Nuôi và chế biến cá tra - Hợp tác để thành công

Sự phát triển thần kỳ, tăng tốc vượt bậc của ngành nuôi và chế biến xuất khẩu cá tra đã qua. Bây giờ là giai đoạn tìm ra con đường khác, trong đó phát triển gắn liền với sự bền vững, với trách nhiệm xã hội phải được đặt lên hàng đầu. Đó là phát biểu của Tiến sĩ Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Chế biến thủy sản Việt Nam (Vasep) tại buổi công bố ngành cá tra Việt Nam đạt mục tiêu sản xuất bền vững theo tiêu chuẩn ASC năm 2012 ở TPHCM tuần qua.

Thu hoạch cá tra tại An Giang. Ảnh: Cao Thăng

Bài học của sự thiếu liên kết

Trong nông nghiệp, mối liên kết từ người nuôi, doanh nghiệp (DN), ngân hàng… đã được nhà nước ra hẳn quyết định hơn 10 năm về trước, nhưng nhìn lại, những mô hình thành công chưa được như mong muốn. Do đặc thù của ngành sữa, gần như 100% hộ nuôi bò sữa phải ký hợp đồng với các công ty chế biến sữa để đảm bảo đầu ra, những mặt hàng nông sản khác như lúa gạo, mía, cà phê, hồ tiêu… việc liên kết này vẫn chưa có mô hình nào thật sự hoàn chỉnh, kể cả cánh đồng mẫu lớn hiện nay không dễ dàng nhân rộng. Mặt hàng cá tra cũng vậy, việc liên kết giữa người nuôi với DN chế biến, hay nói cách khác là gắn nhà máy với vùng nguyên liệu, đã được đặt ra khá lâu và so với những mặt hàng nông sản khác, đây là lĩnh vực có nhiều điều kiện liên kết. Nhưng việc liên kết giữa người nuôi, doanh nghiệp cùng với ngân hàng, nhà khoa học và nhà nước để tạo sự liên kết 4 nhà như mong muốn quả thật không đơn giản.

Tình trạng thừa cá, nhà máy ép giá người nuôi; ngược lại khi khan hiếm nguyên liệu đến lượt người nuôi làm eo với nhà máy. Kịch bản này diễn ra liên tục nhiều năm trước. Thời gian qua, khi kinh tế thế giới rơi vào khủng hoảng, ngân hàng siết chặt vay tín dụng, lãi suất lại quá cao nên không chỉ thừa nguyên liệu mà ngay cả thiếu nguyên liệu nhà máy cũng không có đủ tiền để mua dự trữ như trước. Giá cá cả 2 năm nay diễn biến thất thường, không theo quy luật như trước. Nuôi cá tra từ chỗ làm giàu nhanh, ngân hàng dễ dàng cho vay, nay tình huống diễn ra ngược lại.

Trong khi đó, dù ngành cá tra Việt Nam gần như độc chiếm thị trường thế giới, với hơn 90% thị phần nhưng vẫn bị nhà nhập khẩu ép giá. Đó là do sự thiếu hợp tác giữa các DN. Mỗi DN chỉ nghĩ đến lợi ích trước mắt và riêng nên sẵn sàng xé lẻ, giảm giá bán để có khách hàng. Hậu quả của bài học về sự thiếu hợp tác này đã quá rõ ràng. Chính phủ Mỹ áp dụng luật chống bán phá giá cá tra, khách hàng châu Âu không chỉ ép giá mà còn bị nhà nhập khẩu mất niềm tin về chất lượng, khi “bán nước đá” chứ không phải bán cá tra phi lê do tỷ lệ mạ băng quá nhiều.

Hợp tác, hợp tác và hợp tác

Bài học của việc phát triển nóng nhưng thiếu liên kết, không bền vững đã để lại nhiều hậu quả khôn lường đến ngày hôm nay. Không chỉ người nuôi phá sản vì nợ vay ngân hàng, phải treo ao mà cả các DN cũng bị thua lỗ do “giẫm đạp” lẫn nhau. Con số chỉ còn khoảng 600 DN tham gia xuất khẩu thủy sản, trong đó phần nhiều là xuất khẩu cá tra, thấp hơn 30% so với năm 2011 cho thấy xu hướng sàng lọc và tái cơ cấu đã và vẫn đang diễn ra trong nội bộ ngành cá tra. Theo Vasep, xu hướng này sẽ tiếp tục giảm khi những khó khăn về vốn, chi phí đầu vào và thị trường tiêu thụ vẫn còn nhiều khó khăn. Trong bối cảnh đó, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Dũng cho biết, chỉ có hợp tác, hợp tác, hợp tác mới đi đến con thành công.

Liên kết, tạo nguồn nguyên liệu cá tra cho nhà sản xuất đang có xu hướng phát triển. Con số của Vasep cho thấy tỉnh Bến Tre có đến 90% diện tích vùng nuôi gắn kết với các nhà máy. Ở Đồng Tháp con số này 61,9% diện tích, tỉnh An Giang 58%, hay Vĩnh Long 46,5%, Cần Thơ 23%. Mặc dù sự liên kết này mỗi địa phương hay từng nhà máy có cách làm khác nhau và cũng chưa thật sự ổn định, nhưng mức độ liên kết này vượt xa nhiều mặt hàng nông sản khác và đó là hướng đi đến con đường phát triển bền vững. Trong đó, bản thân nhà máy cũng như người nuôi phải “ngồi trên một con thuyền”, cùng hưởng những thành quả đạt được, cũng như cùng gánh chịu, chia sẻ những thiệt hại khi bất lợi xảy ra. Không thể tiếp tục tình trạng chỉ có khoảng 50 nhà máy chế biến sản phẩm cá tra ở ĐBSCL nhưng lại có đến khoảng 400 công ty tham gia xuất khẩu. Chỉ công ty có nhà máy chế biến, có vùng nuôi mới chú ý và lo lắng về chất lượng sản phẩm khi bán ra, trái ngược với công ty thương mại hầu như chỉ chú ý đến lợi nhuận. Vasep đã gửi kiến nghị lên Bộ NN-PTNT về những điều kiện để xuất khẩu cá tra nhưng mấy tháng nay vẫn chưa thấy câu trả lời.

Công Phiên

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005