Lần đầu tiên tại Việt Nam: Xác định vi khuẩn họ Rickettsia gây “bệnh sữa”

Tiêm kháng sinh điều trị bệnh tôm sữa.

Khánh Hòa là địa phương đi đầu và dẫn đầu cả nước trong phong trào nuôi tôm hùm lồng. Tuy nhiên, từ tháng 12-2006 đến nay, người nuôi tôm hùm trong tỉnh liên tục phải đương đầu với dịch bệnh tôm sữa; gần 60% trong số 29.800 ô lồng nuôi tôm hùm đã bị tôm sữa tấn công; thiệt hại ước khoảng 250 tỷ đồng. Trung tuần tháng 10-2007, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) đã cử Tổ công tác giải quyết bệnh dịch tôm hùm triển khai công tác tổng điều tra hoạt động nuôi và bệnh dịch tôm hùm nhằm phục vụ mục đích nghiên cứu dịch tễ học bệnh tôm hùm. Và, các nhà khoa học đã tìm ra vi khuẩn họ Rickettsia trong mẫu bệnh phẩm. Đây là phát hiện đầu tiên trên thế giới về tác nhân gây “bệnh sữa” trên tôm hùm.

Bệnh lạ

Theo thống kê của Sở Thủy sản, vụ tôm năm nay, toàn tỉnh nuôi thả khoảng 29.800 ô lồng tôm hùm; riêng thị xã Cam Ranh có 13.230 ô lồng, TP. Nha Trang 8.472 ô lồng, huyện Vạn Ninh xấp xỉ 7.600 ô lồng, huyện Ninh Hòa mới phát triển gần 500 ô lồng nhưng có đến 200 ô lồng chuyên ương nuôi tôm hùm giống cung cấp cho toàn tỉnh. Qua theo dõi của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản (NTTS) III và Trung tâm Khuyến ngư Khánh Hòa, từ trước đến nay, tôm hùm thường mắc các loại bệnh như đen mang, đỏ thân, long hở đầu, đầu to, su hà bám… nhưng tỷ lệ tôm nhiễm bệnh không cao, việc xác định nguyên nhân không quá khó và người nuôi tôm biết cách chủ động chữa trị nên hậu quả không nghiêm trọng.

Ông Nguyễn Cao Hà ở xã đảo Bình Ba (Cam Ranh) cho biết: “Do nuôi tôm sú thất bại nên năm nay tôi cùng 2 người anh em dồn hết vốn đầu tư nuôi thả khoảng 3 vạn con tôm hùm. Đầu tháng 12-2007, phát hiện một số tôm bỏ ăn, bơi yếu rồi có hiện tượng ngả màu trắng sữa trước khi chết, chúng tôi tập trung chữa trị theo phương cách thông thường nhưng không hiệu quả, tôm chết nhiều hơn. Chỉ trong vòng 1 tuần, khoảng 10% số ô lồng có tôm bị bệnh gây hôi thối khắp vùng. Người nuôi tôm loay hoay tìm cách cứu chữa, kể cả di dời lồng ra khỏi vùng biển có tôm bệnh nhưng số lượng tôm bị bệnh vẫn tăng”.

Kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu NTTS III cho thấy, từ khi phát hiện tôm bỏ ăn đến khi có dấu hiệu chuyển màu trắng sữa ở phần cơ bụng rồi lan dần ra từng đốt, tôm chỉ có thể sống được 2 - 5 ngày. Khi tiến hành giải phẫu, dịch “sữa” có mùi hôi thối bởi vì gan, tụy và thịt tôm đã hoại tử. Phân tích mẫu môi trường không phát hiện nấm thường gây bệnh cho tôm hùm; tổng lượng vi khuẩn hiếu khí và vi khuẩn vibrro chưa vượt ngưỡng cho phép.

Ông Đào Công Thiên, Giám đốc Sở Thủy sản khẳng định: “Người nuôi tôm hùm đã có ý thức vệ sinh lồng nuôi, thả nuôi với mật độ hợp lý để dòng nước lưu thông và thường xuyên di chuyển lồng tôm đến những vị trí nước chảy hoặc sâu hơn. Hầu như không còn hiện tượng xả rác thải xuống khu vực nuôi tôm. Thức ăn thừa của tôm cũng được vớt lên hàng ngày. Ngoài ra, cán bộ khuyến ngư đã hướng dẫn bà con thay đổi thức ăn cũng như phương thức cho tôm ăn để giảm thiểu tác nhân gây bệnh nhưng tôm bị bệnh vẫn tăng nhanh”.

“Đội đặc nhiệm” cứu tôm hùm

Trung tuần tháng 10-2007, lần đầu tiên ngân sách Nhà nước đã chi một lúc gần 600 triệu đồng phục vụ công tác nghiên cứu dịch tễ học bệnh tôm hùm. “Đội đặc nhiệm” của Bộ NN-PTNT đã tập hợp hơn 120 cán bộ nghiên cứu khoa học của Viện Hải dương học Nha Trang, Trường Đại học Nha Trang, Viện Nghiên cứu NTTS III và ngành Thủy sản các tỉnh từ Bình Định đến Ninh Thuận, triển khai tổng điều tra hiện trạng nuôi và các loại bệnh thường xuất hiện trên tôm hùm ở từng địa phương.

Với tư cách là đội trưởng “đội đặc nhiệm”, ông Nguyễn Tử Cương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng an toàn vệ sinh và thú y thủy sản, cho biết: “Nhóm điều tra cơ bản đã thu thập thông tin từ 573 hộ nuôi tôm hùm ở 41 vùng nuôi (8,1%), xây dựng báo cáo đánh giá ở từng tỉnh, từng vùng và cả khu vực. Nhóm nghiên cứu dịch tễ học đã điều tra dịch tễ khoảng 15% tổng số lồng nuôi tôm hùm, trên cơ sở chọn mẫu bệnh phẩm và mẫu tôm sạch để phân tích, thí nghiệm gây cảm nhiễm… Mặt khác, chúng tôi đã gửi mẫu đến phòng thí nghiệm của Tổ chức Thú y thủy sản thế giới (OIE) tại Mỹ để phối hợp nghiên cứu”.

Lấy mẫu bệnh phẩm tôm hùm tại lồng nuôi giữa vịnh Vân Phong (Khánh Hòa).

Điều đáng lưu ý là trong quá trình nghiên cứu, “đội đặc nhiệm” đã nhận được nhiều tài liệu của tổ chức thú y thủy sản thế giới phân tích một số bệnh thường gặp ở tôm hùm, nhưng chưa có tài liệu nào nói đến bệnh tôm sữa. Theo ông Nguyễn Tử Cương, sau hơn 1 tháng tập trung nghiên cứu, tháng 11-2007, lần đầu tiên các nhà khoa học Việt Nam đã tìm ra vi khuẩn gây bệnh sữa trên tôm hùm. Kết quả phân tích của nhóm nghiên cứu trong nước hoàn toàn trùng khớp với các nhà khoa học nước ngoài, 80% mẫu bệnh phẩm được xét nghiệm đều xuất hiện 1 loại vi khuẩn ký sinh nội bào, hình cong, thuộc họ Rickettsia. Hiện công tác nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và ứng dụng điều trị tôm hùm bệnh tại lồng đang được tiếp tục tiến hành sâu hơn nhằm xác định rõ loài vi khuẩn gây bệnh và phác đồ điều trị.

Hầu hết chủ lồng tôm hùm ở Khánh Hòa đều hợp tác chặt chẽ với các nhà khoa học trong việc thử nghiệm điều trị bệnh tôm sữa bằng kháng sinh streptomicine và enrofloxancine. Kháng sinh được tiêm vào tôm ở 3 giai đoạn, từ lúc khởi phát đến bệnh rất nặng, với liều lượng khác nhau. Kết quả đáng mừng là tất thảy tôm hùm mới nhiễm bệnh đều thích ứng với thuốc và hồi phục rất nhanh, 95% số tôm nhiễm bệnh ở giai đoạn trung kỳ có khả năng vượt qua nguy hiểm, dần dần tiếp nhận thức ăn; riêng tôm hùm đã nhiễm bệnh ở giai đoạn cuối có khả năng thoát chết khoảng 30%. Tuy nhiên, việc điều trị bệnh tôm sữa cần tuân thủ theo đúng quy trình hướng dẫn của các nhà khoa học. Trong tháng 12, “đội đặc nhiệm” tiếp tục bám trụ tại các “làng tôm” giữa vịnh Vân Phong, tổ chức khuyến ngư “đầu bờ”, hướng dẫn ngư dân phương pháp nuôi tôm hùm bền vững, cũng như cách thức điều trị, phòng ngừa bệnh tôm sữa và các loại bệnh thường gặp ở tôm hùm.

BẢO CHÂN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005