Dịch bệnh ở nhuyễn thể nuôi tại Việt Nam năm 2013

Những tháng đầu năm 2013, các đối tượng nhuyễn thể hai mảnh vỏ (gồm Nghêu/ngao, Tu hài) nuôi tại Việt Nam đã bị nhiễm bệnh, lây lan và phát triển thành dịch tại nhiều địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, Nam Định, Thái Bình, Thanh Hoá, Khánh Hoà và một số tỉnh nuôi trồng thuỷ sản trọng điểm tại ĐBSCL (Tiền Giang, Bến Tre, Bạc Liêu). Dịch bệnh đã tiếp tục kéo dài đến khoảng giữa năm 2013.

Để phòng tránh dịch bệnh và giảm thiểu thiệt hại do dịch bệnh - gây chết hàng loạt nhuyễn thể nuôi, ngay từ những ngày đầu bùng phát dịch bệnh, Bộ NN&PTNT đã tích cực giám sát, chỉ đạo mọi hoạt động của các đơn vị chức năng. Cụ thể là: Yêu cầu Sở NN&PTNT các tỉnh/thành tăng cường kiểm tra giám sát, cử cán bộ bám sát địa bàn những vùng nuôi trọng điểm, chỉ đạo nuôi theo đúng lịch mùa vụ, theo dõi tiến độ thả giống, tình hình dịch bệnh; khi phát hiện bệnh, khoanh vùng dập dịch kịp thời, không để dịch bệnh lây lan. Ngoài ra, theo dõi sát sao công tác quan trắc, cảnh báo môi trường, thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết đề phòng; quản lý nghiêm các cơ sở sản xuất, kinh doanh giống thủy sản, thức ăn, chế phẩm sinh học, sản phẩm xử lý và cải tạo môi trường, các cơ sở sản xuất kinh doanh vật tư nông nghiệp và sản phẩm nông lâm thủy sản; tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về mua bán và sử dụng thức ăn, hóa chất cấm, chế phẩm sinh học không có trong danh mục được phép lưu hành, con giống không rõ nguồn gốc, không qua kiểm dịch, những trường hợp xả mầm bệnh chưa được xử lý ra môi trường xung quanh. Cùng với các hoạt động của Bộ, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thuỷ sản 1 cũng đã triển khai một số đề tài khoa học, trong đó có đề tài: "Nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật và quản lý nhằm góp phần ổn định nghề nuôi Nghêu thương phẩm ở Việt Nam"; "Nghiên cứu dịch bệnh gây chết hàng loạt ở Tu hài (Lutraria philippinarum, Reeve, 1854) nuôi tại Việt Nam".

Về dịch bệnh ở Nghêu nuôi, theo báo cáo của một số tỉnh trọng điểm vùng ĐBSCL, quý 1/2013, Nghêu nuôi có hiện tượng chết trên diện rộng. Nguyên nhân chủ yếu do nắng nóng kéo dài, Nghêu chết do nhiệt độ và độ mặn tăng cao, mật độ thả nuôi dày. Bộ NN&PTNT đã khuyến cáo người dân tuyệt đối không thả Nghêu giống vào thời điểm thời tiết không thuận lợi (từ tháng 1-3 âm lịch và thời điểm giao mùa). Mật độ thả duy trì trong khoảng 180-200 con/m2, cỡ giống 400-600 con/kg. Khi Nghêu đạt kích cỡ thương phẩm, phải khẩn trương thu hoạch để tránh thiệt hại có thể xảy ra. Trong quá trình nuôi Nghêu, chủ động san thưa, không để mật độ nuôi quá dày. Nếu phát hiện Nghêu chết, lập tức thu gom xác Nghêu để tránh lây lan sang các cá thể Nghêu còn sống, đồng thời có biện pháp khai thông các vùng đọng nước, không để hiện tượng đọng nước cục bộ. Khi có dịch bệnh, chuyển Nghêu đến bãi triều thấp, chuyển vào ao đất. Nhìn chung, trong 6 tháng đầu năm 2013, hiện tượng Nghêu chết đã liên tục xảy ra tại Hải Phòng, Nam Định, Thái Bình, Thanh Hoá và một số tỉnh ĐBSCL (Tiền Giang, Bến Tre, Bạc Liêu), tập trung ở vùng cao triều, xảy ra ở mọi kích cỡ (nhưng chủ yếu là cỡ 50-90 con/kg), tỷ lệ chết 20-80% (nhiều nhất là 50-60%).

Yếu tố môi trường (gồm nhiệt độ, độ mặn, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong nước, trong bùn và các loài tảo có khả năng sinh độc tố hoặc gây hiện tượng nở hoa, thuỷ triều đỏ) được xác định là các tác nhân gây ảnh hưởng đến Nghêu nuôi. Nắng gay gắt, nhiệt độ và độ mặn cao kéo dài trong nhiều ngày đã khiến các chỉ số COD, NH4 và H2S đều vượt ngưỡng cho phép; chất rắn lơ lửng cũng cao hơn mức giới hạn (thậm chí có nơi cao gâp 5-6 lần mức cho phép, khiến nước rất đục). Tuy nhiên, trong các yếu tố trên, tảo độc đã được loại ra khỏi danh sách tác nhân gây chết Nghêu nuôi (do tảo xuất hiện với mật độ thấp). Thí nghiệm cảm nhiễm với độ mặn cho thấy: Độ mặn có ảnh hưởng mạnh đến tình trạng sinh trưởng, phát triển ở Nghêu nuôi. Tác nhân ký sinh trùng, nấm có cường độ nhiễm và tấn suất xuất hiện thấp, nên cũng được loại bỏ liên quan đến hiện tượng Nghêu chết. Không phát hiện thấy mầm bệnh vi rút, chỉ phát hiện một số loài vi khuẩn; song, chưa có kết luận cuối cùng về vi khuẩn gây chết Nghêu nuôi.

Đối với Tu hài, trong 6 tháng đầu năm, tại vùng nuôi Tu hài trọng điểm ở các tỉnh Hải Phòng, Quảng Ninh và Khánh Hoà đã xảy ra hiện tượng Tu hài nuôi chết hàng loạt. Tu hài chết có biểu hiện bất thường (vòi sưng, bong tróc), vi khuẩn và vi rút được xác định là có liên quan đến hiện tượng Tu hài bị chết và nguồn gốc/xuất xứ của giống Tu hài cũng có liên quan đến dịch bệnh. Các nhà nghiên cứu đã tiến hành thu mẫu, phân tích yếu tố môi trường. Kết quả cho thấy: Yếu tố môi trường nằm trong ngưỡng cho phép, ngoại trừ yếu tố độ mặn và độ pH cao; Sau khi phân lập một số loài tảo có khả năng sinh độc tố (gây hiện tượng thuỷ triều đỏ), nhóm nghiên cứu nhận thấy: mật độ của tảo độc rất thấp.

Về tác nhân gây Tu hài nuôi chết hàng loạt, phát hiện Tu hài bệnh bị nhiễm một số loài vi khuẩn với tỷ lệ 50-100%. Tu hài chết nhưng không có hiện tượng sưng vòi. Kiểm tra kỹ thì thấy mô mang, mô gan và mô cơ vòi của Tu hài bị hoại tử. Trong các nghiên cứu tiếp theo với vi rút trong vòi của Tu hài bệnh, kết quả sơ bộ cho thấy vi khuẩn là tác nhân thứ cấp, gây hoại từ nhanh mô mang, mô gan và mô cơ vòi, tác nhân chính gây chết hàng loạt Tu hài nuôi là vi rút.

Để đi đến kết luận cuối cùng, các nhà khoa học đã tiến hành nhiều cuộc nghiên cứu, thử nghiệm nhằm xác định tác nhân, nguyên nhân gây chết hàng loạt nhuyễn thể nuôi; tiếp đến, lập danh mục và chủng giống các tác nhân gây bệnh; từ đó, đề xuất giải pháp tổng hợp, góp phần phát triển nghề nuôi nhuyễn thể hai mảnh vỏ hiệu quả, bền vững. Theo kế hoạch, trong năm 2013 này, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thuỷ sản 1 sẽ tập trung nghiên cứu nguyên nhân/tác nhân gây Tu hài nuôi chết hàng loạt; tiếp tục thu mẫu Tu hài bệnh, gây nhiễm vi khuẩn trong các điều kiện môi trường khác nhau, gây nhiễm cho Tu hài khoẻ bằng dịch lọc (ở phần vòi) của Tu hài có biểu hiện sưng vòi. Tuy nhiên, việc thu mẫu sẽ vẫn gặp nhiều khó khăn, do còn rất ít hộ nuôi đối tượng này, hơn nữa, nếu đang nuôi thì số lượng Tu hài chết nhiều, có khả năng không thu đủ mẫu…

Sau những nỗ lực nghiên cứu, thí nghiệm, nhóm các nhà nghiên cứu khoa học đã khẳng định: hiện tượng Tu hài chết có liên quan đến mầm bệnh và diễn biến bệnh có xu hướng lây lan (phát triển thành dịch), tác nhân chính gây chết hàng loạt Tu hài nuôi là vi rút. Trong khi đó, Nghêu chết do thời tiết nắng nóng gay gắt, nhiệt độ và độ mặn tăng cao (thời điểm Nghêu chết, nhiệt độ môi trường là 40 độ C, độ mặn 33-37 phần ngàn), chất lượng môi trường kém, chất rắn lơ lửng nhiều, mật độ thả nuôi dày.

Được sự chỉ đạo kịp thời của các cấp trong việc phòng tránh dịch bệnh, giảm thiểu thiệt hại của nghề nuôi trồng thuỷ sản nói chung và nghề nuôi nhuyễn thể hai mảnh vỏ nói riêng, tới nay, Việt Nam đã cơ bản kiểm soát được tình hình dịch bệnh, triển khai hiệu quả vụ nuôi năm 2013.

Ngọc Thuý (FICen)

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005