Hồi sinh rừng ngập mặn Đồng Rui

Chưa đầy 10 năm (từ 1993-2003), gần 1.500 ha rừng ngập mặn nguyên sinh xung quanh xã đảo Đồng Rui, huyện Tiên Yên (được xếp vào diện độc đáo nhất miền Bắc), bị phá sạch, để nhường chỗ cho nuôi tôm... với những hứa hẹn về sự đổi đời cho cả một vùng đất. Tuy nhiên, chỉ sau 5 năm, những chủ đầm ở Đồng Rui liên tiếp thất bạikhi con tôm không thể sinh lời ở những bãi triều này. Bên cạnh đó, đời sống của đa số nhân dân trong xã cũng bị ảnh hưởng rất lớn vì bãi triều này vốn là nguồn sống của bà con, nay bị “ngăn sông cấm chợ”.

Sau bài học thấm thía này, chưa bao giờ người dân xã Đồng Rui nhận thấy rừng ngập mặn quýđến thế. Đến Đồng Rui hôm nay, chúng tôi nhận thấy người dân giữ gìn rừng của xã như giữ của nhà mình.

“Xẻ thịt” rừng

Hai cậu bé ở thôn 4 với 6,5 lạng ngán thu được sau hơn 1 giờ đi kiếm.

Không ít người e dè khi nhắc lại “cuộc cách mạng bãi triều” vào những năm cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI. Khi ấy, sự say mê làm giàu chính đáng từ nuôi tôm khiến những người vốn yêu rừng ngập mặn nhất của xã, của huyện cũng không còn gay gắt bảo vệ khi thấy người ta phá rừng. Cả xã đảo vốn yên bình là thế bỗng rộn lên như một công trường khi người ta quai đê, đắp đầm, “xẻ thịt” những khu rừng ngập mặn. Nhà nào ít thì ngăn được gần 1 ha rừng. Những “đại gia” nhiều vốn đến từ Hải Phòng sở hữu đến vài trăm ha rừng. Thời gian đầu, nhiều nông dân của xã cảm thấy hẫng hụt. Những bãi triều, những khu rừng ngập mặn gắn bó bao đời với nguồn lợi hải sản vô tận, nay bỗng bị “ngăn sông cấm chợ” vì rừng được giao cho các chủ đầm. Đời sống nhân dân, nhất là những hộ khó càng khó hơn. Cuộc “cách mạng” nuôi tôm bắt đầu thất bát dần từ những năm đầu thế kỷ này vì môi trường bị ô nhiễm trầm trọng, tôm không thể sống được. Đến mùa mưa bão năm 2005, những cơn sóng từ ngoài khơi không có rừng ngập mặn chặn lạimặc sức đánh tan những bờ bao đầm. Hàng tỉ đồng trôi ra biển. Từ đó đến nay, diện tích nuôi tôm ở xã Đồng Rui liên tục sụt giảm. Năm 2006, chỉ còn 342 ha, chưa bằng một nửa so với năm 2005; tổng sản lượng tôm nuôi chỉ được 11 tấn, bằng 11,3% cùng kỳ năm 2005, và bằng với sản lượng tôm mà bà con trong xã khai thác được từ nguồn lợi tự nhiên ven bờ. 5 năm trước, tổng diện tích thả tôm của xã là hơn 1.500 ha, đến năm 2007 chỉ còn 20 hộ dân và 5 chủ đầu tư nuôi thả tôm, với diện tích 286 ha. Theolãnh đạo xã, sở dĩ những hộ này còn nuôi thả tôm là do tiếc vốn bỏ ra, cố vớt vát, dù hiệu quả rất thấp. Hiện có nhiều hộ nuôi tôm nợ ngân hàng với số tiền lớn, khó có khả năng chi trả.

Ngày mùa của bà con

Trong khi các chủ đầm thì buồn, nhưng bà con nông dân của Đồng Rui lại vui. Lý do là đầm không nuôi được tôm thì bà con lại có đất trồng rừng ngập mặn để khai thác thuỷ sản bền vững như bao đời nay.

9 giờ sáng, tôi theo một lũ trẻ thôn 4 men theo những gốc cây sú, vẹt... ở một khu rừng ngập mặn phía đông của xã. Bọn trẻ có 3 đứa, đều là người Dao, theo gia đình từ xã Hà Lâu di cư đến Đồng Rui. Giờ là ngày nước cạn, cũng có nghĩa là “ngày mùa” của bà con ở xã. Một tháng có hai con nước cạn, hầu hết bà con trong xã ra rừng ngập mặn để khai thác hải sản. Mà toàn những loại giá trị cao như ngán (55.000đồng/kg), ruốc (290.000đồng/kg), ốc đĩa (180.000đồng/kg)... bán ngay tại xã. Hầu như tất cả hộ dân ở xã, hộ nào cũng đi khai thác hải sản trong rừng ngập mặn, thunhập gấp nhiều lần so với làm nông nghiệp. Ông Trịnh Xuân Thật, Chủ tịch Hội Nông dân xã cho biết, vào mùa lấy ruốccó nhà thu tới hơn 1 triệu đồng/ngày. Bình quân thu từ ngán, ốc, vạng, cua... hơn 100.000/ngày/hộ. Chỉ hơn 1 giờ, Tằng Quay Chắn, đứa lớn nhất trong bọn trẻ được 4,5 lạng ngán (24.000 đồng); hai đứakia được 6 lạng ốc đỏ môi (10.000 đồng), 2 con ốc đĩa (2.000đồng) và 6 lạng ngán (33.000đồng). Chúng tôi gặp anh Lý Quay Sằn, người Dao ở xã Đại Dực về Đồng Rui ởmới được hơn 1 năm, nhưngbắt ốc, ngán đã thành thục lắm. Mỗi ngày, trung bình anh kiếm được 40.000 đồng, đủ để cả nhàsinh sống ổn định. Chị Phạm Thị Kiền,người chuyên thu mua hải sản trong xã để bán các nơi cho biết: Mỗi ngày chị thu mua được hàng tạ ngán, ốc. Vào mùa ruốc, cảnh đi khai thác rộn ràng, tấp nập hơn nhiều.

Rừng ngập mặn được nhân dân xã Đồng Rui trồng mới 2 năm nay. Cả xã bảo vệ rừng

Từ năm 2003, xã Đồng Rui có chủ trương bảo vệ rừng ngập mặn, được thể hiệntrong nghị quyết của Đảng uỷ, HĐND, trong chương trình công tác của UBND và 4 thôn trong xã. Xã thành lập Ban quản lý rừng ngập mặn, 4 thôn có 4 ban quản lý. Mỗi ban có quy chế làm việc rõ ràng, được quy định tới từng thành viên. Đặc biệt, quy chế khuyến khích bà con tích cực tuần tra bảo vệ rừng ngập mặn. Người nào phát hiện ra có kẻ phá rừngbáo ban quản lý của thôn,được hưởng50% số tiền mà kẻ phá rừng phải nộp phạt. Những kẻ phá rừng, ngoàinộp phạt còn bị“bêu” trên hệ thống loa truyền thanh của xã. Đặc biệt từ khiĐồng Rui được Chương trình tài trợ các dự án nhỏ quản lý bền vững rừng nhiệt đới Việt Nam (EC/UNDP) tài trợ, với mục tiêu xây dựng hình thức quản lý dựa vào cộng đồng để bảo vệ và phát triển rừng, cải thiện hệ sinh thái, môi trường, nhằm cung cấp nguồn lợi thuỷ hải sản tự nhiên, chống xói mòn, giữ đất phù sa, tạo nguồn thu nhập ổn định dưới tán cây rừng thì việc bảo vệ rừng ngập mặn càng được nhân dân trong xã tham gia tích cực. Bước đầu, dự án giao cho xã hơn 200 triệu đồng để duy trì 4 đội làm than tổ o­ng (để tránh lấy cây trong rừng làm củi đun) và cho bà con vay phân bón ruộng. Số lãi có được từ làm than và vay phân bón trả chậm được đầu tư trở lại cho hoạt động bảo vệ rừng.

Xã cũng đã kiến nghị với huyện thu hồi được 200 ha đầm nuôi tôm đã bị bỏ để giao lại cho nhân dân trồng rừng ngập mặn. Từ năm 2003 đến nay, nhân dân xã Đồng Rui đã trồng được hơn 300 ha rừng mới, trong đó có hơn 7 ha do nhân dân tự ươm giống, tự trồng, không thuộc dự án. Rừng trồng mới ngày càng cung cấp nguồn lợi lớn về khai thác hải sản. Đồng chí Nguyễn Quốc Trưởng, Chủ tịch UBND xã cho biết: Nguyện vọng hàng đầu của bà con xã bây giờ là muốn huyện thu hồi lại số bãi triều đã giao nuôi tôm nhưng không sử dụng để nhân dân trồng, khôi phục lại rừng như xưa.Năm 2006,Đồng Rui khai thác được 350 tấn hải sản, trị giá hơn 2 tỷ đồng, mỗi hộ hàng chục triệu đồng. Số hộ nghèo của xã hiện chỉ chiếm 4%, thấp hơn mức trung bình của tỉnh tới 6%.

Chuyện ở Đồng Rui là một bài học kinh nghiệm vềcông tác quản lý, bảo vệ, khai thác rừng ngập mặn.

Thường Xuân

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005