Những làng quê ôm nợ: Trắng tay vì tôm thẻ chân trắng

Rời làng nuôi tôm hùm Xuân Tự 1, 2, xã Vạn Hưng (Vạn Ninh, Khánh Hoà), tôi tìm đến phường Ninh Hà, thị xã Ninh Hoà, Khánh Hoà, vùng nuôi tôm thẻ chân trắng. Tại đây, rất dễ bắt gặp những giọt nước mắt người nuôi tôm.

XIN CHỊU TRÓI TAY

Câu chuyện đã xảy ra cách đây hơn 10 năm nhưng người dân thị xã Ninh Hoà không bao giờ quên những chủ đìa tôm trúng mánh. Họ kể cho tôi nghe, ngày ấy quán nhậu ở thị xã Ninh Hoà dựng lên chỉ bán cho các chủ đìa nuôi tôm. Những người này “nướng” tiền vào những cuộc nhậu mà không sợ hết tiền. Đem câu chuyện kể lại cho một vị cán bộ phường Ninh Hà nghe, thì vị này khẳng định: “Người dân nói không sai. Đấy là thời ăn nên làm ra của người nuôi tôm”.

Câu chuyện gác lại, vị cán bộ cho biết: Phường Ninh Hà hiện có 470 ha nuôi tôm thẻ chân trắng, với hơn 400 hộ. Trong đó, tập trung chủ yếu ở tổ dân phố Thắng Lợi và Hà Liên. Tổ Thắng Lợi có truyền thống nuôi tôm sú từ lâu, nhưng giai đoạn phất lên từ năm 2000. Thời điểm đó người dân Thắng Lợi chuyển đổi diện tích trồng lúa sang nuôi tôm sú hàng loạt. Nguồn vốn thì được Ngân hàng Đầu tư Phát triển Việt Nam cho vay. Nhà ít 20 triệu, nhà nhiều gần 100 triệu đồng. Vụ nuôi đầu tiên nhà nào cũng có lãi ròng cao hơn tiền vốn bỏ ra.

Hiệu quả nuôi tôm đem lại quá lớn nên sau mỗi vụ thu hoạch những chủ đìa trúng mánh lại chạy đôn chạy đáo đi khắp vùng hỏi xem có ai bán đất trồng lúa để mở thêm đìa tôm. Giá 1 sào ruộng đổi 2,5 cây vàng nên đã không ít người bán ruộng. Cũng vì thế diện tích nuôi tôm tăng chóng mặt. Quy mô đầu tư theo kiểu nhà có tiền làm ha, nhà ít tiền vay mượn thêm làm đìa hàng ngàn mét vuông.

Những đìa tôm ở Thắng Lợi để hoang

Đến năm 2006, thời của tôm sú đã hết, thay vào đó là nuôi tôm bán công nghiệp. Tất cả diện tích nuôi trồng của người dân Thắng Lợi được phủ kín bằng tôm thẻ chân trắng. Ông Lê Văn Ninh là một trong những người tiên phong chuyển đổi sang nuôi tôm thẻ chân trắng. Mặc dù chưa có chút kinh nghiệm nhưng vụ đầu ông thả 30 vạn con tôm giống trên diện tích 0,5 ha. Sau 3 tháng cho thu hoạch, ông Ninh trừ chi phí thu lãi 100 triệu đồng.

Thừa thắng xông lên, không chỉ ông Ninh mà tất cả những người nuôi tôm ở Thắng Lợi vét sạch vốn liếng mở thêm diện tích, tăng số lượng con giống. Cứ đà tăng trưởng, vụ này nối tiếp vụ kia, bà con “thả phanh” với tôm thẻ chân trắng mà không một chút ngần ngại. Cứ thấy lãi là làm, cuối vụ thu một cục tiền về cười rôm rả.

Năm 2009, không biết tai họa từ đâu ập đến những đìa tôm ở Thắng Lợi chết hàng loạt. Họ đi khắp nơi mời kỹ sư, các nhà chuyên môn có tiếng đến tận nơi “bắt bệnh”. Hàng chục loại thuốc đổ xuống đìa nhưng tôm vẫn cứ chết, vớt hết thứ này nổi trắng mặt nước thứ khác.

Trắng tay, ông Ninh chuyển qua vay ngân hàng 60 triệu đồng, vay mượn anh em, bạn bè gần 50 triệu mua 90 vạn con tôm giống với diện tích 1,5 ha. Sau 1 tháng nuôi, chi phí tiền thức ăn, dầu, thuốc… hết 100 triệu đồng. Đận này, ông Ninh nghĩ sẽ hốt được khoản tiền lớn, bởi giá bán 1kg giá 160.000 đồng (40 con/1kg) thì đừng nói đủ tiền mua đất xây nhà mới mà dư tiền đầu tư thêm được vài ha đìa tôm.

Tưởng rằng canh bạc tôm thẻ chân trắng sẽ giúp ông Ninh thu lãi lớn. Vậy mà tôm đang yên đang lành bỗng chết hàng loạt bốc mùi hôi thối, ông Ninh chẳng thèm ngó ngàng đến. Nuôi tôm lãi cao nhưng giàu đâu chẳng thấy đâu nhưng số tiền nợ ngân hàng 60 triệu đồng, 50 triệu mượn của người thân và 100 triệu thức ăn đã rõ đối với ông Ninh.

Ngồi trong chòi canh, nhìn về phía đìa tôm, ông Ninh buồn bã: “Dịch bệnh liên miên, nuôi vụ nào lỗ vụ đó. Thực tế bữa ăn hằng ngày còn phải chạy vạy thì đào đâu ra tiền trả nợ. Nếu ngân hàng không cho đáo nợ, khoanh nợ thì xin chịu “trói tay”. Họ có bắt, có lấy đìa tôm trừ nợ đành chấp nhận”.

DẪM GAI, LẤY GAI NHỔ

Đó là triết lý của người dân tổ dân phố Thuận Lợi khi nói về nuôi tôm bị lỗ. Cách hiểu nôm na rằng, nuôi tôm thẻ chân trắng bị lỗ thì tiếp tục nuôi để lấy lại vốn. Ấy vậy mà nhiều năm qua người dân Thắng Lợi nuôi tôm thẻ chân trắng lời đâu chẳng thấy mà nợ lại tăng lên. Nuôi càng nhiều thì lỗ nhiều, nuôi ít chết ít, càng đại gia thì trở thành tan gia bại sản.

Ông Lê Văn Sĩ, Tổ trưởng tổ dân phố Thuận Lợi, cho biết: Trước đây trong thôn có hơn 200 hộ nuôi tôm nhưng bị gãy (thất bại) còn sót lại 70 hộ. Nhưng mấy vụ nuôi nào cũng mất, chẳng có có hộ nào thu lãi. Những hộ này ban đầu vay ngân hàng khoảng 1,4 tỷ đồng. Gần 12 năm nay, do không có khả năng trả nợ, số tiền gốc và lãi đã lên đến gần 3 tỷ đồng. Biết được nuôi tôm thất bại, cách đây 1 năm, ngân hàng đã khoanh nợ, nên bà con không trả lãi, tuy nhiên ngân hàng giao hẹn, phải trả dần cho ngân hàng.

Một trong những hộ còn đeo bám nuôi tôm, ông Lê Hùng tìm kiếm cơ may để trả 30 triệu vay ngân hàng. Vụ này ông bỏ ra 40 triệu tiền mua 50 vạn con tôm giống. Cất những con tôm lên xem, khuôn mặt ông lại càng buồn thêm. Ông Hùng nói: “Vụ nuôi này, đìa tôm không chết là may mắn lắm rồi, chứ cả vùng này hồ nào cũng chết hết. Năm nay thời tiết khắc nghiệt lắm, tôm không lớn”.

Tôm ở đìa ông Hùng nuôi 60 ngày nhưng mới lớn hơn chiếc đũa

Lời ông Hùng nói cũng đúng thôi, các địa tôm khác chết như ngả rạ còn đìa nhà ông đổ không biết bao nhiêu là thuốc phòng trị bệnh. Tôm “ăn” nhiều thuốc nên không lớn nổi. Tính đến nay đã 60 ngày nhưng mới bằng chiếc đũa. “Giờ có nuôi cũng không lớn nữa, chắc vài bữa nữa kéo lên đem ra chợ bán với giá 1kg bán được 40 ngàn đồng (400 con được 1kg). Vụ này lỗ 40 triệu là cái chắc”, ông Hùng lắc đầu ngao ngán.

Khác với ông Hùng, anh Minh quê ở Phan Thiết, Ninh Thuận ra đây thuê 1 ha nuôi tôm thẻ chân trắng đã 2 năm, 3 vụ đã thu hoạch. Thế nhưng chỉ 1 vụ có lãi 70 triệu, còn lại 2 vụ lỗ 150 triệu. Tuy nhiên anh Minh vẫn chấp nhận theo đuổi canh bạc này. Vụ này, anh thả 70 vạn con giống thì tôm đã chết rất nhiều. Mặc dù còn rất ít sống sót những tiếp tục đổ thức ăn mong vớt vát tý vốn.

Những rớ tôm kéo lên không có con nào

Anh Minh kể: “Ở Phan Thiết tôi cũng nuôi tôm sú nhưng bị thua lỗ, tôi bán nhà được 300 triệu trả nợ, còn dư hơn 120 triệu. Ra đây thuê đìa tôm rất rẻ nên quyết định đánh quả liều với con tôm một lần nữa. Nhưng càng nuôi càng lỗ, nuôi lớn lỗ lớn. Vụ tôm này tôi có vay lãi nóng 20 triệu, cứ mỗi tháng "đẻ" lên 2 triệu, nếu vét hết đìa tôm này mà không trả hết thì chết với dân xã hội đen”.

Tôi hỏi anh Minh, sau bao nhiêu năm nuôi tôm anh rút ra được bài học nào không? Anh Minh nói liền: “Người nuôi tôm như chúng tôi tham lam quá, có 1 triệu muốn được 2 triệu”. Anh Minh giải thích rằng: “Chẳng hạn như tôi những năm trước đây bỏ ra 150 triệu tiền vốn, mỗi vụ tôm trúng mánh trừ chi phí có lãi 70 triệu. Vụ tiếp theo đầu tư 220 triệu vào tôm. Rồi các vụ tiếp đều có lãi thì dốc hết vốn vào con tôm, cho đến khi tôm chết thì mất trắng. Giá như tôi không dốc vốn hết thì nay không ra nông nỗi này”.

+ Người dân nuôi ở tổ dân phố Thắng Lợi do không có vốn đầu tư, lại không được vay ngân hàng nên rất nhiều người nuôi tôm vay nóng để mua con giống, chịu lãi suất từ 10 - 20%/tháng. Trong khi nuôi tôm luôn lỗ không có trả, lãi mẹ đẻ lãi con có những người vay 20 triệu nay tăng lên gấp đôi, gấp ba không có trả. Có không ít người bị dân xã hội đen tìm đến nhà vét hết những tài sản có giá trị hoặc đe doạ đến tính mạng nhưng người nuôi tôm không có trả.

+ Ông Ngô Duy Toại, Cán bộ phụ trách sản xuất phường Ninh Hà, cho biết: “Hiện người dân phường Ninh Hà đang nợ Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam trên 8 tỷ đồng. Số tiền này được ngân hàng khoanh nợ rồi nhưng người dân phải cam kết trả dần hằng tháng. Ngoài ra những người nuôi tôm vay các ngân hàng thương mại cổ phần, vay nóng thì xã không nắm được. Tuy nhiên con số này cũng không nhỏ”.

ĐẮC THÀNH

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005