn còn nhiều bấp bênh

Những rủi ro của nghề nuôi cá nước lạnh mặc dù đã được nhắc đến từ lâu, nhưng chỉ thực sự được nhiều người quan tâm khi vào trung tuần tháng 5 vừa qua, tại một số xã của huyện Sa Pa do hạn hán kéo dài, nguồn nước lạnh phục vụ cho các trang trại nuôi cá gần như cạn kiệt, làm cho cá tầm, cá hồi của một số cơ sở bị chết hàng loạt. Cũng do hạn hán mà xảy ra tranh chấp nguồn nước giữa các cơ sở nuôi cá.

Theo thống kê của Phòng Kinh tế huyện Sa Pa, trong đợt hạn hán vừa qua, đã có 28 cơ sở nuôi cá tầm, cá hồi trên địa bàn huyện bị thiếu nước, làm 36.500 cá mới nuôi và trên 6.400 đầu cá thương phẩm (khoảng 4.000 kg) bị chết, ước thiệt hại cả chục tỷ đồng. Đa số những cơ sở bị thiệt hại là của nông dân chưa có kinh nghiệm và kỹ thuật nuôi cá ở các xã Bản Khoang, Tả Phìn, Lao Chải, San Sả Hồ...

Sau một thời gian phát triển, nghề nuôi cá nước lạnh ở Lào Cai đang bộc lộ những tồn tại, bất cập, trong đó, quy hoạch phát triển là bài toán lớn nhất chưa có lời giải. Bởi, trong lúc tỉnh chưa xây dựng một quy hoạch cụ thể, rõ ràng nhưng do hiệu quả kinh tế mà nghề này mang lại khá cao, nên các doanh nghiệp và cả nông dân, mạnh ai nấy làm, đầu tư nuôi cá một cách tự phát, không nghiên cứu kỹ sự ổn định của nguồn nước; dẫn đến tình trạng tranh chấp, làm ô nhiễm nguồn nước... Cùng với những khó khăn trong việc quy hoạch hệ thống trang trại nuôi thì con giống, thức ăn cho cá cũng là vấn đề khiến nhiều hộ nuôi cá đau đầu. Do các chi phí ban đầu về con giống, thức ăn khá đắt khiến một số hộ nuôi nhập cá giống, thức ăn không rõ nguồn gốc, chưa được kiểm dịch dịch bệnh, nên dịch bệnh trên cá nước lạnh phát sinh và có chiều hướng diễn biến phức tạp.

Thu hoạch cá hồi.

Cần chú trọng phát triển bền vững

Có thể nói, tiềm năng phát triển nghề nuôi cá nước lạnh ở Lào Cai rất lớn, tuy nhiên, để phát triển bền vững và mở rộng được quy mô, có rất nhiều vấn đề cần phải quan tâm, giải quyết như công tác quy hoạch; phổ biến kỹ thuật nuôi; việc chủ động nguồn giống, thức ăn và công tác xúc tiến thương mại, tiêu thụ sản phẩm, xây dựng thương hiệu cần phải được tính đến...

Ông Nguyễn Văn Chín, Phó Giám đốc Trung tâm Thuỷ sản Lào Cai nhận định: Để khắc phục những khó khăn mà nghề nuôi cá nước lạnh đang gặp phải, trước mắt cần khảo sát cụ thể để xác định địa điểm nguồn nước lạnh ở từng địa phương để xây dựng quy hoạch phát triển cá nước lạnh của toàn tỉnh và việc tổ chức quy hoạch vùng nuôi trong tầm tay các cơ quan chức năng và chính quyền các địa phương của tỉnh. Tuy nhiên, theo ông Chín, hai yếu tố quan trọng trong phát triển nghề nuôi cá nước lạnh đó là sản xuất cá giống và thức ăn cho cá nước lạnh vẫn đang là vấn đề lớn đặt ra. Hiện nay, Trung tâm Nghiên cứu thủy sản nước lạnh Sa Pa (Bộ NN&PTNT) đã triển khai thành công việc nuôi thử nghiệm cá hồi, cá tầm bố mẹ để nhân giống ngay tại Sa Pa, chất lượng tương đương nhập ngoại. Trong thời gian tới, Trung tâm sẽ đảm bảo cung cấp đủ con giống cho các trang trại nuôi cá trên địa bàn. Nhưng do hiện nay, một số tư nhân do ham rẻ, nên nhập con giống và thức ăn không rõ nguồn gốc theo đường tiểu ngạch, dẫn đến chất lượng con giống kém, ảnh hưởng đến chất lượng và sản lượng thương phẩm. Vì thế, các cơ quan chức năng cần có biện pháp quản lý chặt chẽ nguồn cá giống và thức ăn nhập khẩu, chỉ cấp phép cho các doanh nghiệp có đủ điều kiện tham gia nhập giống và thức ăn và các trang trại nuôi cá nước lạnh ở những vùng đã được quy hoạch và đăng ký nuôi đúng quy trình.

Để phát triển nghề nuôi cá nước lạnh một cách bền vững, thì việc xây dựng thương hiệu sản phẩm, công nghệ chế biến và tiêu thụ sau thu hoạch cũng cần được quan tâm. Hiện nay, cá hồi, cá tầm đã được nuôi ở nhiều địa phương như Yên Bái, Lai Châu, Sơn La, Lâm Đồng, Đắk Nông... nhưng cá hồi, cá tầm Sa Pa vẫn hút khách, bởi chất lượng hơn hẳn, đó là do nguồn nước ở Sa Pa đủ tiêu chuẩn về độ sạch và độ lạnh. Hiện cá hồi, cá tầm thương phẩm của Lào Cai mới đáp ứng nhu cầu ngay tại tỉnh và một phần nhỏ trong nước, khi sản lượng cá nước lạnh tăng cao, sản phẩm cần xuất khẩu ra thị trường nước ngoài thì vấn đề chế biến sau thu hoạch cũng như việc xây dựng thương hiệu là hết sức quan trọng và cần phải làm ngay từ bây giờ.

Nuôi cá nước lạnh là nghề mới, mở ra hướng làm giàu cho nông dân các huyện vùng cao trong tỉnh. Tuy nhiên, nó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro bởi điều kiện nuôi, kỹ thuật chăm sóc các loại cá nước lạnh đòi hỏi rất cao. Vì thế, để phát triển nghề này bền vững thì Lào Cai cần phải sản xuất được con giống và thức ăn tại chỗ, chủ động trong mọi khâu sản xuất để giảm giá thành cá thương phẩm, quan trọng hơn là phải quy hoạch vùng nuôi gắn với thị trường tiêu thụ.

Phạm Vũ Sơn

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005