Bấp bênh nghề nuôi tôm hùm ở Nhơn Hải (Bình Định)

Những năm qua, nghề nuôi tôm hùm đã giúp cho nhiều hộ dân ở xã Nhơn Hải, TP Quy Nhơn (Bình Định) có của ăn của để, xây nhà, mua thêm phương tiện để đánh bắt thủy sản... Tuy nhiên, hơn một năm nay, nghề này gặp nhiều khó khăn đã khiến không ít gia đình rơi vào cảnh lao đao vì tôm hùm bị dịch bệnh, giá bán thấp.

Lồng bè nuôi tôm hùm ở Nhơn Hải (Ảnh: Hoa Khá)

Nuôi tôm hùm thịt - cách làm tự phát

Xã Nhơn Hải có 4 thôn, với tổng số 630 hộ dân (1.300 khẩu). Bà con trong xã chủ yếu sinh sống bằng nghề đánh bắt thủy sản và nuôi trồng gần bờ, đặc biệt là nuôi tôm hùm và ốc hương.

Chủ tịch xã Nhơn Hải, ông Phạm Văn Hùng cho biết: Nghề nuôi tôm hùm giống ở địa phương có từ 20 năm nay, còn nghề nuôi tôm hùm thịt thương phẩm thì mới hình thành vào khoảng năm 2007. Có thể khẳng định Nhơn Hải là vựa tôm hùm của Bình Định vì năng suất, sản lượng cao và điều kiện tự nhiên thuận lợi (nằm trong vịnh kín gió, nước không quá sâu, chỉ khoảng 6 - 7m).

Riêng với nghề nuôi tôm hùm thịt, ban đầu chỉ có vài hộ thử nuôi sau khi tự học hỏi kinh nghiệm ở các tỉnh phát triển mạnh nghề này như Phú Yên, Khánh Hòa. Dù kết quả vụ nuôi đầu (2007 - 2008) các hộ nuôi phần lớn thất bại vì thời tiết không thuận lợi nhưng sang các vụ tiếp theo, các ngư hộ nuôi tôm thịt “trúng đậm” nhờ được mùa, được giá. Đỉnh điểm là vụ nuôi 2010 - 2011, sản lượng thu hoạch đạt cả xã xấp xỉ 3 tấn (tăng gần 1 tấn so với vụ trước), giá trị thương phẩm đạt 4,35 tỷ đồng (tăng 1,8 tỷ đồng so với vụ trước).

Sau vài vụ nuôi thắng lợi, nhiều hộ ngư dân đổ xô nuôi tôm hùm thịt. Nếu như năm 2010, cả xã Nhơn Hải chỉ có 19 hộ nuôi với 14 lồng thì tại thời điểm hiện nay, đã có 165 hộ nuôi tôm hùn thịt (tăng hơn 8 lần) với 97 lồng (tăng gần 7 lần).

Gia đình anh Phan Văn Tĩnh và chị Phạm Thị Phụng (thôn Hải Nam) là hộ tiêu biểu trong phát triển nghề nuôi tôm hùm thịt ở địa phương. Anh chị đã đầu tưban đầu 800 triệu đồng và nuôi 9 lồng tôm (gần 700 con giống). Anh Tĩnh cho biết, để có số vốn trên anh chị đã phải chạy vạy vay mượn thêm gần 400 triệu đồng. Và không chỉ gia đình anh Tĩnh, nhiều hộ nuôi tôm hùm ở địa phương muốn phát triển nghề đều phải vay mượn.

Anh Nguyễn Văn Vương (thôn Hải Đông) đang vệ sinh dụng cụ chuẩn bị cho vụ nuôi mới. (Ảnh: Tố Uyên)

Đối mặt với nhiều khó khăn

Thế nhưng, nghề nuôi tôm hùm không hề đơn giản, vì nó phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như môi trường, nguồn giống, thức ăn cho tôm, đầu ra… Do đó, thời gian gần đây khi thị trường có nhiều biến động thì nghề nuôi tôm hùm cũng chông chênh. Cụ thể, trong một năm trở lại đây, nghề nuôi tôm hùm thịt ở Nhơn Hải rơi vào cảnh tiến thoái lưỡng nan vì những mùa tôm thất bát do dịch bệnh và giá bán quá thấp. Theo thống kê của xã, vụ nuôi 2011 - 2012 sản lượng tôm hùm nuôi của địa phương sụt giảm 5% sản lượng, nguyên nhân chủ yếu là tôm chết do dịch bệnh.

Ông Võ Đình Tâm, Chi cục trưởng Chi cục Nuôi trồng thủy sản Bình Định cho biết, nguyên nhân dịch bệnh tôm trước hết là do người nuôi thả lượng tôm giống quá dày ở một diện tích mặt nước có hạn (mật độ gần 10 con/m2 mặt nước, trong khi tiêu chuẩn chỉ 3 - 4 con/m2).

Bên cạnh đó, dịch bệnh tôm nuôi còn do môi trường nước biển bị ô nhiễm. Thời gian nuôi hùm thịt mất khoảng 18 tháng, tức con tôm phải trải qua mùa đông – mùa biển động, người nuôi không thể lặn xuống bên dưới vệ sinh lồng, thu dọn thức ăn thừa của tôm làm tăng thêm ô nhiễm cho nguồn nước.

Ngoài ra, khi dịch bệnh tôm xảy ra, các hộ nuôi thường tự tìm cách trị bệnh thay vì báo cáo kịp thời cho cơ quan chức năng. Hoặc nếu được cơ quan chức năng hướng dẫn cách chữa bệnh thì họ áp dụng chưa đúng cách nên hiệu quả phòng chữa bệnh cho tôm thấp.

Cùng với dịch bệnh, mưa bão tấn công là thị trường đầu ra cho con tôm hùm cũng lắm gian nan. Hiện tại người nuôi tôm hùm thịt ở Nhơn Hải đều xuất bán sản phẩm sang Trung Quốc theo đường tiểu ngạch thông qua thương lái trung gian ở Khánh Hòa. Vì vậy, giá cả đầu ra tôm hùm hoàn toàn phụ thuộc vào thị trường này và thương lái dễ dàng ép giá với đủ các chiêu trò. Vào thời điểm cuối năm 2011, tôm hùm thịt loại I (ít nhất 1 kg/con) sốt giá tới 2,2 - 2,5 triệu đồng/kg, nhưng đến tháng 2.2012, giá rớt mạnh xuống còn 1,5 triệu đồng/kg và hiện nay chỉ còn 860 - 900 nghìn đồng/kg.

Anh Phan Văn Lâm, ở thôn Hải Đông có 3 năm kinh nghiệm nuôi tôm hùm giống và tôm hùm thịt, cho biết chưa bao giờ giá tôm hùm thịt rớt thê thảm như năm nay dù chất lượng tôm không thay đổi.

Trong khi giá đầu ra xuống thấp thì chi phí đầu vào lại tăng cao. Giá lồng tôm tăng từ 2 - 3 triệu lên 6 - 7 triệu đồng/lồng; giá tôm cá vụn làm thức ăn cho tôm hùm tăng gấp 3 lần (từ 5.000 đồng/kg lên 15.000 đồng/kg), giá con giống cũng tăng 15 - 20%.

Theo Chủ tịch xã Phạm Văn Hùng, do nghịch lý trên nên trong vụ tôm vừa qua, nhiều hộ nuôi tôm hùm phải chịu lỗ từ 50 - 400 triệu đồng (tùy theo nuôi nhiều hay ít). Nếu tính cả xã, người nuôi tôm thua lỗ khoảng 3 tỷ đồng.

Anh Nguyễn Văn Vương (thôn Hải Đông) tâm sự: “Gia đình bắt đầu nuôi tôm hùm thịt năm 2011 với 10 lồng (trên 1.000 con giống). Mới đây kết thúc vụ nuôi (18 tháng) tính ra bị lỗ đậm (300 triệu đồng)”. Điều đáng nói là dù biết giá đầu ra tôm hùm thấp nhưng các hộ nuôi phải chấp nhận bán vì không kham nổi chi phí nuôi thêm do vốn ít và để có tiền lo vụ mới.

Không chỉ người nuôi tôm hùm thịt thua lỗ mà người nuôi tôm hùm giống ở Nhơn Hải cũng gặp khó khăn không kém. Dù vụ thu hoạch tôm giống kết thúc cách đây cả tháng nhưng khi gặp chúng tôi, trên gương mặt chị Nguyễn Thị Liên (thôn Hải Nam) vẫn còn đượm nét buồn. Chị cho biết: “Gia đình tôi nuôi 3.000 con tôm ủ (tôm giống). Mọi năm, vụ nào cũng kiếm được khoảng 50 triệu đồng nhưng vụ rồi lỗ cả trăm triệu đồng. Tôm mua vào đã 250.000 đồng/con, nuôi 3 tháng, bán ra chỉ có 150.000 đồng/con.”

Chị Liên giải thích giá tôm giống phụ thuộc giá tôm thịt. Năm nay, giá tôm hùm thịt giảm mạnh nên giá tôm giống cũng giảm theo.

Bán tôm cho tư thương trung gian từ Khánh Hòa ra. (Ảnh: Ngọc Nhuận)

Cần một hướng đi bền vững

Trước tình hình nghề nuôi tôm hùm gặp lao đao, đời sống nhiều hộ nuôi tôm lâm vào khó khăn, chính quyền xã Nhơn Hải đã có một số biện pháp tình thế hỗ trợ người nuôi tôm như cho gạo và miễn thuế mặt nước (200.000 đồng/lồng) cho những hộ bị thua lỗ, phân chia diện tích mặt nước được phép nuôi trồng thủy sản cho các hộ, điều tiết thời gian nuôi tôm hùm - ốc hương để tránh xung đột lợi ích giữa hai nhóm nuôi trồng này…

Nói về hướng đi cho con tôm hùm ở Nhơn Hải, ông Võ Đình Tâm cho biết thêm: “Trước mắt, chi cục đang phối hợp với chính quyền TP Quy Nhơn tổ chức đánh mã số và định vị từng lồng nuôi tôm hùm để tiện theo dõi, quản lý chặt chẽ hơn, đưa hoạt động nuôi tôm hùm vào qui củ. Chi cục cũng có kế hoạch từ đây đến cuối năm 2012, phối hợp với chính quyền xã Nhơn Hải thành lập các nhóm cộng đồng tương trợ lẫn nhau giữa những người nuôi tôm hùm trên cơ sở tự giác, tình nguyện. Sau đó, chi cục sẽ tăng cường tập huấn cho các nhóm về nuôi tôm bền vững, đảm bảo hài hòa 3 yếu tố phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và sự đồng thuận của người dân”.

Về lâu dài, chi cục đang xin tỉnh cấp kinh phí làm đề án quy hoạch nuôi trồng thủy sản bền vững. Dự kiến, trong năm 2012 sẽ hoàn thành đề cương và đến năm 2013 sẽ có quy hoạch chi tiết.

Có thể nói, để nghề nuôi tôm hùm ở Nhơn Hải phát triển bền vững, đem lại nguồn lợi cho người dân vẫn còn nhiều việc phải làm. Trong đó, ngoài việc quy hoạch, hướng dẫn kỹ thuật cho người nuôi tôm, phòng trừ dịch bệnh, Nhà nước cần hỗ trợ cho ngư dân về vốn vay và đặc biệt là định hướng, tạo các điều kiện thuận lợi cho đầu ra của sản phẩm.

Giá tôm hùm hiện chưa có dấu hiệu tăng trở lại nhưng các hộ nuôi tôm ở Nhơn Hải vẫn phải chuẩn bị cho vụ nuôi mới, vì họ đã dồn toàn bộ vốn liếng vào đó và trông chờ vận may...

Tố Uyên – Tú Quyên

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005