Vì sao cá chình đồng loạt “dậy” thoát khỏi ao nuôi ở Cà Mau?

Đã hai tuần trôi qua nhưng người dân ở xã Tân Thành, TP. Cà Mau vẫn “ám ảnh” bởi đêm 6/11/2007, khi trên 1.000 hộ tham gia nuôi cá chình đã cùng tận mắt chứng kiến cảnh kỳ lạ chưa từng có từ trước đến nay: từng đàn cá chình dựng cao đầu tìm mọi cách thoát ra khỏi ao nuôi gấp gáp ngay trong đêm, chúng cố vươn mình nhảy, trèo ra khỏi bờ ao bất chấp rào cản. Con lớn đâm đầu vào lưới đến rách toạc chui ra ngoài bằng được. Chỉ trong một đêm, tất cả diễn ra nhanh chóng và đồng loạt nên người dân không thể “trở tay” kịp nữa, đành bó gối chấp nhận, ước tính thất thoát trên 27 tỷ đồng. Nhiều người dân sau đó hoang mang cho rằng đây là điềm không tốt, hiện tượng “cá dậy”… Phóng viên báo KHPT đã tìm hiểu vấn đề này.

Vì sao cá tháo chạy đồng loạt trong đêm?

TS. Nguyễn Tuần (Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 2, Bộ NN&PTNT) khẳng định, đây không phải là hiện tượng bất thường, kỳ lạ như bà con nghĩ, đây chỉ là biểu hiện đặc tính bình thường của giống cá chình. Hiện tượng cá chình đồng loạt tháo chạy khỏi ao nuôi là do các yếu tố sau: Thứ nhất là do đặc tính của loài. Cá chình là loài cá có chu kỳ di cư (đến 5 - 6 ngàn hải lý) khi đến thời kỳ trưởng thành. Đàn cá chình ở Cà Mau trong giai đoạn thành thục (sắp thu hoạch) nên đến kỳ di cư về biển. Thứ hai là do thời tiết. Từ đầu tháng 11, thời tiết bắt đầu trở lạnh, kết hợp với trời mưa (cá chình có mưa là tìm chỗ đi). Hai yếu tố thời tiết này đã kích thích sự di cư của những lứa cá thành thục.

Hiện tượng này có lẽ “lạ” với bà con mới bắt đầu nuôi cá chình, chưa hiểu đặc tính của chúng nên chủ quan trong cách làm bờ bao (thấp, sơ sài). Những cơn mưa lớn trước đó cá chưa đi là vì chúng chưa đến giai đoạn đủ lớn. Chúng đi đồng loạt là do người nuôi lấy giống chủ yếu ngoài tự nhiên nên chúng sẽ cùng độ tuổi (có thể cùng bố mẹ), có cùng đặc điểm sinh lý nên chúng thoát ra ngoài cùng thời điểm trên. TS. Nguyễn Tuần lưu ý rằng, cá chình thành thục hay tìm về hạ nguồn. Bà con đừng nhầm tưởng cá chình có hình dáng giống con lươn nên không thể vượt rào, thực tế loài cá này có khả năng trèo lên cả thác núi dốc đứng. Ở các nước có nuôi cá chình, người ta phải xây ao bê tông cao hoặc nuôi cả trong nhà kín. Do đó bà con nuôi cá chình rút kinh nghiệm từ bài học này để tránh những thiệt hại trong nuôi trồng thủy sản.

Trao đổi với chúng tôi, TS. Phạm Văn Khánh, giám đốc Trung tâm nghiên cứu thủy sản ĐBSCL cho rằng, đây không phải là hiện tượng “cá dậy” (“cá dậy” là hiện tượng cá rộ lên đến hoảng loạn do tiếng động, có khi chúng ọc hết thức ăn ra và hiện tượng này nếu có chỉ diễn ra cục bộ), cũng không phải do thuốc độc. Nếu cá nổi đầu rồi chết mới có thể do độc, còn hiện tượng ở Cà Mau là cá nổi đầu tìm đường di cư.

Hành trình di cư của cá

Chúng tôi cung cấp thêm các thông tin về cá chình, sự di cư của chúng để bạn đọc có thể hiểu thêm về loài cá này. Rất nhiều loài cá trong quá trình phát triển thực hiện hành trình di cư rất dài qua các đại dương, một số loài thậm chí di cư qua lại giữa sông và biển. Tại sao cá di cư, và làm thế nào chúng có thể tự tìm đường? Theo các tài liệu nghiên cứu nước ngoài, cá di cư vào sông và qua biển để đến những vùng dinh dưỡng. Hoặc trong thời kỳ sinh sản, cá lại di cư về các bãi đẻ, vì những chú cá non nhất phải được nở ra trong những vùng nước lặng gió trong vùng hồ hoặc lòng sông. Cá di cư để tìm thức ăn hoặc những địa điểm sinh sản. Rất nhiều cá sống bằng sự phát triển theo mùa của các vi tảo và vi sinh vật. Trong mùa sinh sản, một số loài di cư đến những bãi đẻ để đẻ trứng. Các bãi đẻ ở xa các bãi thức ăn vì cá non có nhu cầu thức ăn khác với cá trưởng thành. Khoảng cách này cũng làm giảm đi nguy cơ cá trưởng thành sẽ ăn chính những con cá non của chúng.

Đối với cá chình, hàng thế kỷ nay, người ta biết rất ít về tập tính sinh sản của loài cá chình châu Âu (European eels). Những con cá chình non bơi ngược dòng sông nơi chúng đang lớn dần lên thành cá trưởng thành. Chúng ăn trong vùng nước ngọt trong vài năm trước khi thành thục sinh dục, và khi đã thành thục rồi chúng bắt đầu bơi xuôi theo dòng sông về biển. Một nghiên cứu đã chứng minh rằng, một khi cá chình rời sông là chúng di cư đến bãi đẻ trứng hoặc sinh sản. Hành trình di cư mang chúng đi xa 3.700 dặm từ bờ biển châu Âu sang biển Sargasso, một vùng nước yên tĩnh ở phía đông bắc các đảo thuộc tây Ấn Độ và các vùng lân cận. Làm thế nào cá chình tìm được đường đến các bãi đẻ vẫn còn là một bí ẩn. Vì loài chim dường như di cư theo từ trường của trái đất, nên một số nhà khoa học cũng tin rằng loài cá chình cũng làm như vậy. Nói cách khác, chúng bị ảnh hưởng mạnh bởi những thay đổi trong nhiệt độ, áp suất, hoặc mùi vị của nước biển, những yếu tố giúp chúng di chuyển.

Cá chình - loài “thuồng luồng” hung dữ

Cá chình không phải là loài cá hiền lành như nhiều người tưởng, chúng từng được mệnh danh là loài “thuồng luồng” ác độc gắn với nhiều huyền thoại trên biển cả. Loài “linh ngư” này hiện vẫn còn nhiều ở vùng biển miền Trung, khu vực Đại Lãnh (Khánh Hòa), Bình Định, nhiều lão ngư từng săn được “thuồng luồng” nặng 20 - 30 kg, dài trên 2 m. Chiến thắng loài “thuồng luồng” không dễ dàng, cá chình rất khỏe mạnh, nọc độc của chúng làm cho máu không thể đông lại được, nếu không biết cách cầm máu (thường ngư dân hay dùng rong biển) khi cá chình tấn công có thể mất máu đến ngất xỉu. Cá sống nước ngọt nhưng khi thành thục di cư ra biển sâu để đẻ, vào tháng 10 - 12 hàng năm, ứng với mùa mưa bão. Thường vào những đêm tối trời, có gió mùa đông bắc kèm theo mưa với tốc độ gió cấp 5 cấp 6 trở lên từng đàn cá chình trong các sông, hồ di cư ra biển. Do đó vào mùa này cũng là mùa săn cá chình ở các tỉnh miền Trung. Nhiều người nuôi cá chình làm kiểng trong hồ kiếng cũng từng chứng kiến cá chình dựng đầu phóng ra ngoài khi thời tiết giao mùa, trở lạnh.

THANH TÂM

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005