Nghề mới: Nuôi cá kèo trên vuông tôm

Cùng với sự gia tăng nhanh chóng các tầng lớp thị dân có thu nhập khá với nhu cầu ẩm thực phong phú, đa dạng, cá kèo đang từ “hạng bình dân” bỗng nghiễm nhiên trở thành “đặc sản”, như một nét đặc trưng không thể thiếu của vùng sông nước ĐBSCL.

Những năm gần đây, đa số hộ nuôi tôm sú ở khu vực ĐBSCL bị thiệt hại khá nhiều do dịch bệnh, thiên tai, dư lượng hóa chất… Nghề nuôi tôm giờ đây xem ra rất bấp bênh và khá rủi ro. Để từng bước thoát khỏi thế độc canh tôm, nhiều người đã mạnh dạn chuyển đổi sang nuôi cá kèo, từ quảng canh đến thâm canh, kết hợp với nuôi tôm, artemia hay cua biển,…

Từ “bình dân” thoắt thành “đặc sản”

Cá kèo, còn gọi là cá bống kèo, có tên khoa học Pseudapocryptes elongatus, là loài cá sông thuộc họ Cá bống trắng (Gobiidae). Ở Việt Nam, cá tập trung nhiều trong vùng ĐBSCL, nhất là tại các tỉnh ven biển như Sóc Trăng, Bạc liêu, Cà Mau, Kiên Giang,… thích hợp với các ao hồ, kênh, mương nước lợ.

Cá sinh sản tự nhiên tại các bãi bồi ven biển, mùa sinh sản thường trong khoảng tháng 4 đến tháng 9 âm lịch hằng năm.

Ngày xưa đi xem hát, loại vé cao nhất ngồi sát sân khấu gọi là “vé thượng hạng”, còn loại vé bét nhất, không có ghế ngồi mà phải đứng cuối rạp ngóng cổ nhìn lên sân khấu, gọi là “hạng cá kèo” - ám chỉ chỉ có người nghèo mới đi xem hát bằng loại vé này. Bởi ngày ấy, cá kèo là loại cá “mạt hạng”, ngay cả người dân quê chỉ khi “nhẵn túi” mới xách giỏ lội ruộng tìm bắt vài con về kho ăn cho qua bữa. Thậm chí, có khi cá kèo chỉ để làm khô để phòng khi lỡ bữa hoặc làm phân bón dưa hấu, bầu, bí… hay cắt khúc làm mồi câu cua, câu cá.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của kinh tế thị trường, sự gia tăng nhanh chóng các tầng lớp thị dân có thu nhập khá với nhu cầu ẩm thực phong phú, đa dạng, thì nhiều món ăn dân dã, bình dị xưa kia nay bỗng được dịp lên ngôi. Không thiếu những ví dụ như rau lang, ngồng cải, cá rô,… Cá kèo cũng theo đó mà đang từ “hạng bình dân” qua một đêm nghiễm nhiên trở thành “đặc sản” và trở thành một nét đặc trưng không thể thiếu của vùng sông nước ĐBSCL.

Mấy năm gần đây, để đáp ứng nhu cầu ngày một cao của thị trường, nghề nuôi cá kèo đã phát triển nhanh và rộng khắp, đặc biệt tại các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu…

Nuôi cá kèo hiệu quả trên vuông tôm Nghề nuôi cá kèo được nhen nhúm vào những năm 2001 - 2002 và phát triển mạnh từ năm 2004. Diện tích nuôi nhanh chóng mở rộng, từ khoảng 350 ha (2006) đã lên đến hơn 1200 ha (2011). Nhiều hộ nuôi tôm sú bán thâm canh và thâm canh đã đa dạng hóa đối tượng bằng cách nuôi cùng với cá kèo. Phong trào nuôi cá kèo phát triển mạnh một phần cũng do rủi ro thấp, mức độ đầu tư thấp và lợi nhuận cao hơn nhiều so với nuôi tôm sú. Điều này chứng tỏ cá kèo là đối tượng nuôi nước lợ mới, rất tiềm năng cho sự phát triển đa dạng đối tượng nuôi ở vùng ven biển ĐBSCL.

Anh Trần Văn Khởi, một hộ nuôi cá kèo ở tỉnh Bạc Liêu cho biết, gia đình anh có 3 ao, tổng diện tích 6.000 m2. Trước đây anh chuyên nuôi tôm sú, nhưng thấy con tôm ngày càng nhiều rủi ro về dịch bệnh và giá cả nên anh chuyển hẳn sang nuôi cá kèo, với vốn đầu tư không lớn. Chỉ cần cải tạo lại ao, vét bùn, diệt tạp… là đã có thể thả cá để nuôi. Giá cá giống hiện nay khoảng 250 đ/con, mỗi ao thả khoảng 200.000 – 300.000 con, sau từ 3 - 4 tháng đã có thể cho thu hoạch.

“Mức giá hiện tại của cá kèo thương phẩm ổn định từ 50.000 - 60.000 đồng/kg, có khi lên đến đỉnh 90.000 đồng/kg, tính ra lãi cao và ổn định hơn nuôi tôm rất nhiều” - anh Khởi chia sẻ.

Nhìn chung, hiện có 2 hình thức nuôi phổ biến là nuôi đơn và nuôi luân canh cá kèo (mùa mưa) với tôm sú (mùa khô). Do tập tính cá ăn thức ăn nổi nên việc quản lý ao nuôi và chăm sóc rất dễ dàng. Người nuôi có thể cho cá ăn vào buổi sáng, lượng thức ăn dư thừa có thể vớt lại để cho ăn vào buổi chiều. Cá kèo có tỷ lệ sống khá cao do khả năng chịu đựng biến động môi trường tốt hơn so với tôm. Bệnh chủ yếu của cá kèo là sình hơi và rũ xương, nhưng theo nhiều người nuôi, hiện chưa tìm ra nguyên nhân và chưa có phương pháp điều trị hiệu quả.

Cần một hướng đi bền vững

Hiện nay, nghề nuôi cá kèo tuy phát triển nhanh nhưng chủ yếu là tự phát và nuôi theo phong trào. Người nuôi đa số đều tự học hỏi và truyền thụ kinh nghiệm cho nhau, bởi hầu như không có tài liệu hướng dẫn quy trình, tiêu chuẩn và kỹ thuật nuôi cá. Khó khăn đặc biệt lớn nhất hiện nay là nguồn giống vẫn phải phụ thuộc vào việc thu gom từ tự nhiên do chưa có quy trình công nghệ sinh sản nhân tạo cá kèo.

Theo ông Lưu Ngọc Vũ, chủ trại cá kèo giống “Mười Kế” ở xã Vĩnh Hậu, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu, giống ở đây chủ yếu thu gom của những người chuyên lùng bắt cá kèo ở Cà Mau và các tỉnh ven biển lân cận. Nhu cầu cá giống đang càng ngày càng lớn. Trại của ông thường xuyên có hơn 2,5 triệu con cá giống nhưng hầu như vẫn không đủ cung cấp cho nhu cầu của người nuôi.

Bên cạnh đó, hiện nay trên thị trường không có thức ăn chuyên cho nuôi cá kèo, người ta phải dùng thức ăn cá tra để thay thế. “Đây chỉ là một giải pháp tình thế của người dân. Tôi nghĩ, nếu được nuôi và cho ăn đúng chế độ và khoa học thì hiệu quả nuôi cá kèo chắc chắn sẽ còn cao hơn và mang lại nhiều lợi nhuận hơn nữa” - ông Vũ khẳng định.

Dựa vào mật độ và diện tích vùng nuôi, có thể dễ dàng ước tính, hằng năm lượng cá kèo giống cần để cung cấp cho ĐBSCL vào khoảng 400 - 500 triệu con. Chính giá trị kinh tế và nhu cầu thị trường ngày một cao đã và đang gia tăng áp lực khai thác cá kèo giống, góp phần làm suy giảm nguồn lợi cá kèo tự nhiên trong tương lai nếu không được quản lý và quy hoạch chặt chẽ.

Cần gấp rút tìm những giải pháp hữu hiệu để hướng nghề nuôi cá kèo theo những bước đi vững chắc, bền vững, trong đó đặc biệt tập trung vào 3 vấn đề về giống, kỹ thuật nuôi và dinh dưỡng phù hợp, nhằm làm cho nghề nuôi cá kèo thực sự trở thành một nghề mới góp phần giúp người dân thoát nghèo một cách hiệu quả.

D. Đ

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005