Hướng đi nào cho nghề nuôi và xuất khẩu cá tra

Tình trạng phá giá lẫn nhau,chất lượng sản phẩm của một số doanh nghiệp không đồng nhất ở lĩnh vực xuất khẩu cá tra trong hơn 10 năm qua đã dẫn đến hệ lụy khôn lường. Nhiều hộ nuôi cá treo ao, doanh nghiệp chế biến thua lỗ hoặc sản xuất cầm chừng.

Tăng trưởng nóng:

Trở lại Châu Phú, Châu Đốc (thủ phủ của con cá tra hầm và ba sa nuôi bè), không khí buồn tẻ bao trùm không gian sống của những ngư dân một thời vang bóng. Vòng qua các địa phương: An Phú, Tân Châu, Phú Tân, Chợ Mới, Long Xuyên bối cảnh cũng không khác hơn. Ông Phạm Thanh Giang, con của một đại gia nuôi cá bè ở Châu Đốc, nhớ lại: “Ngày xưa, mỗi lần bán cá thì gia đình tôi như trúng số độc đắc. Cá được giá, ngư dân sắm xe hơi, xây nhà rất to. Làng bè nơi đây rất vui nhộn, đêm xuống làng bè như một phố nổi trên sông”. Gia đình ông Giang có truyền thống nuôi cá bè từ rất lâu đời. Bình quân mỗi năm, gia đình ông bán gần 5.000 tấn cá tra, basa, thu về một lượng tiền rất lớn.

Nhiều người cho rằng, nguyên nhân dẫn đến hàng loạt ngư dân treo ao và doanh nghiệp phá sản do “cung vượt cầu”. Điều này chưa chính xác, bởi năm cao nhất thì sản lượng cá tra của vùng ĐBSCL cũng chỉ 1.200.000 tấn/năm (năm 2012), nếu so với nhu cầu thực phẩm của thế giới, sản lượng này còn phát triển nhiều hơn nữa mới đáp ứng được nhu cầu. Nguyên nhân ở đây có thể đề cập đến tình trạng tự phát trong nuôi và chế biến xuất khẩu, mà công tác quản lý lại chưa tốt. Chỉ tính riêng ĐBSCL đã có 136 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu cá tra, trong đó 64 công ty chế biến và 72 công ty thương mại. Có một thời, một số doanh nghiệp xuất khẩu đã sử dụng quá nhiều “chiêu thức” để qua mặt khách hàng. Đó là việc quay tăng trọng, mạ băng (tỉ lệ mạ băng có lúc lên đến 35%), trộn hàng loại 2 vào loại 1 để giao. Một hình thức khác làm ảnh hưởng lớn đến uy tín và thương hiệu của cá tra Việt Nam là tình trạng phá giá lẫn nhau giữa các doanh nghiệp ở những kỳ Hội chợ Quốc tế ngành Thủy sản như tại Brussels (Bỉ), Boston (Mỹ) hoặc Vietfish (VN). Giá bán thấp, trong khi sản lượng tăng “bất thường” ở một thị trường như Mỹ đã dẫn đến vụ kiện chống bán phá giá.

Năm 1996, Công ty Agifish xuất khẩu cá basa vào Mỹ. Năm 1998, Việt Nam gia nhập Diễn đàn Hợp tác kinh tế Châu Á Thái Bình Dương(APEC), sản lượng cá tra, basa vào thị trường Mỹ lúc đó cũng chỉ khoảng 260 tấn/năm. Đến năm 2000 tăng vọt lên 3.000 tấn; 2001 là 8.000 tấn và 2002 đạt gần 20.000 tấn. Tình trạng sản lượng tăng “đột biến” đã dẫn đến tháng 6-2001, Chủ tịch CFA phải gửi thư yêu cầu đến Tổng thống Bush, đề nghị Chính phủ Mỹ đàm phán với Việt Nam một hiệp định riêng về vấn đề catfish, đồng thời không cho cá tra, basa Việt Nam mang tên Catfish. Một nghiên cứu mới đây của TS Võ Hùng Dũng, Giám đốc Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam chi nhánh Cần Thơ cho biết: “Chỉ trong 8 năm từ 2000 – 2008, kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam tăng 460 lần, sản lượng tăng 830 lần”. Bùng phát về sản lượng đã làm cho giá của tất cả các sản phẩm đầu vào tăng, trong khi giá xuất khẩu giảm.

Từ cạnh tranh về giá và một số doanh nghiệp không bảo đảm chất lượng sản phẩm đã làm cho giá trị kinh tế của sản phẩm cá tra bị đảo lộn. Cụ thể, trong hơn 10 năm qua, giá xuất khẩu bình quân liên tục giảm. Giá xuất khẩu trung bình của một ký cá ở năm 2010 chỉ còn 70% so năm 2003 và 60% so năm 2000. Xuất khẩu giá thấp để lấy thị phần, doanh nghiệp trở lại chèn ép giá đối với ngư dân. Minh chứng cho điều này, ông Nguyễn Hữu Nguyên, một hộ nuôi cá ở huyện Châu Phú cho biết: “Trước đây nuôi 1kg cá tra, lãi từ 2.000 – 4.000đ, nay lỗ từ 2.000 – 4.000đ”.

Cần sự đồng thuận:

Xuất khẩu cá tra là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của An Giang nói riêng và ĐBSCL nói chung. Vì ngành này đã tạo cho hơn 500.000 lao động trong nước có công ăn việc làm ổn định, trên 5.000 nông hộ ở ĐBSCL giàu lên một cách nhanh chóng. 6 tháng đầu năm 2013, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra ở An Giang xuất được 87 ngàn tấn, kim ngạch đạt 218 triệu USD. Nếu so sánh với mặt hàng gạo thì giá trị của mặt hàng cá tra cao hơn gần 10 lần. Đây chính là điều Nhà nước cần nhanh chóng quy hoạch lại ngành sản xuất cá tra, trong bối cảnh xuất khẩu gạo cũng đang gặp khó khăn. “Nhà nước cần quy hoạch lại đầu mối xuất khẩu, đầu mối nhập khẩu nguyên liệu chế biến thức ăn để từng khâu trong chuỗi sản xuất đạt lợi nhuận hợp lý hơn, đồng thời cũng phải tạo sự đồng thuận cao trong các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu”, ông Đỗ Văn Nghiệp, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất thương mại thủy sản AFA kiến nghị.

Để cá tra trở thành một trong những sản phẩm chiến lược của tỉnh An Giang, các cơ quan chức năng cần xem xét lại mối quan hệ giữa doanh nghiệp và người nuôi, cần có sự đồng thuận trong chính cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu; giữa doanh nghiệp với người nuôi, qua đó tránh tình trạng phá giá lẫn nhau, tạo ra vùng nguyên liệu ổn định phục vụ xuất khẩu. Tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm trong nuôi và chế biến để có thể cạnh tranh với sản phẩm cùng loại của Ấn Độ và một số nước khác trong thời gian tới. Nâng cao hơn nữa vai trò của cơ quan quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (NAFIQAD) để tránh tình trạng sản phẩm không đạt chất lượng nhưng doanh nghiệp vẫn xuất hàng.

Đã đến lúc cần đặt vấn đề xuất khẩu cá tra như là một sản phẩm đặc thù và có điều kiện nhằm phát huy năng lực sản xuất hàng hóa có trách nhiệm, khôi phục niềm tin của khách hàng và trả lại giá trị thực cho con cá tra Việt Nam. Ngoài những vấn đề trên, cơ quan chức năng cũng cần tính đến việc quy định giá sàn cá nguyên liệu và giá sàn cá tra thành phẩm, nhằm bảo vệ người nuôi, tránh tình trạng giảm giá bán để cạnh tranh trong xuất khẩu cá tra như lâu nay. Tiếp tục đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại ở cả thị trường trong và ngoài nước. Đẩy mạnh cuộc vận động người Việt ủng hộ ngư dân Việt, bởi thực tế trong 2 năm trở lại đây, tại các chợ đầu mối TP. Hồ Chí Minh hay chợ Mỹ Bình (Long Xuyên); chợ Châu Đốc (thị xã Châu Đốc)… sản lượng tiêu thụ cá tra ở các chợ này ngày càng tăng cao, số người tìm mua cá tra về chế biến thức ăn ngày càng nhiều. Đây chính là cơ hội để các doanh nghiệp đẩy mạnh quảng bá sản phẩm.

MINH HIỂN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005