Con cá đồng... thời thượng ở "vương quốc đìa" Lạc Địa (Bến Tre)

Cách đây khoảng 20 năm, những cái đìa không hiếm trên những cánh đồng ở vùng châu thổ sông Cửu Long. Nhưng tập trung nhiều đìa đến nỗi người ta ví von là “vương quốc đìa” thì có lẽ chỉ vùng Lạc Địa thuộc xã Phú Lễ, huyện Ba Tri (Bến Tre) mới có và đặc biệt đến nay nó vẫn hiện hữu. Ở đó, “đìa mẹ, đìa con” nằm kề cận bên nhau với trữ lượng cá đồng hết sức phong phú ...

Khám phá sản vật thiên nhiên

Những tia nắng ban mai vừa hé lên, tôi cùng ông Nguyễn Văn Nguyện (78 tuổi) và vài lão nông tri điền ở Phú Lễ đi sâu vào...ổ đìa Lạc Địa. Sao gọi là ổ đìa? Ông Nguyện giải thích: “Đây là vùng đất trũng giữa đồng Phú Lễ, rộng 110 ha, nằm giáp ranh giữa hai ấp Phú Lợi và Phú Khương. Khu này có đến 360 khẩu đìa lớn, các khẩu đìa này đã có tuổi trên 120 năm. Một khẩu đìa gồm có đìa mẹ và nhiều đìa con sát bên, dân địa phương gọi đìa con là “hậu”. Hồi xưa, cá đồng ở đìa Lạc Địa nhiều vô số kể, chẳng quá lời đâu nghe, có cả những con cá lóc có râu, mà cá lóc loại già cỡ có râu thì phải sống dưới đìa ít nhất trên 3 năm. Những con cá lóc ấy màu đen ngòm, bóng lưỡng, cân nặng vài ký trở lên...”.

Theo lời kể của ông Nguyện, bức tranh thiên nhiên tại ổ đìa Lạc Địa này thật phong phú, sống động. Dưới những khẩu đìa hoang dã có mặt đủ cả, từ cá lóc, cá trê, cá rô, cá sặt, lò tho (sặt rằn), thác lác... đến rùa vàng, rùa hôi, rùa nắp... Trên mặt đìa là bông súng, rau chốc, rau mác, rau mơ, dây giác... Còn trên miệng đìa là những đám rừng dứa gai, cây trâm bầu, mà người ta vừa lách sang chút đã không thấy nhau là chỗ cư trú của chồn đèn, chồn mướp, các loại chim trích, quốc, le le, cò, vạc...và nhất là rắn hổ. Lạc Địa cũng là nơi “muỗi kêu như sáo thổi, đỉa lềnh như bánh canh”...

Hàng năm, vào tháng 3 âm lịch, người ta chia nhau tát đìa, bắt cá. Công việc này thường bắt đầu từ lúc sáng sớm và phải đến 2 giờ trưa mới xong. Cá bắt được, người ta gánh về nhà, lựa ra: cá lóc, cá trê, cá rô còn sống thì đem rọng ở những hầm đất rộng chừng vài mét vuông phía sau nhà. Còn lại như: cá sặt, thác lác, chạch thì bỏ vào lu làm mắm để dành ăn dài dài.

Vào mùa khô, khi nước đã rút cạn trên đồng ruộng, người ta chỉ cần đào những cái hầm nhỏ trên gian đất giữa hai khẩu đìa, cứ vậy, tự nhiên cá phóng qua rồi rớt vào hầm. Với số cá mỗi ngày lọt vào hầm như thế, một gia đình đông người ăn không hết.

* Con cá đồng... thời thượng

Để khai thác tiềm năng thủy sản nước ngọt vùng Lạc Địa, trong thập niên 80 của thế kỷ trước, xã Phú Lễ đã đưa ra nhiều phương cách như: chọn và đưa các hộ dân nghèo vào đây khai thác, sản xuất; hoặc khoán gọn các khẩu đìa cho số nông dân cố cựu từng sinh sống trong vùng đìa. Tuy nhiên, một thời gian dài các mô hình trên đều không mang lại hiệu quả cho người sản xuất. Trong khi đó, các loại thủy sản bị khai thác tối đa, nguồn tài nguyên phong phú do thiên nhiên ban tặng ngày càng cạn kiệt. Bức tranh sinh động của vùng đìa độc nhất vô nhị kia, có lúc bị đe dọa chỉ còn trong ký ức!

Đìa trồng sen, nuôi cá của ông Nguyễn Văn Nguyện. Ảnh: P.L.H.H

Ông Đào Văn Hoàng, Bí thư Đảng ủy xã Phú Lễ, cho biết: “Năm 1999, Trung tâm Khuyến ngư Bến Tre kết hợp với huyện Ba Tri thực hiện dự án khôi phục nuôi cá nước ngọt ở Lạc Địa, với tổng vốn đầu tư ban đầu 2,6 tỉ đồng. Qui mô của dự án là làm đê bao hình vuông vùng đìa dài tổng cộng 4 km. Trên đê bao, rải đá cấp phối, làm đường đi lại trong khu dự án rộng 110 ha; xẻ 3 con kinh chính, chia ra làm 4 lô lớn và từ 4 lô lớn phân ra 16 lô nhỏ (ô). Năm 2003, có 99 hộ dân được chọn vào đây sản xuất ở 15 ô (chừa lại 1 ô làm di tích đìa Lạc Địa). Cũng trong năm này, Hợp tác xã Nuôi trồng thủy sản (HTX NTTS) Lạc Địa được thành lập và hoạt động cho đến nay. Màu xanh cây trái và nghề nuôi cá đồng ở đây đã dần dần được khôi phục”.

Ông Nguyễn Văn Lạc, Chủ nhiệm HTX NTTS Lạc Địa, cho biết: “Hiện nay, trong vùng dự án đã có hơn 52 ha mặt nước nuôi cá. Trong đó, đã cải tạo nuôi theo mô hình công nghiệp là 30,1 ha, còn lại nuôi quảng canh. Sản lượng cá thu hoạch hàng năm không ngừng tăng: năm 2003-2004 là 23,4 tấn, năm 2004-2005 là 46,2 tấn, năm 2005-2006 là 54,5 tấn”. Điều đáng mừng là kể từ năm 2006, nhiều hộ dân nuôi cá ở đây đã chủ động được nguồn giống bằng cách tự sản xuất cá giống để nuôi, nhiều hộ còn tự chế biến thức ăn cho cá từ cá biển và ruốc khô nên nuôi cá có lời.

Điển hình như ông Nguyễn Văn Nguyện, người đã đến Lạc Địa gần 10 năm qua. Lúc đến đây, ông chịu khó bứng từng gốc trâm bầu trong đám trâm bầu gần như mọc kín khắp 8 công đất (8.000 m2 ) mà ông nhận khoán. Sau 10 năm dài miệt mài, giờ đây ông đã tạo được một màu xanh mới trên đất đìa hoang dã trước kia. Trên đất đìa, ông trồng nào là xoài cát, bưởi, mận, chuối, mía và cả... rau bù ngót. Trên mặt đìa, ông trồng sen để cắt ngó sen bán và dưới đìa nuôi cá đồng đủ loại. Tôi hỏi ông về thu nhập cụ thể từ màu xanh kia, ông từ tốn đáp lời: “Cũng sống được. Mấy năm nay có thu nhập khá là nhờ con cá rô. Cá rô đồng nuôi theo kiểu công nghiệp đó nghe...”.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Lạc, Chủ nhiệm HTX NTTS Lạc Địa: “4 năm qua, việc sản xuất trong vùng dự án vẫn còn mang tính tự phát, chưa thống nhất và đồng bộ. Các hộ dân chưa liên kết nhau trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm nên thường bị các bạn hàng ép giá. Cá nuôi khi thu hoạch, chất lượng không đồng đều, thường chạy theo sản lượng. Điều HTX trăn trở nhất hiện nay là cá đồng nuôi ở Lạc Địa vẫn chưa hình thành được thương hiệu trên thị trường... HTX sẽ nhanh chóng hình thành các dịch vụ hậu cần nghề cá; chủ động tìm hiểu nhu cầu thị trường, tăng cường quảng bá sản phẩm và xây dựng thương hiệu hàng hóa Cá đồng Lạc Địa”.

Đến với Lạc Địa, chúng tôi còn nhận ra một mối lo khác của vùng dự án nuôi cá nước ngọt. Đó là: HTX khuyến khích các hộ dân nuôi cá theo kiểu công nghiệp, nhưng đây là vùng đất đìa (trũng), đường cấp nước và thoát nước vào vùng nuôi rất khó khăn. Điều này sẽ rất dễ gây ô nhiễm môi trường nước nếu nuôi cá công nghiệp lâu dài!

Phan Lữ Hoàng Hà

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005