Cá tra càng nuôi càng lỗ

Với giá bán như hiện nay, người nuôi cá tra lỗ từ 3.000-5.000 đồng/kg.

Hiện người nuôi cá tra ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) phải “gồng lưng” chịu lỗ từ 3.000 đến 5.000 đồng/kg cá tra thương phẩm. Đã lỗ, còn bị doanh nghiệp ép giá, chiếm dụng vốn khiến nông dân không còn tiền tái đầu tư nuôi mới. Tình trạng “treo ao” diễn ra khắp vùng, có nơi diện tích “treo ao” lên đến 60%. Sản phẩm chiến lược quốc gia vì đâu nên nỗi?

Không có khả năng hòa vốn

Vùng ĐBSCL có môi trường thuận lợi cho nghề nuôi cá tra xuất khẩu. Người dân tận dụng 50% diện tích đất bãi bồi ven sông, tức khoảng 6.000 ha làm vùng nuôi cá tra thương phẩm, cung ứng cho các doanh nghiệp. Với kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2012 đạt khoảng 1,75 tỷ USD, còn năm 2011 đạt khoảng 1,8 tỷ USD, nguồn lợi ngoại tệ do con cá tra mang về cao gấp rất nhiều lần so với trồng lúa (khoảng 3,5 triệu ha – hai vụ là khoảng bảy triệu ha nhưng kim ngạch xuất khẩu chỉ gấp đôi trị giá cá tra) và cả con tôm (một triệu ha nuôi tôm và kim ngạch khoảng hơn 2,5 tỷ USD/năm).

Hiện nay, sản phẩm cá tra Việt Nam đã được xuất khẩu trên 140 quốc gia và vùng lãnh thổ. Có thể nói, cá tra là sản phẩm chiến lược quốc gia và “độc quyền” của Việt Nam trên thế giới.

Tuy nhiên, thời gian qua, con cá tra và người nuôi cá gặp quá nhiều “bão táp”. Cuộc khủng hoảng cá tra năm 2008 đã khiến cho hàng vạn nông dân ở miền Tây thua lỗ nặng. Nhiều người vẫn quyết bám lấy nghề nuôi đã một thời giúp họ trở thành tỷ phú với mong muốn sẽ gỡ gạc ở những vụ sau nhưng thua lỗ lại nối tiếp thua lỗ. Từ tháng 3-2012 đến nay, tức khoảng gần một năm rưỡi là ba vụ nuôi liên tiếp, người nuôi cá tra ở ĐBSCL lại tiếp tục lỗ nặng từ 3.000 đến 5.000 đồng/kg cá tra thương phẩm. Vì thế, nhà lầu, xe hơi, ruộng đất và tất cả tài sản của người nuôi cá cứ lần lượt “đội nón” ra đi.

Ông Ba Đẹp, nuôi cá tra ở xã cù lao An Bình, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long mất ăn mất ngủ vì giá cá tra nguyên liệu không ổn định, lại liên tục có chiều hướng sụt giảm. Dẫn chúng tôi ra hai ao cá sắp thu hoạch, ông Đẹp khẳng định, vụ này giá thành đầu tư nuôi của ông khoảng 24 nghìn đồng/kg cá tra nguyên liệu. Với giá bán như hiện nay chỉ từ 19.500 đến 20.500 đồng/kg, ông bị lỗ từ 3.500 đến 4.500 đồng/kg. “Nuôi cá tra nếu lời được 1.000 đến 2.000 đồng/kg thì hỏng mấy chốc làm giàu, thành tỷ phú. Ngược lại, với mức thua lỗ nặng gấp đôi như thế thì phá sản, đỗ nợ cũng hỏng mấy hồi. Bao nhiêu vườn tược, đất đai của tôi ban đầu thì cầm cố, sau đó bán sạch luôn. Bây giờ, càng nuôi thì càng thua lỗ nặng”, ông Đẹp rầu rĩ nói.

Còn ông Nguyễn Minh Kha, hơn chục năm nuôi cá tra ở cù lao Tân Lộc, phường Tân Lộc, quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ nói: “Bây giờ không còn lấy thứ tài sản gì để thế chấp ngân hàng nên không vay được vốn. Ba cái ao nằm chình ình sau nhà cũng trơ đáy suốt hai mùa mưa nắng rồi. Hồi đó, nhờ năm ao nuôi cá tra mà tôi phất lên làm giàu nhanh chóng nhưng rồi cũng chính con cá tra khiến tôi mất hết những gì đã có. Hồi giữa năm 2012, ngân hàng siết nợ, tôi phải bán đi hai ao lớn để giải vây, còn ruộng rẫy đã “bay” hết vào hai năm trước nữa”.

Ông Hồ Văn Vàng, Phó Chủ tịch Hiệp hội cá tra Việt Nam cho biết, hiện tại Vĩnh Long, diện tích thả nuôi cá tra chỉ còn hơn 400 ha, số “ao treo” lên đến 60%. Các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, TP Cần Thơ, diện tích “treo ao” luôn từ 30 - 40%”.

Doanh nghiệp làm khó người nuôi cá

Ông Võ Văn Đệ từng được mệnh danh là “ngư dân” giỏi về nuôi cá tra thương phẩm ở phường Thuận An, quận Thốt Nốt suốt nhiều năm liền. Giữa lúc cuộc “khủng hoảng” cá tra năm 2008, số “đại gia” cá tra “rớt” như… sung rụng thì ông Đệ vẫn hốt bạc đều đều. Vậy mà, hiện nay, ba ao nuôi to tướng của ông cũng phải “treo” suốt hai mùa rồi.

Chỉ cho chúng tôi hàng giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn nuôi theo các quy trình do các tổ chức quốc tế và trong nước cấp, ông Đệ tỏ rõ ngao ngán. “Nuôi theo quy chuẩn chất lượng của nước ngoài khó khăn và tốn kém chi phí vô cùng vì họ tới lui đánh giá vùng nuôi liên tục. Vậy mà, con cá tra khi bán ra lại bị các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu “cào bằng” với cá thường. Chưa nói, gặp lúc nguồn nguyên liệu dồi dào thì doanh nghiệp sẵn sàng ép giá người nuôi. Áp lực cá quá lứa sẽ càng lỗ nặng nên dù giá rẻ vẫn phải bán đổ bán tháo, “hốt” lại được đồng nào hay đồng đó”, ông Đệ chia sẻ.

Ông Hồ Văn Vàng thẳng thắn chỉ ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng khốn khó của con cá tra Việt Nam như hiện nay. Ông khẳng định: “Chính doanh nghiệp vì cạnh tranh không lành mạnh đã tự “giết” nhau và kéo cả người nuôi cá vào vòng xoáy này. Hiện nay, khách hàng và người tiêu dùng quốc tế đã mất niềm tin vào sản phẩm cá tra Việt Nam, giảm sức mua nên xuất khẩu và cả người nuôi đều gặp khó. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu mua bán kiểu chụp giật, hạ giá xuất khẩu để giành hợp đồng rồi sẵn sàng lừa đảo đối tác bằng cách quay tăng trọng, mạ băng (bơm nước và hóa chất vào miếng cá tra fillet) đến 40 - 50%, khiến thịt cá bị bở, bị lạt và kém chất lượng. Trong khi, quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ cho phép mức tăng trọng, mạ băng tối đa 20%. Không hiếm trường hợp giá xuất khẩu thấp hơn giá thành sản xuất, sau đó doanh nghiệp quay lại ép giá người nuôi cá trong nước”.

Cũng theo ông Vàng, mặc dù đã trải qua hàng chục năm nhưng việc quy hoạch vùng nuôi cá tra nguyên liệu vẫn cứ loay hoay, tự phát nên nguồn nguyên liệu không ổn định, lúc thiếu, lúc thừa. Rủi ro, thua lỗ, thiệt thòi bao giờ người nuôi cá cũng bị tác động đầu tiên. Việc quản lý thức ăn, thuốc thú y thủy sản còn lỏng lẻo nên tình trạng tự tăng giá bán mà chất lượng kém thường xuyên xảy ra. Giá vật tư đầu tư vào tăng cao, tần suất tăng giá dày đặc, nhất là giá thức ăn công nghiệp liên tục tăng, tác động đến giá thành nuôi cá ngày càng cao. Đã vậy, doanh nghiệp chế biến xuất khẩu không quan tâm đến người nuôi, còn ép giá và chiếm dụng vốn của họ. “Hiện nay, hầu hết các công ty khi bắt cá tra nguyên liệu đều không trả tiền trước cho nông dân (mặc dù chỉ 20% tổng giá trị hợp đồng). Họ bắt cá, chế biến bán đi, rồi mang bộ “chứng từ” bán hàng đó đi vay ngân hàng, lấy tiền làm việc khác chứ không trả nợ tiền cá cho nông dân. Người nuôi cá, ít nhất phải 30 ngày sau mới có thể nhận được tiền bán cá nhưng thông thường, doanh nghiệp trì hoãn, kéo dài thời gian trả nợ đến 60 ngày. Suốt thời gian này, nông dân phải gò lưng đóng lãi ngân hàng… thay cho doanh nghiệp”, ông Vàng phân tích.

Sắp xếp lại ngành cá tra theo hướng bền vững

Tại buổi gặp gỡ và làm việc của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang về tháo gỡ khó khăn cho con cá tra, cây lúa tại Vĩnh Long mới đây, ông Hồ Văn Vàng đã đưa ra nhiều kiến nghị thiết thực. Ông kiến nghị Ngân hàng Nhà nước có chính sách vay vốn theo chế độ tín dụng đặc thù hoặc được bảo lãnh vay thông qua Ngân hàng Phát triển Việt Nam đối với người nuôi cá tra. Vì qua gần hai năm liên tục thua lỗ (ba vụ), người nuôi cá đã hết vốn và cũng không còn tài sản thế chấp. Sớm lập lại trật tự thành ngành nghề kinh doanh có điều kiện, quản lý nghiêm ngặt chất lượng sản phẩm cá tra xuất khẩu; quản lý các doanh nghiệp xuất khẩu; có biện pháp xử lý tình trạng bán phá giá và gian lận thương mại của các doanh nghiệp làm ảnh hướng đến uy tín và thương hiệu cá tra Việt Nam. Đặc biệt, sớm ra đời Nghị định về điều hành sản xuất và xuất khẩu cá tra để Hiệp hội Cá tra Việt Nam dựa trên cơ chế chính sách của Nhà nước để điều hành, nhằm củng cố và sắp xếp lại ngành cá tra theo hướng bền vững.

Thu hoạch cá tra ở Vĩnh Long.

Diện tích ao nuôi cá tra ở các tỉnh ĐBSCL liên tục giảm, số lượng “ao treo” thì liên tục tăng lên.

Bùi Quốc Dũng

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005