Cần có giải pháp mạnh hơn giúp người nuôi cá tra

Nuôi cá lồng trên sông ở thị xã Châu Đốc (An Giang).

Tình hình tiêu thụ cá tra, cá ba sa ở đồng bằng sông Cửu Long đang hết sức khó khăn. Hàng trăm nghìn tấn cá quá kỳ thu hoạch nhưng chưa bán được. Hàng chục nghìn hộ nông dân phải vay với mức lãi cao để duy trì đàn cá, trong khi giá cá tiếp tục sụt giảm.

Ngày 1-6, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã cùng lãnh đạo các bộ, ngành liên quan và tám tỉnh, thành có lượng cá tra, cá ba sa nhiều ở ÐBSCL bàn cách giải quyết và Chính phủ cũng quyết định bổ sung thêm 2.200 tỷ đồng để ngân hàng ưu tiên cho vay thu mua xuất khẩu cá. Tuy nhiên vẫn còn nhiều vướng mắc.

Nỗi lo của người nuôi cá

Mặc dù giá cá tra, cá ba sa giảm xuống chỉ còn 14.000 đồng/kg loại 1, khoảng 13.600 đồng/kg loại 2... nhưng vẫn không bán được.

Từ Phong Nẫm, chúng tôi sang An Lạc Tây, Nhơn Mỹ huyện Kế Sách; rồi đến vùng nuôi cá tra, cá ba sa mới phát triển thuộc Cồn số 1 huyện Long Phú, Cù Lao Dung tỉnh Sóc Trăng, hay đến huyện Thốt Nốt - nơi được xem là địa bàn tập trung nuôi nhiều cá tra ở TP Cần Thơ... chứng kiến nỗi lo của hàng trăm người dân trước những ao cá tồn đọng không bán được.

Anh Lưu Thống Nhứt, một "đại gia" nuôi trồng thủy sản có tiếng ở huyện Long Phú (Sóc Trăng), thở dài: "Cá quá lứa ngày càng nhiều, kêu bán chẳng ai mua, có năn nỉ lắm thì thương lái, doanh nghiệp cũng chỉ đến dòm rồi bỏ đi vì không có tiền. Suốt ngày mình như ngồi trên đống lửa. Năm nay, anh Nhứt đầu tư hơn 50 tỷ đồng để nuôi 4.000 tấn cá tra.

Cách đây gần hai tháng anh bán cho Công ty Thiên Mã, Thuận Hưng được 700 tấn với giá 14.300 đồng /kg, nhưng đến nay mới nhận được 30% tiền, còn lại công ty thiếu chưa biết đến bao giờ mới trả. Chỉ tính riêng khoản bán cá đợt này anh đã lỗ 1,4 tỷ đồng. Hiện tại, dưới ao còn khoảng 2.500 tấn đến kỳ thu hoạch, nếu bán với giá hiện nay 14.000 đồng/kg thì tiếp tục lỗ thêm 5 tỷ đồng nữa.

Nhưng hiện vẫn chưa bán được và bình quân mỗi ngày phải bỏ ra 160 triệu đồng để mua 20 tấn thức ăn cho cá. Mà đó mới chỉ là cho ăn cầm chừng, nếu cho ăn đủ phải đến 200 triệu đồng. Trong khi ngân hàng không cho vay vốn khiến người nuôi cá rơi vào tình cảnh hết sức bi đát.

Anh Nhứt tính toán: Giá các loại thức ăn, thuốc và nhiều chi phí khác đều tăng cao đã đội giá thành cá tra lên 15.000 - 16.000 đồng/kg. Thời điểm này, giá cá nguyên liệu bán ra bên ngoài thấp hơn giá thành, nên người nuôi "chạy" đằng nào cũng không thoát nợ.

Giá cá đang sụt giảm mạnh và diễn ra theo chiều hướng ngày càng bất lợi, khiến anh Lê Hoàng Chên ở ấp Mỹ Phước, xã Nhơn Mỹ, huyện Kế Sách cũng mất ăn, mất ngủ. Hiện anh còn gần 600 tấn cá tra đến lứa bán, những ngày qua anh chạy khắp nơi tìm chỗ tiêu thụ nhưng không thương lái nào chịu mua. Ðiều này cũng đồng nghĩa với việc mỗi ngày anh phải bỏ ra 85 triệu đồng mua thức ăn cho cá.

Anh Chên buồn bã, nói: "Chưa bao giờ người dân nuôi cá ở Sóc Trăng lại phải đối mặt với một vụ mùa tồi tệ như năm nay. Hầu hết nông dân đã kiệt vốn, trong khi ngân hàng ngày càng thắt chặt nguồn tín dụng. Người nuôi cá đang phải gánh chi phí thức ăn hàng chục triệu đồng/ngày, hộ nuôi nhiều lên đến hàng trăm triệu đồng. Dù biết lỗ nhưng họ không còn cách nào khác mà phải chấp nhận "vay nóng" với lãi suất cao, nhưng không phải lúc nào cũng vay được".

Ông Nguyễn Văn Khởi, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Sóc Trăng cho biết: Thị trường xuất khẩu cá tra, cá ba sa hiện nay vẫn ổn định. Song các doanh nghiệp chế biến thủy sản thiếu vốn nên chưa thể mua cá của dân. Mới đây, ngành kiến nghị ngân hàng hỗ trợ 60 tỷ đồng vốn vay cho các công ty chế biến xuất khẩu trong tỉnh để thu mua 5.000 tấn cá tra đã đến kỳ thu hoạch. Hiện tại ở Sóc Trăng chỉ còn duy nhất Công ty Ngọc Thái xuất khẩu cá tra, nhưng công suất cũng chỉ đạt 40 tấn/ngày.

Nếu thu mua và tổ chức sản xuất hết 5.000 tấn cá trên thì Công ty Ngọc Thái cũng phải mất hơn bốn tháng mới giải quyết xong. Trong khi, tỉnh này còn hơn 20.000 tấn cá sắp đến kỳ thu hoạch. Tại TP Cần Thơ số lượng cá tra đến kỳ thu hoạch còn tồn đọng khoảng 50.000 tấn. Ước tính, các tỉnh trong khu vực ÐBSCL hiện tồn đọng hơn 100.000 tấn cá tra, ba sa đến kỳ thu hoạch và dự kiến tổng sản lượng đến cuối tháng 8 có thể lên hơn 300.000 tấn, trị giá hơn 4.000 tỷ đồng.

Những bất cập trong cơ chế

Thực hiện ý kiến của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, UBND TP Cần Thơ chỉ đạo Hiệp hội thủy sản TP Cần Thơ chọn trong 18 doanh nghiệp có chế biến cá tra trên địa bàn, lập danh sách bảy doanh nghiệp đề nghị cho vay vốn với tổng mức vay 500 tỷ đồng.

Tại An Giang, UBND tỉnh giao hai doanh nghiệp chủ lực trong chế biến, xuất khẩu cá tra, ba-sa là Công ty cổ phần Nam Việt và Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản An Giang (Agifish) thu mua 20.000 tấn cá tra tồn đọng trong dân.

Ngày 5-6, UBND TP Cần Thơ tiếp tục có công văn gửi Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn có kiến nghị, đề xuất: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sớm thông báo hạn ngạch và lãi suất cho vay phù hợp để các doanh nghiệp yên tâm vay vốn thu mua cá tra tồn đọng trong dân. Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn chỉ đạo VASEP tăng cường công tác kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, tránh cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại. Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn chỉ đạo ban hành giá sàn thu mua cá tra nguyên liệu ở ÐBSCL bảo đảm người nuôi và doanh nghiệp chế biến đều có lợi.

Ông Nguyễn Văn Kịch, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần thủy sản Cafatex cho biết, UBND tỉnh Hậu Giang đã đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho Cafatex vay 142 tỷ đồng để thu mua, chế biến cá tra.

Ông Nguyễn Văn Kịch nói: Cái khó của người nuôi cá tra đã được Nhà nước quan tâm. Nhưng giải quyết như vậy vẫn chưa trọn vẹn. Thứ nhất là, mỗi tỉnh chọn vài doanh nghiệp để cho vay là không thể chế biến hết lượng cá đến kỳ thu hoạch còn đang tồn đọng. Bởi năng lực chế biến của mỗi doanh nghiệp đều có giới hạn, dù có tiền đi nữa cũng không thể thu mua nhiều hơn khả năng chế biến; không phải như tồn đọng lúa cứ thu mua nhập kho là xong, sau đó chế biến dần.

Theo ông nên mở ra cho tất cả các doanh nghiệp có chế biến cá tra đều được vay vốn, một mặt đẩy nhanh lượng cá đang tồn đọng, mặt khác tạo sự bình đẳng giữa các doanh nghiệp, giảm sự chèn ép giá; còn việc cho doanh nghiệp nào được vay hãy để ngân hàng quyết định trên cơ sở năng lực, hiệu quả sản xuất... của doanh nghiệp.

Thứ hai là, người nuôi cá tra, ba sa hiện nay đang cần nguồn vốn rất lớn để duy trì đàn cá đã đến kỳ thu hoạch chờ tiêu thụ và đàn cá còn đang lớn. Theo giá cá hiện nay người nuôi đã lỗ khoảng 2.000 đồng/kg và còn phải gánh thêm phần lãi cao sẽ làm tăng thêm gánh nặng cho họ.

Ông Nguyễn Văn Kịch nói rằng: Nếu như chỉ tăng định mức cho doanh nghiệp vay mà vẫn với mức lãi suất như hiện nay (18%/năm) thì rất khó cho doanh nghiệp, vì hiện nay tiêu thụ cá tra rất chậm, như vậy doanh nghiệp phải chịu lãi ngân hàng, phí lưu kho, bảo quản... gộp vào sẽ rất cao.

Cuối cùng mọi chi phí này doanh nghiệp đẩy cho nông dân gánh chịu, thì nông dân không kham nổi. Vì vậy, có nơi đề nghị Chính phủ có chính sách cho vay theo phương thức tín chấp với lãi suất ưu đãi để dự trữ nguồn cá trên.

Riêng ông Kịch thì kiến nghị ngân hàng nên xem xét lại Quyết định 09, trong đó, các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản (cũng như các doanh nghiệp xuất khẩu các ngành hàng khác) không thuộc 3 nhóm đối tượng được vay vốn ngoại tệ của ngân hàng. Ðây là việc làm gây thêm khó khăn không đáng có cho doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản trong bối cảnh các chi phí đầu vào đều tăng cao.

Cần có giải pháp mạnh và đồng bộ hơn

Theo Văn bản số 5007/NHNN-TÐ của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, ngày 4-6 gửi các ngân hàng thương mại, Ngân hàng Nhà nước các tỉnh, thành khu vực ÐBSCL về việc chỉ đạo một số nội dung cụ thể trong hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại, nêu rõ: "Các ngân hàng thương mại tập trung nguồn các vốn để cho vay các doanh nghiệp đầu mối thu mua và chế biến cá tra, cá ba sa. Ðối với các doanh nghiệp đầu mối này phải bảo đảm hoạt động kinh doanh có hiệu quả, có khả năng tài chính, có thị trường tiêu thụ sản phẩm, đúng với quy chế cho vay và được UBND tỉnh, thành phố giới thiệu. Ðối với hộ dân chăn nuôi chưa tiêu thụ cá tra, cá ba sa và có nhu cầu xin gia hạn nợ thì các ngân hàng thương mại xem xét cho gia hạn nợ theo quy định hiện hành".

Chỉ đạo của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã nêu rõ: Chỉ tập trung vốn để cho các doanh nghiệp "ăn chắc" cho vay đúng quy chế cho vay (có thể hiểu lãi suất không giảm). Hộ dân thì phải chờ xem xét được cho gia hạn nợ (không nói đến việc cho vay thêm).

Trả lời cho câu hỏi vì sao doanh nghiệp không mặn mà với việc vay vốn ngân hàng để thu mua chế biến cá? Các doanh nghiệp cho rằng mức lãi 18%/năm là quá cao. Trong khi hàng sản xuất xong bán rất chậm, quay vòng vốn chậm, thời gian chịu lãi dài. Bán chậm, ngoài chịu lãi dài, doanh nghiệp còn phải chịu phí lưu kho, bảo quản...

Trong khi giá xuất khẩu cá ngày một giảm (do cạnh tranh hạ giá để bán, quay vòng vốn, giảm lãi ngân hàng). Hầu hết các doanh nghiệp chế biến hiện nay chỉ hoạt động 50 - 60% công suất để giữ công nhân. Ðược biết, để chế biến ra 1 kg cá tra phi lê thành phẩm, cần khoảng 3 kg cá nguyên liệu. Thông thường, doanh nghiệp dựa trên giá bán 1 kg thành phẩm, trừ các chi phí sản xuất còn lại tính ra giá mua 3 kg cá nguyên liệu. Như vậy doanh nghiệp thu lãi khá cao từ tiền bán (khoảng 2 kg) phế liệu. Hiện nay giá phế liệu khoảng 5.000 đồng/kg, có lúc lên đến 7.000 đồng/kg.

Từ thực tế này, doanh nghiệp không mặn mà lắm với việc vay vốn ngân hàng với lãi suất cao để thua mua chế biến; mà chủ yếu tận dụng các nguồn vốn tự có, vốn chiếm dụng của nông dân (mua trả chậm, chỉ trả trước 30%) tiền bán phế liệu (bán lấy tiền liền). Sản xuất không hết công suất nhưng thu lãi cao, ăn chắc. Xét trên khía cạnh nào, người nuôi cá cũng đều bị thua thiệt. Nếu như Nhà nước không có chính sách ưu đãi mạnh hơn nữa thì không thể tháo gỡ được khó khăn cho người nuôi cá tra.

Giá cá tra thấp như hiện nay còn do nhiều doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra, cá ba sa cạnh tranh không lành mạnh, cố tình chào bán hàng giá thấp. Theo ông Nguyễn Văn Kịch, Nhà nước phải đưa ra giá sàn xuất khẩu như mặt hàng gạo. Trong nghề thì rất dễ tính ra giá thành nguyên liệu, và cũng rất dễ tính ra thành sản phẩm mà đưa ra giá sàn xuất khẩu. Nếu như doanh nghiệp nào bán thấp hơn giá sàn ấy thì buộc phải tự bỏ tiền ra bù vào (việc này không khó kiểm tra).

Liên kết "bốn nhà" đã chứng minh tính ưu việt qua nhiều mô hình trong thực tế. Riêng trong nuôi trồng thủy sản, liên kết này còn quá yếu kém, nông dân và doanh nghiệp vẫn chưa có tiếng nói chung. Vì thế, khi cá tăng giá thì nông dân đòi hỏi, ngược lại khi lâm vào hoàn cảnh khó khăn thì doanh nghiệp lại tìm mọi cách ép nông dân. Liên kết "bốn nhà" tốt còn giúp cho người nuôi có được giống tốt, sạch bệnh. Quan trọng hơn là cần có chính sách đầu tư sản xuất thức ăn trong nước chất lượng cao, giá rẻ để hạ giá thành sản phẩm, tăng lợi nhuận cho nông dân, tăng năng lực cạnh tranh về giá xuất khẩu.

ÐỖ NAM, VĂN BƯỜNG và QUỐC THẮNG

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005