Cùng ngư dân ra khơi đánh bắt tôm hùm

Ngày 1.4 vừa qua, nhận được cú điện thoại của ngư dân Lê Công Chỉnh, chủ ghe BĐ 10665 TS ở thôn Hải Nam, xã Nhơn Hải (TP Quy Nhơn - Bình Định) thông báo: “Chiều nay ghe tui đi đánh tôm hùm, anh có tham gia thì vác ba lô xuống đi”. Tôi mừng rơn, bởi niềm ao ước được theo ngư dân đi săn tôm hùm giống bấy lâu nay của tôi được thỏa nguyện.

Ngư dân Chiêm nhổ neo cho ghe ra biển.

So với hầu hết các nghề đánh bắt hải sản trên biển, có lẽ nghề đánh bắt tôm hùm giống là nghề đặc biệt nhất. Bởi lẽ, nếu như các nghề khác chỉ đánh bắt hiệu quả khi trời yên, biển lặng thì chính quãng thời gian trời bão gió, biển động mới là vụ đánh bắt chính của nghề săn tôm hùm giống. Do vậy, chuyến biển này của chúng tôi diễn ra trong lúc biển đang rất êm, nên có thể gọi là chuyến đánh bắt trái mùa. Tuy nhiên, do tôm hùm giống đang đứng ở giá cao ngất: 300.000 đ/con nên ngư dân làm mành trũ vẫn không ngừng bám biển để săn tôm hùm.

Ra khơi trái mùa

Không như các nghề đánh bắt xa bờ khác, mỗi chuyến biển phải cần hàng vài chục thuyền viên, nghề làm mành trũ săn tôm hùm giống chỉ cần 3 người là đủ, chuyến này có thêm tôi là 4. Muốn ra chỗ ghe neo đậu, chúng tôi phải xuống thúng. Vừa lắc thuyền thúng, chủ ghe Lê Công Chính vừa giải thích: “Theo các lão ngư ở làng chài Nhơn Hải truyền lại, khi biển “sôi sục” sóng gió, đáy biển bị xáo trộn, khi ấy lòng biển tung ra nhiều loại thức ăn “khoái khẩu” của lũ tôm hùm. Những loại thức ăn này đầy dẫy trong các tầng nước nên lũ tôm hùm thích lang thang tìm mồi. Do đó, mùa biển động chính là thời vụ chính của nghề đánh bắt tôm hùm giống. Đó là quãng thời gian từ tháng 10 âm lịch năm trước sang đến tháng 2 năm sau. Bây giờ đang thời điểm cuối mùa, tôm cũng còn xuất hiện nhưng rất ít. Nếu may mắn 1 mẻ lưới kiếm được 10 con thì cũng kiếm được 3 triệu đồng”.

Thả mành đánh tôm hùm giống.

Chỉ sau khoảng nửa giờ, ghe chúng tôi đã ra đến Mũi Chính, bên này là Hòn Khô, bên kia là Hòn Yến. Sau khi nhìn con nước, chủ ghe chọn đây làm điểm thả mành. Ngư dân Hà Văn Chiêm, cho biết: “Bây giờ trời đang trở gió bấc, con nước sẽ đi lên (đi ra theo hướng bắc), ghe mình đứng đây, thả mành đón chúng theo hướng đi con nước thì may ra mới có tôm mang về”. Khoảng nửa giờ sau, công việc thả mành hoàn tất. Lau 2 bàn tay bị thấm nước sũng nhão vào chiếc áo cũng đã ướt nhèm, ngư dân Chiêm mồi điếu thuốc, rít lấy rít để. Vừa nhả hơi thuốc đầu tiên, Chiêm vừa nối tiếp câu chuyện: “Con nước đi lên theo gió bấc có nghĩa là đi từ trong ra. Mành trũ mình phải bủa thành hình tam giác, theo hướng “đáy tam giác” nằm ở phía trong để đón lũ tôm, “đỉnh tam giác” nằm phía ngoài để “hứng” tôm như 1 cái đãy. Nhiệm vụ giữ cho chiếc mành nằm đúng vị trí tam giác như thế thuộc về 3 chiếc neo và các dây neo có tên gọi là: dây neo lui, dây neo tới và dây neo đãy. Khi rút mành để thu hoạch, mình chỉ cần cho tời kéo lần lượt 3 dây neo nói trên là xong”.

Nói xong ngư dân Chiêm thắp sáng 6 bóng đèn cao áp 2 bên mạn ghe để dụ tôm hùm tới. Chủ ghe Chỉnh quyết định đến 11 giờ đêm sẽ kéo mành lên.

1 mẻ lưới, 1 con tôm

Tôi tranh thủ ngả lưng trên nóc ca bin. Đang mơ màng, bỗng nghe tiếng lộc cộc vang động trên khoang ghe, không ai gọi, tôi cũng biết đã đến giờ cảo mành. Tôi bật dậy, tỉnh như chưa hề ngủ, ôm máy ảnh leo vội xuống boong. Vừa thấy tôi, ngư dân Chiêm liền xua tay: “Ông chỉ có chỗ trên nóc ca bin thôi, thuyền nhỏ, dưới này chật chội lắm, chỉ đủ chỗ cho tụi tui cảo mành”. Tôi cười, lại hì hục leo lên.

Com tôm hùm giống duy nhất trong đêm đánh bắt.

Công đoạn lên mành (kéo lưới lên) vất vả hơn công đoạn thả mành rất nhiều. Dù không có mưa, nhưng tôi thấy cả 3 ngư dân đều khoác thêm vào người chiếc áo mưa tiện dụng để giữ ấm, ngăn nước biển ngấm vào người. Chiếc mành lưới sau khi ngâm dưới biển thời gian dài, giờ đã nặng cả tấn. Dù đã có 2 trục tời tiếp sức, nhưng để kéo được từng đoạn lưới lên boong ghe quả rất cực nhọc. Ngư dân “nhí” Hà Văn Vũ có trách nhiệm quấn những chiếc dây neo vào trục tời để kéo lưới lên. Ngư dân Chiêm đứng ngay mạn ghe, đợi đoạn lưới được kéo lên khỏi mạn ghe liền dùng tay ôm gọn, kéo mạnh thả lên boong ghe. Ngư dân Chỉnh đứng ở mũi ghe chờ xếp gọn những đoạn lưới đã được kéo lên thành từng lớp ngay ở mũi ghe. Nhịp nhàng, nhịp nhàng. Có những đoạn lưới quá nặng, 2 trục tời gồng mình rồng rộc, chiếc ghe như rung theo nhịp quay nặng nhọc của chúng. Không như nghề lưới vây rút mà tôi từng biết, là tấm lưới khi kéo lên lấp lánh ánh bạc của những con cá dính lưới. Tấm mành trũ này được kéo lên không hề thấy gì. Tôi nóng lòng hỏi Chiêm, Chiêm bảo, nếu có, tôm sẽ dính trong mắt lưới, chút nữa cảo sau. Nghe Chiêm nói, tôi không hình dung ra con tôm hùm giống to chỉ bằng sợi tăm, sao lại có thể dính vào mắt lưới được. Chiêm vừa làm, vừa giải thích: “Mình tôm thì nhỏ nhưng 2 sợi râu của chúng lúc nào cũng vểnh lên, nên khi tôm đã sa lưới là bị râu ngăn lại không cho chúng chui thoát qua mắt lưới”.

Sau gần 1 giờ đồng hồ, cả tấm mành to tướng được xếp gọn từng đoạn chồng lên nhau ngay mũi ghe. Công đoạn cuối cùng là rút dây neo “đãy” để tóm cái “đỉnh tam giác”, đồng nghĩa với tóm tất cả những gì lọt vào lưới, kéo lên ghe. Khi cái “đãy” lưới được kéo lên boong, tôi không khỏi ngớ người kinh ngạc, vì tất tần tật chỉ có 1 “túm” chừng vài cân gồm những con cá nhỏ và vài con mực lá. Chả lẽ cả tấm lưới nặng hàng tấn chỉ mang lại chừng này? Chả lẽ công sức của 3 con người đổ ra trong đêm nay chỉ được đền đáp bằng 1 túm sản phẩm bé tẹo? Chả lẽ... hàng bao nhiêu câu hỏi hiện ra trong đầu tôi. Đến bây giờ, tôi mới biết cái tấm gỗ rộng khoảng 1 m2 được bọc tấm da si mi li màu nâu nằm trên boong ghe là dùng để đặt trang trọng “cái đãy” này lên. Có lẽ thành quả của cả đêm nay nằm cả trong “cái đãy” ấy! Có lẽ nằm khuất lấp trong mớ cá mực hùm bà lằn kia là những con tôm hùm giống quý giá! Có lẽ... ai cũng hy vọng.

Tấm lưới được 2 ngư dân kiểm tra từng tấc một.

Sau khi hoàn tất việc kéo lưới, 2 bóng đèn cao áp được quay hướng chiếu sáng trực tiếp xuống sàn ghe, 2 ngư dân Chỉnh và Chiêm ngồi 2 bên mạn ghe. Tấm lưới lại được kéo ra từng đoạn, 2 ngư dân ngồi 2 bên lần lượt kiểm tra từng tấc lưới. Nhìn 2 đôi mắt chong chong nhìn vào tấm lưới, tôi lại thắc mắc: “Con tôm hùm giống nhỏ đến vậy sao mắt nhìn lại nhận ra được?”. Ngư dân Chiêm lúc nào cũng sẵn lòng giải đáp cho tôi: “Nhận biết được tôm hùm giống giữa muôn trùng mắt lưới là nhờ vào mấy cái râu của nó luôn óng ánh dưới ánh điện. Hạt nước dính trong lưới cũng óng ánh dưới ánh điện, nhưng phân biệt được đâu là hạt nước, đâu là tôm nhờ vào đầu 2 sợi râu tôm có đóng 2 đầu chì phát ra sắc óng ánh đặc biệt, không thể thoát khỏi những đôi mắt nghề của tụi tui”.

Câu chuyện về râu tôm của ngư dân Chiêm ngày càng hấp dẫn tôi. Chiêm nói thêm: “Có 3 loại tôm hùm giống: tôm sao, tôm xanh và tôm trắng. Tôm sao mới chính là “hàng”, hiện giá của nó là 300.000 đ/con; tôm xanh chỉ có giá 70.000 đ/con; còn tôm trắng có dính lưới cũng như không, vì giá của nó chỉ chừng vài chục ngàn đồng mỗi con. Để phân biệt được 3 loại tôm này cũng là kỳ công. Đôi mắt người cảo tôm phải biết nhận ra con tôm có 2 râu màu trắng là tôm trắng; tôm có 2 sợi râu trong suốt, đầu râu có đóng 2 đầu chì đó là tôm xanh; còn con tôm có 2 sợi râu đục, đầu râu cũng có 2 đầu chì nhưng hơi ngã màu đen, ấy mới chính hiệu là tôm sao”.

Tuy nhiên, câu chuyện hay ho của Chiêm không thể làm dịu cái nóng trong lòng của 3 ngư dân, vì dù đã kiểm tra (cảo) gần hết tấm lưới đến từng tấc nhưng vẫn chưa phát hiện được con tôm nào. Đến gần cuối, tôi mới được nghe chủ ghe Chỉnh la lên: “Có hàng, 1 tôm sao chính hiệu”. Con tôm bé tẹo được rửa sạch, cho vào thùng xốp có chứa ít nước biển. Tôi cũng vui lây. Thế nhưng con tôm này là niềm vui duy nhất của cả ghe trong đêm nay. Cả khi kiểm tra “cái đãy”, niềm hy vọng lớn nhất cũng không phát hiện thêm con tôm sao nào. Chủ ghe Chỉnh nói như để an ủi chính mình: “Biển giả mà. Cách đây 2 năm, ngay lúc tôm hùm còn dày, có người săn 1 đêm thu được 60 - 70 triệu đồng, nhưng có người thì thu không đủ bù tiền dầu. Mấy năm nay vắng tôm, nay lại đang cuối mùa nên không có tôm cũng là chuyện thường”.

Thay cho lời kết

Ông Ngô Đức Tình, Phó chủ tịch UBND xã Nhơn Hải (TP Quy Nhơn - Bình Định) nói không dấu được vẻ tiếc nuối: “Trước đây 2 năm, cứ khoảng 4 giờ chiều đi ra biển chỉ thấy toàn cụ già, phụ nữ và con nít; toàn bộ thanh niên đều đã ra biển. Dọc suốt bãi biển không còn bóng dáng chiếc ghe nào, bởi phải ra sớm mới có chỗ đứng ghe, thả mành. Ai ra muộn là coi như hết chỗ tốt, phải chạy ghe đến vùng biển ít tôm hùm mà đánh. Những năm ấy nghề đánh bắt tôm hùm giống trúng lắm, nhiều ghe làm mành trũ 1 đêm “đánh” trúng đến 60 - 70 triệu đồng. Thế nhưng 2 năm nay, tôm hùm ngày càng vắng, chuyện làm ăn của hàng trăm chiếc ghe làm nghề mành trũ chuyên săn tôm hùm giống trong xã trở nên thất bát. Mới đây, giá dầu lại tăng cái dút, họ lại càng khốn đốn”.

Chia tay với những ngư dân tốt bụng đã sắp sẵn cho tôi chuyến biển, những nhọc nhằn ngoài khơi, những lo toan trên bờ, niềm vui và nỗi buồn của nghề đánh bắt tôm hùm cứ bộn bề trong tôi.

VŨ ĐÌNH THUNG

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005