ĐBSCL: Người nuôi cá tra đang "sống dở, chết dở"!

Giá cá tra nguyên liệu giảm mạnh, người nuôi cá tra ở ĐBSCL đang đứng trước nguy cơ phá sản. Trong ảnh: Không có vốn, nhiều hộ nuôi cá tra ở phường Thới An, quận Ô Môn, TP Cần Thơ chỉ cho cá ăn cầm chừng.

Gần hai tháng qua, giá cá tra ở ĐBSCL liên tục sụt giảm. Nhiều ao cá tra của người dân đến kỳ thu hoạch nhưng không có doanh nghiệp mua, khiến người nuôi cá tra ở ĐBSCL lỗ nặng dẫn đến nguy cơ phá sản. Tình trạng này đã tác động bất lợi đến nhiều khâu khác trong chuỗi sản xuất cá tra như: cung cấp thức ăn, chế biến... Qua gần 13 năm phát triển, nghề nuôi cá tra ở ĐBSCL chưa bao giờ lâm vào tình trạng “sống dở, chết dở” như hiện nay!

ĐẦU RA THUẬN LỢI, ĐẦU VÀO ÁCH TẮC

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong quý I-2008, cá tra của Việt Nam được xuất khẩu tới thị trường của hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới (tăng so với 49 thị trường trong quý I-2007). EU, Nga, ASEAN và Ucraina là 4 thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam. Theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, quý I-2008 xuất khẩu cá tra của Việt Nam đạt 115,6 ngàn tấn với kim ngạch 265,2 triệu USD, tăng 43,4% về lượng và 28,2% về kim ngạch so với quý I-2007.

Tính toán sơ bộ của VASEP, giá xuất khẩu bình quân cá tra đông lạnh của Việt Nam trong tháng 4-2008 đạt 2,44 USD/kg, giảm 0,52 USD/kg so với cùng kỳ năm trước và tăng nhẹ so với tháng 3-2008. Và với những ưu điểm: thịt thơm, ngon, có hương vị đặc trưng, là thực phẩm thay thế cho các sản phẩm từ gia cầm, cá tuyết, cá rô phi... Đặc biệt, giá rẻ hơn nhiều so với giá các sản phẩm thủy sản xuất khẩu khác, nên sản phẩm cá tra đang rất được thị trường nước ngoài ưa chuộng.

Tuy nhiên, hơn hai tháng qua, thị trường cá tra nguyên liệu trong nước hoàn toàn trái ngược với những gì diễn biến ở thị trường xuất khẩu. Giá cá nguyên liệu liên tục sụt giảm. Đến ngày 30-5, giá cá tra nguyên liệu ở ĐBSCL loại thịt trắng chỉ còn 14.000 đồng/kg, cá thịt vàng, thịt hồng từ 12.800-13.700 đồng/kg.

Đâu là nguyên nhân chính dẫn đến những nghịch lý này? Ông Bùi Hữu Trí, Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản Cần Thơ, phân tích: “Gần như có một tiền lệ là sau mỗi lần hội chợ thủy sản quốc tế, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Việt Nam không có được tiếng nói chung, mạnh ai nấy chào giá. Điều đáng nói là đến nay chưa có một cơ quan nào đứng ra nhận trách nhiệm và chưa có một đơn vị nào bị xử lý về hành vi phá giá”. Điều này, vừa làm sụt giảm uy tín chất lượng sản phẩm cá tra trên thị trường quốc tế, vừa gây thiệt hại lớn đến lợi ích kinh tế mà người nuôi cá phải gánh chịu.

Ngoài ra, một trong những nguyên nhân khiến giá cá tra ở ĐBSCL biến động lớn chính là do sự khủng hoảng chung của thị trường tài chính. Nhiều ngân hàng siết chặt các khoản vay khiến doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản không có nguồn vốn thu mua cá trong dân. Đây lại là “lý do chính đáng” để các doanh nghiệp giảm giá, thậm chí từ chối mua cá khiến thị trường cá tra nguyên liệu càng thêm rối ren, phức tạp.

NGUY CƠ PHÁ SẢN ĐANG “RÌNH RẬP”

Hơn tuần qua, gia đình bà Lê Thị Đào, ở ấp Thới Bình B, xã Thới Thuận, huyện Thốt Nốt, TP Cần Thơ như ngồi trên đống lửa. Bởi 6 hầm cá tra trên 620 tấn của gia đình bà đã đến thời kỳ thu hoạch, nhưng chưa có người mua dù đã gõ cửa nhiều doanh nghiệp ở An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ... Mỗi lần nhắc đến, bà Đào nói như mếu: “Tôi và các con tôi đã đầu tư gần cả chục tỉ đồng rồi. Bây giờ, giá cá chỉ còn 13.200 đồng/kg, mặc dù gia đình tôi nuôi bằng thức ăn tự chế, nhưng với giá bán này, tính ra đã lỗ khoảng 1.800 đồng/kg. Nếu có doanh nghiệp mua giá nào gia đình tôi cũng chấp nhận bán, chứ hết cầm cự nổi rồi”.

Ba năm gắn bó với nghề nuôi cá tra, từ 1 hầm đầu tiên, gia đình bà Đào đã phát triển được 6 hầm. Nhưng đằng sau sự phát triển này, tất cả “bằng khoán đỏ” của gia đình đều nằm trong ngân hàng cả. Hơn 2 tháng trước, bà Đào có làm đơn để gia tăng hạn mức vay thêm 1 tỉ đồng nhưng không được ngân hàng chấp nhận. Cùng thời điểm này, tất cả các đại lý bán cám, thuốc thú y thủy sản, đại lý xăng dầu... đều cắt các khoản tiền “gối đầu”. Ngay cả các chủ cho vay “bạc nóng” cũng không dám đầu tư cho người nuôi cá. Bao nhiêu tiền, vàng... dành dụm, gia đình bà Đào tiếp tục đầu tư hết vào việc nuôi con cá tra. Tiền thì hết, cá thì không bán được, bà Đào phải vay vàng trong họ hàng. “Gần 60 tuổi đời, chưa bao giờ tôi cảm thấy túng quẫn như hiện nay. Tiền nợ ngân hàng đã lên tới 1,5 tỉ đồng. Vừa rồi lại cố đất cho người ta giá 300 triệu đồng; mượn vàng trị giá cũng trên 300 triệu đồng; tiền vay “bạc nóng” ngày trước cũng cả trăm triệu đồng... Cuộc sống của gia đình tôi và hơn 30 lao động phụ, mai này không biết ra sao?”- bà Đào chua xót!

Đây là năm đầu tiên ông Lê Văn Mau, ở khu vực Thới Thạnh, phường Thới An, quận Ô Môn, TP Cần Thơ quyết định chuyển trên 4.000m2 đất trồng nhãn sang nuôi cá tra. Ông cho biết: “Tôi nợ ngân hàng gần 3 tỉ đồng rồi. Cá dưới hầm của tôi đã được khoảng 600 gam một con. Bình thường cho ăn khoảng 1 tấn thức ăn/ngày, giờ chỉ còn 750kg thôi nhưng giá thức ăn, thuốc thú y thủy sản... lại vừa mới tăng. Ngân hàng thì không cho vay, không biết tiền đâu mà xoay trở”. Tương tự như ông Mau, tại phường Thới An, quận Ô Môn, hơn hai tuần nay, nhiều hầm cá tra đã bị chủ nuôi bỏ đói, hoặc cho ăn cầm chừng. Ông Nguyễn Ngọc Hải, Chủ nhiệm HTX Nuôi cá tra Thới An, cho biết: “Hiện tại, do phải trả tiền mặt khi mua thức ăn, trong khi đó nguồn vốn vay không có, 8/10 ao nuôi cá tra của HTX hơn tuần nay đã bị bỏ đói. Tình trạng này kéo dài, không chỉ riêng HTX mà nhiều hộ nuôi khác sẽ không có vốn tiếp tục đầu tư, không thể tái sản xuất”.

Theo Hiệp hội Thủy sản Cần Thơ, với giá bán hiện nay, người nuôi cá tra ở ĐBSCL đã bị lỗ từ 1.000 - 2.000 đồng/kg. Nếu tình trạng ách tắc về nguồn vốn, về đầu ra cho cá nguyên liệu kéo dài, có ít nhất 60% người nuôi cá tra bị thua lỗ dẫn đến nguy cơ phá sản...

Theo VASEP, nghề nuôi và chế biến xuất khẩu thủy sản ở ĐBSCL có ít nhất 13 năm phát triển và đã khẳng định được vị trí trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch thường trực VASEP, cho biết: “Nghề nuôi cá tra đi lên bằng chính sức của nông dân. Bởi Việt Nam chưa có hoạt động chuyên nghiệp tiếp thị cho con cá tra. Nhà nước đầu tư chưa đáng kể vào ngành cá tra... Sự phát triển con cá tra trong thời gian qua chỉ mang tính tự phát. Người nuôi tự đào ao nuôi cá, doanh nghiệp tự xây dựng nhà máy chế biến xuất khẩu không theo một quy hoạch hay sự quản lý nào về chuyên môn”. Và hậu quả tất yếu là: cạnh tranh không lành mạnh ở thị trường nước ngoài dẫn đến rối ren thị trường cá tra nguyên liệu ở trong nước mà người nuôi cá phải lãnh đủ!

Ông Bùi Hữu Trí, Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản Cần Thơ, phân tích: “Phần lớn người nuôi cá tra đều phải vay ngân hàng mới đủ vốn đầu tư. Nếu người nuôi gặp sự cố, không có khả năng trả nợ, chắc chắn sẽ xảy ra tranh chấp, kiện tụng, ảnh hưởng đến an sinh xã hội của một bộ phận không nhỏ người dân ở vùng ĐBSCL”.

Theo VASEP, chuỗi sản xuất cá tra ở ĐBSCL được xác định gồm tác nhân sau: nhà máy chế biến xuất khẩu, trại nuôi, cơ sở dịch vụ (thức ăn, con giống, thuốc...), ngân hàng, công ty bảo hiểm, tổ chức chứng nhận... Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch VASEP, cho rằng: “Nếu một trong các tác nhân trong chuỗi sản xuất bị tác động ảnh hưởng đến khả năng phát triển bền vững, chắc chắn sự phát triển các tác nhân khác sẽ bị lung lay”. Chính vì thế, trong thời điểm hiện nay, nguy cơ phá sản của người nuôi cũng đồng nghĩa với nguy cơ phá sản của nhà máy chế biến, cửa hàng đại lý thức ăn, ngân hàng... Điều này cũng đồng nghĩa với nguy cơ phá sản nghề nuôi cá tra ở ĐBSCL và cả nước.

“PHAO” CHO NGHỀ NUÔI CÁ TRA

Làm gì để cứu nguy cho nghề nuôi cá tra ở ĐBSCL, nhất là trong thời điểm hiện nay? Ông Bùi Hữu Trí, Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản Cần Thơ, kiến nghị: “Nhà nước cần có chính sách điều hành đảm bảo hoạt động tín dụng trở lại bình thường để cứu nguy cho các doanh nghiệp chế biến, cứu nguy cho người nuôi cá; có chính sách ưu tiên cho doanh nghiệp xuất khẩu được vay ngoại tệ. Đối với những hộ nuôi cá bị thua lỗ, ngân hàng nên chấp nhận khoanh nợ và cho vay tiếp để người nuôi có thể tái sản xuất và đảm bảo cho vay tối thiểu như mọi năm. Bộ NN&PTNT, các hiệp hội nghề cá... nên rút kinh nghiệm từ mô hình điều hành xuất khẩu gạo để hình thành, tổ chức mô hình xuất khẩu thủy sản”.

Về lâu dài, ông Nguyễn Minh Toại, Phó Chủ tịch UBND huyện Thốt Nốt, TP Cần Thơ, cho rằng: Chính phủ cần quản lý đầu ra (xuất khẩu) để bình ổn thị trường xuất khẩu cá tra. Điều này được thể hiện ở việc không cho doanh nghiệp tự chào hàng hạ giá bán làm giảm giá trị con cá tra. Đồng thời, quy định mức giá giữa chăn nuôi, chế biến... có biên độ dao động phù hợp để thực hiện.

Vấn đề cấp bách hiện nay, các tác nhân trong chuỗi cung ứng sản xuất cá tra cần nhanh chóng liên kết, để có “tiếng nói chung” từ đó có kế hoạch đầu tư, phát triển nghề nuôi cá tra ở ĐBSCL và cả nước. Bên cạnh đó, các ngành hữu quan cần sớm xây dựng, công bố các tiêu chuẩn cấp chứng nhận nuôi cá tra bền vững, song song với việc đầu tư xây dựng quảng bá thương hiệu, nâng giá trị sản phẩm cá tra ở ĐBSCL trên thị trường quốc tế.

ĐÔNG TRIỀU

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005