Nơi vòng đời cá tra bắt đầu

Mấy bận qua lại Tân Châu - Hồng Ngự, nơi dòng Mekong đổ vào Việt Nam chia đôi thành sông Tiền và sông Hậu vun bồi phù sa cho vùng ĐBSCL trù phú. Đã từng nghe câu chuyện về loài cá tra hoang dã trở thành loài thủy sản mang lại nguồn lợi lớn cho người dân vùng châu thổ. Lần này chúng tôi mới có dịp ghé lại…

Huyện Hồng Ngự, đặc biệt vùng đất cù lao Long Phú Thuận - còn được mệnh danh là “vương quốc” cá tra bột, cá giống - nơi vòng đời cá tra bắt đầu. Cù lao Long Phú Thuận cách TX Hồng Ngự một chuyến phà, phà Phú An buổi trưa đầy nắng, khách không đông lắm. Xe máy chở chuột đồng lít nhít, nặng trịch. Mà theo anh Tiến Phương - Đài Truyền thanh huyện Hồng Ngự, từ biên giới Campuchia về, thượng nguồn nước đang đổ về đồng, chuột nhiều vô số. Qua dòng sông Tiền cuồn cuộn nước đỏ ngầu, trước mắt là cù lao xanh ngát, phà cập bến.

Cá tra bột: từ thiên nhiên hoang dã…

“Cận cảnh” lò ấp cá tra, có thể thấy trứng cá đặc lừ và được trộn xoáy liên tục trong bể ấp.

Ấn tượng đầu tiên của chúng tôi: Long Phú Thuận là cù lao nhộn nhịp và sung túc. Những ngôi nhà sàn gỗ cạnh nhau san sát và khá tiện nghi. Rẽ vào con đường đan ấp Phú Lợi, ngỡ là một con hẻm bận rộn của một đô thị, hàng quán bày bán đủ thứ, dịch vụ sửa xe, thẩm mỹ,… Chú Hồ Văn Lù (Năm Lù) ở ấp Phú Lợi B, xã Phú Thuận B, tiếp chúng tôi ở quán nước giải khát kiêm tiệm sửa xe honda. “Ở đây 10 nhà hết 8 nhà làm cá giống. Tui ương bột, làm giống gần 40 năm” - chú Năm Lù cười tươi mời chúng tôi uống cà phê, khơi mào chuyện cá tra! “10 tuổi tui đã biết đi đóng đáy bắt cá thiên nhiên ở Vĩnh Xương. Ông bà, cha mẹ tui trước đó đã may mùng xuống sông đặt ống lon, bắt cá bột đem về thả nuôi. Tới mùa cá bột, lên thượng nguồn mua nền đặt đáy. Ai có “chân cẳng” mới được nền số 1, số 2. Quen biết nữa thì được sang Campuchia, càng ở trên cá càng chạy nhiều…

Theo những người lớn tuổi sống bằng nghề lưới cá ở Biển Hồ Campuchia, nguồn gốc cá tra, cá ba sa có từ vùng Thượng Lào và trú ngụ sinh sản nhiều nhất ở Biển Hồ. Khoảng vào tháng 5 âm lịch, cá tra ở Thượng Lào và vùng Biển Hồ bắt đầu bắt cặp và sinh sản. Cá mẹ đẻ trứng bắn vào bọt nước, vào về lục bình rồi theo dòng nước trôi về hạ nguồn sinh sôi. Thuận con nước, cá như bột gạo nhỏ li ti trôi theo dòng Mekong chảy vào đất Việt. Mùa đánh bắt cá tra bột chỉ “tháng mấy là rồi”, từ mùng 5/5 âl đến tháng 6 âl hàng năm. Ngày đó, hễ hô tới nước là xuồng ghe tấp nập, múc cá vô ghe…

Những năm 1960, từ vùng khai thác cá bột trôi sông đến nơi ương nuôi và bán buôn con giống đã tạo nên nghề nuôi cá tra, cá ba sa. Cuối thập niên 1990, khi nguồn cá bột thiên nhiên dần khan hiếm, người dân thượng nguồn đã nhanh chóng tìm ra phương pháp sản xuất cá giống nhân tạo. Từ đây, Hồng Ngự trở thành một trong những trung tâm giống cá tra của vùng ĐBSCL. Theo Phòng Nông nghiệp và PTNT, với hơn 75 cơ sở, Hồng Ngự là địa phương có nhiều cơ sở sản xuất nhất tỉnh, hàng năm cung cấp ra thị trường ĐBSCL 80% lượng cá tra bột và trên 50% lượng giống, với số lượng hàng tỷ con.

Có còn “kiếm tiền tỷ dễ ợt”?

“Thâm nhập” một lò ấp cá ở ngã ba ấp Phú Lợi A của anh Nguyễn Việt Nam, đang theo dõi lò ấp trứng: “11 giờ đêm nay trứng nở. Cực lắm, thức cả đêm theo dõi luôn. Coi cá kỹ còn hơn em bé!” Khu lò ấp chứa hàng chục bồn dạng phễu cao gần đầu người, với hệ thống ống dẫn khí oxy, một chứa nước lớn… Trong bể chứa, trứng được trộn đều liên tục trong suốt thời gian trước khi nở.

Thu hoạch cá tra thương phẩm ở hạ nguồn sông Cửu Long.

Quy trình thụ tinh nhân tạo cho cá tra khá kỳ công. Cá tra bố mẹ được chích thuốc kích thích 4 ngày trước nặn tinh, nặn trứng. Trứng và tinh được trộn vào nhau, thụ tinh nhân tạo rồi đưa lên bể ấp. Sau 16 - 18 tiếng trứng trên bể ấp (phải chạy oxy liên tục, theo dõi thường xuyên…), trong vòng 2 tiếng đồng hồ “nở sạch hết”. Giai đoạn này cũng cực kỳ quan trọng, trứng mới nở phải vớt ra đổ vào bồn lớn, phải thay nước sạch liên tục, phải rất cẩn thận vì nước sạch cá mới khỏe và lớn. Sau 12 tiếng ra bồn lớn, cá bột được bán cho ao hầm ươm cá tra giống…

Vòng đời cá tra bắt đầu như vậy. Tuy cực, nhưng chú Năm Lù nói: “Nếu làm ổn định, có thể kiếm tiền tỷ dễ ợt”. Rồi chú bảo chúng tôi: “Đi thử coi. Chỉ vòng vòng ấp Phú Lợi B thôi, nhà biệt thự đều là lò ươm bột, đếm không hết trên đầu ngón tay”. Anh Tiến Phương gật gù “đúng vậy”. Gia đình anh cũng mới làm lò ươm bột vài năm nay, nhưng (hơi khiêm tốn) cũng đã khá khá lắm! (Khi anh đưa chúng tôi về nhà dùng bữa trưa thịnh soạn, trong căn nhà gác trụ bê tông, sàn gỗ, mái ngói, đầy đủ tiện nghi… khiến ai cũng trầm trồ “khá khá đó”!)

Mà bây giờ, anh Việt Nam lại trầm ngâm: “Khó ổn định lắm!”. Giá cá tra giống có thời điểm liên tục “thăng”, như năm 2011, cá không đủ bán, đẩy giá cao chót vót. Loại 1,2 - 1,5 phân giá 800 - 900 đ/con, loại 2 phân 1.700 đ, tăng 500 - 1.000 đ. Còn hiện nay, giá cá giống đã “xuống đất” loại 1,2 phân giá từ 600 đ/con, còn 350 đ/con - “mà bịnh nhiều, thuốc nhiều, lại hao hụt nhiều”. Nhiều chủ cơ sở giống cũng than “con cá bấp bênh khó đoán”. Thời gian trước, cá “bịnh có mùa” từ nửa đầu tháng 6 đến tháng 7 thôi, còn nay “bịnh triền miên”.

Một khu phố “cá tra” với những tấm biển quảng cáo chuyên cung cấp giống cá tra, cá vồ đém...

Theo UBND huyện Hồng Ngự, tỷ lệ ươm nuôi đạt thấp là do thời tiết ngày nắng đêm lạnh, nhiệt độ thay đổi bất thường cá dễ bệnh. Nhiều hộ nuôi cá giống ở xã Phú Thuận B cho biết chưa bao giờ gặp có tỷ lệ hao hụt lên đến 60 - 70% như bây giờ. Còn theo kinh nghiệm của chú Năm Lù: “Xưa nguồn cá thiên nhiên không bịnh gì, quậy hột vịt, băm ốc, cá linh cho cá ăn đến 3 tháng mới bán. Bây giờ, có Tomboy, sữa đậu nành… cá lớn tốc hành hơn tháng đã bán”.

Trong khi đó, nguy cơ suy thoái giống, đồng huyết… khiến cá con rất khó dưỡng và dễ bị bệnh dẫn đến hao hụt nhiều. Mới đây, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã chuyển giao công nghệ sản xuất giống cá tra có chất lượng. Hồng Ngự đã nhận được 33.500 con cá tra bố mẹ nguồn sạch. Đây là đàn cá hậu bị nhằm duy trì và phát triển ngành cá tra giống theo hướng bền vững. Nhưng để quản lý được đàn cá bố mẹ chất lượng, thì rất cần cái “bắt tay” của ngành chức năng, nhà sản xuất và người dân đồng hành.

Con cá tra từ nơi thượng nguồn “xuôi dòng” Cửu Long, gắn bó vào đời sống của người dân miền sông nước, đi cùng vinh quang lẫn thăng trầm ngành chế biến - xuất khẩu ĐBSCL. Với mục tiêu 2 tỷ USD xuất khẩu cá tra trong năm nay, thì nguồn giống cung cấp cho ngành sản xuất là rất lớn.

LÝ AN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005