Quảng Ninh: Nỗi niềm người nuôi tu hài

Chiều cuối tuần, Vân Đồn (Quảng Ninh) nắng đẹp, khu vực cảng Cái Rồng tàu thuyền vào ra tấp nập. Từng đoàn khách du lịch nhộn nhịp mua sắm hàng hoá chuẩn bị xuống tàu thưởng ngoạn các hòn đảo trên Vịnh Bái Tử Long. Nhưng có mấy ai biết được, nơi đây có bao gia đình, bao cảnh đời đang phải đối mặt với những khó khăn chồng chất. Bởi tiền bạc, công sức bấy lâu nay của họ đã “chìm” theo tu hài xuống biển.

Những lồng nuôi tu hài của gia đình anh Bùi Văn Đông bỏ không, nằm ngổn ngang trên bè.

Chỉ qua 1 đêm, nhiều tỉ phú bỗng “trắng tay”

Khi biết chúng tôi muốn tìm hiểu về cuộc sống của những hộ nuôi sau vụ tu hài chết hàng loạt vừa qua, ông Phạm Thanh Thực, Chủ tịch Hội Nông dân thị trấn Cái Rồng (Vân Đồn) giọng buồn rầu: “Thời gian qua, đã có rất nhiều cơ quan báo chí đến tìm hiểu về việc này. Hiện cuộc sống của nhiều hộ nuôi ảm đạm hơn bao giờ hết...”. Hồi tưởng giây phút chứng kiến cảnh hàng loạt các lồng nuôi được kéo lên khỏi mặt nước chỉ là những chiếc lồng trống trơn, ông kể tiếp: Ngư dân vẫn chưa hết bàng hoàng do cơn bão số 5 hồi tháng 10 năm ngoái, trong chốc lát đã cướp đi gần 20 tỉ đồng của trên 100 hộ dân. “Hoạ vô đơn chí”, không lâu sau, dịch bệnh tu hài lại ập đến. Nhiều gia đình lâm vào cảnh nợ chồng, nợ chất, phải bán nhà, gán nhà để trả nợ. “Gia đình nào rơi vào cảnh này cũng sống dở, chết dở. Nhưng tội nhất là những người từng một thời lầm lỡ, nay đã hoàn lương, chăm chỉ làm ăn, có bao nhiêu tiền của tích cóp đều đầu tư vào vụ tu hài vừa qua. Nếu các nhà báo muốn gặp họ, tôi sẽ nhờ người dẫn đi”. Nói rồi, ông bấm số điện thoại gọi cho ai đó để nhờ xuồng. Ông bảo vừa gọi cho anh Hoàng Văn Liên, Chủ nhiệm Trung tâm Hỗ trợ cộng đồng Vạn Hoa, Chủ nhiệm CLB Vạn Hoa, là người gần gũi và hiểu được hoàn cảnh của những hội viên hoàn lương đang nuôi tu hài ngoài đảo.

Chừng hơn chục phút sau, anh Liên đã có mặt ở trụ sở UBND thị trấn Cái Rồng. Trên đường đi, anh Liên kể: “CLB Vạn Hoa có 20 thành viên, chủ yếu là những người một thời lầm lỗi đã hoàn lương. Để giúp anh em hoàn toàn đoạn tuyệt với ma tuý, huyện đã có chủ trương đưa những đối tượng này ra đảo khu vực Hòn Cò để sinh sống và làm ăn. Khi ra đảo, anh em đã bàn cách nuôi nhuyễn thể, chủ yếu là tu hài. Được vài ba năm làm ăn “thuận buồm xuôi gió”, hầu hết thành viên có tiền tỉ trong tay. Nhưng rồi, bất ngờ tai hoạ dịch bệnh xảy ra. Nhiều người “ngâm” hàng tỉ đồng xuống biển, giờ trắng tay”. Gia đình đầu tiên chúng tôi đến thăm là hộ anh chị Châu Văn Long, Vũ Thị Thăng, ở khu 4, thị trấn Cái Rồng. Trước sân nhà có hơn chục người ngồi ủ rũ bất chấp cái nắng gắt. Chị Thăng cho biết: Đó là những người hàng xóm. Thường thì vào vụ nuôi, chỉ có trẻ em và người già ở nhà, còn người lớn đều ra đảo. Từ khi tu hài chết dịch, mọi người đều ở nhà, chưa biết làm gì để sống. Đôi mắt đẫm buồn, chị Thăng kể, vợ chồng lấy nhau 2 bàn tay trắng. Do không được học hành đến nơi đến chốn, nên phải bươn bả ngược xuôi làm thuê, làm mướn kiếm sống. Gần 20 năm trước, chồng chị bị bắt do sử dụng ma tuý, phải đi cải tạo tận Hải Phòng, mãi đến năm 2007 mới mãn hạn tù. Sau một thời gian kiếm kế sinh nhai, cuối cùng, anh tìm ra khu vực Hòn Cò thuộc vùng biển của thị trấn Cái Rồng, để làm bè nuôi trồng thuỷ sản. Khi ấy, thấy nhiều người giàu lên từ nuôi tu hài, anh chị đã vay mượn được gần 30 triệu đồng đầu tư nuôi loại con này. Vụ đầu tiên, anh chị lãi 60 triệu đồng. Thấy làm ăn được, anh chị vay tiếp 150 triệu đồng cùng với tiền lãi đổ hết vào đây, và lại thắng tiếp. Nghĩ đây là cơ hội đổi đời, đến vụ thứ 3, anh chị quyết định làm ăn lớn, mượn sổ đỏ của chị gái thế chấp vay ngân hàng 300 triệu đồng và vay mượn thêm, đầu tư gần 2 tỉ đồng thả xuống biển. Hàng ngày chăm sóc tu hài, chị nhẩm tính, vụ thu hoạch sẽ có tiền xây nhà, mua sắm đồ đạc. Nào ngờ, một ngày kia, như sét đánh ngang tai, khi có người hàng xóm sang cho chị biết “tu hài chết hàng loạt rồi!”. Chị vội chạy vào lán lôi chồng bật dậy cùng ra vớt tu hài lên xem. Trời đang nắng đẹp, mà trong mắt chị chợt có bão giông, trời đất quay cuồng như sụp đổ. Chị ngã ngửa, cả 8 lồng tu hài vớt lên chỉ còn 3 con sống... Suốt câu chuyện, anh Long chỉ ngồi nghe, không nói lời nào. Mãi đến khi chúng tôi chuẩn bị ra về, anh mới bộc lộ tâm trạng: “Chuyện đã xảy ra rồi, chúng tôi không còn sốc nữa. Nhưng không biết sẽ tính sao với khoản nợ quá lớn. Tiền vay của người thân còn có thể chậm được, chứ nợ ngân hàng thì làm sao hoãn được. Cứ nghĩ đến khoản tiền hơn 300 triệu đồng phải trả cho ngân hàng cuối tháng 11 tới mà tôi thấy phát điên. Nhiều lúc quẫn quá, chẳng thiết sống nữa!”.

Anh Bùi Văn Đông tần ngần bên những ô lồng nuôi tu hài bỏ không của gia đình.

Chia tay gia đình anh chị, chúng tôi thuê chiếc xuồng nhỏ từ cầu cảng Cái Rồng ra khu vực đảo Hòn Cò. Anh chủ xuồng tên Bùi Văn Đông bảo: “Tiền tỉ bỏ xuống biển còn chẳng tiếc, mấy đồng tiền còi thuê xuồng lấy làm gì. Cô, chú cứ ngồi lên, tôi chở miễn phí!”. Chừng hơn 20 phút sau, chúng tôi đến Hòn Cò. Chỉ về những nhà bè có rất nhiều lồng vứt ngổn ngang, anh Đông cho biết: “Thời điểm này năm trước đang là vụ thu hoạch tu hài, cả khu vực nhộn nhịp tàu thuyền, người bán, kẻ mua tấp nập. Vậy mà năm nay đìu hiu thế này đây!”. Cập chiếc xuồng vào nhà bè của mình, pha ấm trà mời khách, anh Đông tiếp tục câu chuyện về con tu hài. Anh kể, nhà anh ở thôn Trung, xã Đông Xá. Ở khu vực Hòn Cò, hầu hết là người từng tù tội vì buôn bán ma tuý. Anh đã từng đi công an nghĩa vụ. Hết nghĩa vụ trở về nhà, không có việc làm, anh theo mấy người trong xóm đi phụ hồ và nghiện ma tuý lúc nào cũng không hay. Khi vợ sinh đứa con thứ 3 thì anh bị bắt, bị xử 15 năm tù về tội buôn bán, sử dụng ma tuý. Do cải tạo tốt, anh được đặc xá ra tù trước thời hạn. Trở về địa phương, đang lúc không có công ăn việc làm, anh được Trung tâm Hỗ trợ cộng đồng Vạn Hoa giới thiệu ra nhận mặt nước ở khu vực Hòn Cò nuôi thuỷ sản. 2 năm liên tiếp anh thắng lớn. Đến vụ vừa rồi, thấy mình đã nhiều tuổi, anh bàn với vợ làm nốt vụ này, dồn hết vốn liếng tích luỹ được và vay thêm họ hàng đầu tư hơn 4 tỉ đồng mua tu hài giống về thả. Kể đến đây, giọng anh nghèn nghẹn: “Thế là hết, bây giờ lấy đâu tiền mà trả nợ. Mấy hôm nay, tôi cũng chẳng thiết về nhà”. Rồi anh khóc nức nở như đứa con nít. Chúng tôi hiểu, một người đàn ông đã trải qua nhiều sóng gió cuộc đời như anh mà phải khóc trước mặt người lần đầu gặp, thì phải đau lòng lắm.

Trên đường trở về, chúng tôi gặp một thanh niên có nước da đen cháy, tóc cắt trọc, phóng xuồng ngược lại. Anh Đông cho biết, đấy là một thành viên CLB Vạn Hoa của các anh. “Nhiều thành viên dẫu có tiêu tan hết tài sản thì vẫn còn có vợ, con để an ủi. Chứ thằng này tội lắm, đi tù 6 năm, vợ vẫn chờ đợi. Nhưng vừa rồi nướng gần 2 tỉ bạc vào vụ tu hài, vợ uất quá bế con ra toà ly dị. Thế là bây giờ trắng tay toàn tập...”.

Giải pháp nào để ngư dân thoát cảnh “đánh bạc với trời”?

Nghề nuôi tu hài ở huyện Vân Đồn phát triển nhiều năm qua, mang lại thu nhập lớn cho nhiều người dân, nhất là ở các xã đảo Bản Sen, Thắng Lợi, Ngọc Vừng. Theo báo cáo của huyện, từ đầu năm 2012, do thời tiết diễn biến bất thường, môi trường nước thay đổi, khiến dịch bệnh đã xảy ra trên diện rộng. Toàn bộ tu hài nuôi trong 3 năm (tính đến 30-6-2012) cả giống ươm nuôi, nuôi thương phẩm và sản phẩm nuôi đã gần đến kỳ thu hoạch của gần 700 hộ dân, 20 công ty, doanh nghiệp trên địa bàn bị mắc bệnh, chết trên 200 triệu con, thiệt hại trên 200 tỉ đồng tiền giống, hàng trăm tỉ đồng chi phí. Cơ quan chuyên môn xác định, nguyên nhân tu hài chết hàng loạt là do mắc nội ký sinh trùng Perkinsus Spp, bệnh này lây lan rất nhanh, hiện chưa có thuốc chữa trị.

Khu vực đảo Hòn Cò đìu hiu sau ngày tu hài chết hàng loạt.

Trước tình hình đó, huyện đã chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn, các xã, thị trấn khuyến cáo đến người dân dừng nuôi, không thả giống mới, vệ sinh môi trường khu vực nuôi, tránh dịch bệnh lây lan ra vùng khác. Huyện cũng đề xuất với tỉnh, các ngành chức năng của tỉnh báo cáo Bộ NN&PTNT đưa dịch bệnh tu hài vào danh mục bệnh công bố dịch bệnh; đề nghị các ngân hàng có chính sách khoanh nợ, dãn nợ vốn vay cho các hộ dân vay vốn nuôi tu hài, hỗ trợ lãi suất vốn vay phát triển nghề nuôi tu hài…

Theo phản ánh của nhiều người dân trên địa bàn huyện, hiện tu hài không có trong danh mục hỗ trợ vật nuôi khi bị dịch bệnh. Để được hỗ trợ thì phải xác định được nguồn gốc con giống, số lượng và hoá đơn. Nhưng thực tế, người dân mua giống từ nhiều nguồn, nên rất khó xác định. Ngay cả khi được hỗ trợ (từ 2,5 - 4 triệu đồng/ha, theo Quyết định 3600, ngày 2-12-2010, của UBND tỉnh), người dân cũng không thể khôi phục sản xuất, vì một ha tu hài phải đầu tư hàng chục triệu đồng. Cũng theo người dân, để chuyển hướng sang một ngành nghề khác ở thời điểm này là vô cùng khó khăn, bởi phải lo trả nợ, lấy đâu vốn để đầu tư sản xuất mới.

Vừa qua Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát đã đi kiểm tra tình hình dịch bệnh trên tu hài nuôi tại Vân Đồn. Bộ trưởng đã sẻ chia những khó khăn, thiệt hại của người dân và hứa sẽ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn của Bộ phối hợp với các nhà khoa học sớm nghiên cứu, tìm ra nguyên nhân gây dịch bệnh, biện pháp xử lý; tìm hướng phát triển bền vững cho nghề nuôi nhuyễn thể của bà con ngư dân nơi đây.

Rời Vân Đồn lúc buổi chiều tà, hình ảnh những giọt nước mắt lăn dài trên đôi gò má của anh Đông, ánh mắt thất thần của anh Long, chị Thăng và của nhiều người dân đảo cứ ám ảnh chúng tôi suốt chặng đường dài. Mong sao các cơ quan chức năng sớm có giải pháp để giúp các hộ nuôi vượt qua cơn “bĩ cực” này!

Nguyễn Huế - Quang Minh

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005