Hạt lúa, con cá và người nông dân

Một năm khó khăn thắt ngặt nhưng bữa cơm mỗi gia đình vẫn có cơm với cá, hàng hoá xuất khẩu hàng đầu của nước ta vẫn hạt lúa, con cá do người nông dân làm ra, nên dịp Xuân về không khỏi nghĩ suy với những trăn trở, hy vọng.

Nuôi cá tra đạt năng suất 500 tấn/ha mặt nước. Ảnh: Duy Khương

Nông dân hàng đầu thế giới

Giữa mùa lũ, ông Huỳnh Kim Hải ngồi ở rốn lũ Đồng Tháp Mười, thị trấn Sa Rài (Tân Hồng, Đồng Tháp), nói làm lúa bây giờ dễ. Ông đang làm 8 ha lúa, chỉ lên cửa nhà bảo hồi trước nước lũ ngang vách, mỗi năm làm một vụ mà bấp bênh, bây giờ có đê bao nên chắc ăn, mỗi héc ta năm làm hai vụ thu 13 tấn, ba vụ thì thu gần 18 tấn.

“Trình độ thâm canh của nông dân Việt Nam thì mọi người đều ngưỡng mộ”, TS Bùi Chí Bửu, Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam, nói.

Cũng như nuôi cá tra, với một héc ta mặt nước, nông dân có thể thu 500 tấn, mức năng suất khó nông dân nước nào nuôi cá nước ngọt đạt được.

Nông dân Việt Nam qua nghìn năm làm nông, vào thời hiện đại vận dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến đã làm được những điều kỳ diệu, nên sản lượng lúa, cá của nước ta không ngừng tăng lên, cả những lúc khó khăn.

Nhưng câu chuyện xoay sang việc tiêu thụ lúa thì ông Hải lại buồn. Từ hợp đồng bao tiêu theo quyết định 80 của Chính phủ đến cánh đồng mẫu lớn, ông đều lắc đầu, nông dân chưa được lợi gì cả.

Ông giải thích, hợp đồng bao tiêu thì phải cam kết chất lượng và giá cả trước khi sản xuất, để nông dân có thể bình đẳng với doanh nghiệp tính toán lãi lỗ. Còn đợi khi nông dân đã làm ra hạt lúa mới “mua theo giá thị trường” thì luật chơi hoàn toàn nằm trong tay doanh nghiệp.

Ông Hải nói, ông cũng như nhiều nông dân, vẫn bán lúa tươi tại ruộng. Hình ảnh nông dân bán lúa tươi tại ruộng, vận chuyển lúa bằng xe trâu vì cả cánh đồng rộng lớn chưa có đường giao thông lưu giữ đậm nét nông nghiệp cổ xưa, lạc hậu.

Tiến sỹ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL, một chuyên gia về cơ giới hoá nông nghiệp, nhận xét trình độ cơ giới hoá ở các khâu sản xuất đã khá, nhưng sau thu hoạch thì còn rất thấp.

Về tạm trữ lúa để tăng giá trị, Chính phủ phê duyệt kế hoạch giai đoạn 2009-2011, đầu tư hệ thống kho chứa 4 triệu tấn. Đã có kho cũ 1,5 triệu tấn, chỉ xây thêm kho mới 2,5 triệu tấn, nhưng đến nay mới được 1,3 triệu tấn.

Không kho trữ, kinh doanh chỉ là buôn chuyến, dù xuất khẩu sản lượng hàng đầu thế giới thì cũng không làm chủ được thị trường. Giống như con cá tra, Việt Nam “một mình một chợ”, nhưng chưa bao giờ làm chủ được giá cả.

Quản lý ngang tầm nông dân

Vận chuyển lúa sau thu hoạch, nay vẫn như xưa. Ảnh: Duy Khương

Xuất khẩu số lượng lớn mà sản phẩm không có thương hiệu thì ngang bằng làm thuê cho thiên hạ. Đấy cũng là kết quả của quá trình đầu tư thiên về chiều rộng, thiếu chiều sâu đa dạng sản phẩm, tăng hàm lượng công nghệ.

Cá tra xuất khẩu kim ngạch một năm 1,8 tỷ USD nhưng hầu hết vẫn phi lê đông lạnh, sản phẩm giá trị gia tăng chỉ chừng 1%.

Do các doanh nghiệp chế biến cá tra xuất khẩu đang đầu tư từ A đến Z (từ sản xuất thức ăn, nuôi đến chế biến), dàn trải, mất trọng tâm nên manh mún như nông dân với những mảnh ruộng nhỏ, chưa tạo ra được nền tảng hiện đại. Cũng vì thế mà không ổn định, nông dân Việt Nam sản xuất giỏi mà cứ mãi nghèo.

Đầu tư cho nông nghiệp lại chưa tương xứng với đóng góp của nó. Chẳng hạn, ĐBSCL làm ra sản lượng lúa và thủy sản hơn 50% cả nước, nhưng chỉ nhận được 9% kinh phí đầu tư phát triển khoa học công nghệ.

Hoặc tín dụng, theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước và Tổng cục Thống kê công bố tháng 7-2012, dư nợ nông - lâm - thủy sản chỉ chiếm 12% tổng dư nợ tín dụng, trong lúc ngành này đóng góp 21% GDP.

Đầu tháng 12-2012, Diễn đàn Hợp tác kinh tế ĐBSCL, do Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ tổ chức ở Tiền Giang, kiến nghị Chính phủ có chính sách thúc đẩy liên kết, hướng đến nền nông nghiệp hiện đại. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, con đường hiện đại hoá nông nghiệp là thu hút được tư nhân đầu tư vào nông nghiệp.

Bởi tư nhân mới có động lực lâu dài. TS Võ Hùng Dũng, Giám đốc Chi nhánh Cần Thơ của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, nói “cần tạo động lực nuôi dưỡng đầu tư tư nhân”.

Trước hết, để họ yên tâm, theo ông Dũng, “cần thay đổi thể chế đất đai”. Một doanh nhân gắn bó với hạt lúa, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Mekong (Cần Thơ) Lê Việt Hải nói: “Cần sửa đổi Luật Đất đai, khuyến khích nông dân tích tụ ruộng đất, không hạn chế hạn điền, cho nông dân vay vốn để mua ruộng đất, miễn các loại thuế liên quan đến quá trình chuyển nhượng đất”. Nông nghiệp hiện đại phải có nền tảng căn bản là diện tích đủ lớn.

Ngẫm ra hạt lúa, con cá nghìn năm hội tụ văn minh nghề nông cho người nông dân Việt Nam hôm nay đạt được năng suất hàng đầu thế giới. Nhưng làm cho tinh hoa ấy trong hạt lúa, con cá lan tỏa toàn cầu để đổi đời nông dân lại đang đòi hỏi tư duy quản lý hiện đại xứng tầm nông dân. Đó là quản lý tạo giá trị gia tăng cho nông sản, bằng những chính sách như một loại tài nguyên đặc biệt nâng lên lợi thế của đất nước. Một niềm hy vọng ở năm mới này và những năm sau.

Sáu Nghệ

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005