ĐBSCL: Qui hoạch sản xuất bị... thả nổi - Cay đắng bài học cá tra, cá ba sa

Hiện vẫn còn tồn đọng cả trăm ngàn tấn cá tra nguyên liệu đang bế tắc đầu ra, nhiều hộ phải bán đổ bán tháo

Từ tháng 2-2008 đến nay giá cá tra rớt thảm hại, người nuôi bị thua lỗ nặng nề. Đã vậy đầu ra hiện nay đang bế tắc, cả trăm ngàn tấn cá ứ đọng trong ao chưa thể tiêu thụ. Nhiều hộ nông dân giờ đây không còn khả năng duy trì đàn cá, đang đứng trước nguy cơ bị phá sản!

Từ những năm 1989-1995, khi cá ba sa, cá tra xuất khẩu mạnh, người dân An Giang ồ ạt đầu tư nuôi. Thời điểm đó chủ yếu là nuôi bè, vào giai đoạn hoàng kim ở An Giang có trên 3.000 bè, chủ yếu nuôi cá tra. Đến khi con cá tra nuôi bè bị các nhà máy "chê” do định mức chế biến thấp nên cá tra chuyển qua nuôi trong ao. Kể từ đấy cơn sốt đào ao nuôi cá tra lan rộng...

Phá ruộng vườn... thành ao

Theo Bộ NN&PTNT, năm 2005 toàn ĐBSCL có 36 nhà máy tham gia chế biến cá tra với công suất chế biến theo thiết kế 274.000 tấn cá nguyên liệu/năm, thì hiện nay con số là 84 nhà máy với tổng công suất thiết kế gần 1 triệu tấn cá nguyên liệu/năm. Do quá nhiều nhà máy chế biến, nên đã xuất hiện những doanh nghiệp tự cạnh tranh bằng cách chào giá xuất khẩu thấp, sau đó họ tha hồ "đè” giá mua cá nguyên liệu thấp xuống...

Tại An Giang, không chỉ dân các làng bè bỏ bè lên bờ mà cả những người chưa từng biết nghề cũng đổ xô mua đất đào ao nuôi cá tra. Đầu tiên họ chọn những dải đất ven sông thuận tiện việc vận chuyển, lấy nước vào và xả nước thải. Dần dà dọc theo nhiều nhánh sông là lớp lớp ao nuôi; bao vạt đất cồn bãi màu mỡ, vùng chuyên canh màu mỗi năm cho thu nhập hàng chục triệu đồng/ha lần lượt biến thành... trang trại nuôi cá.

Do phát triển tự phát nên giá cá lúc lên lúc xuống và lúc lời lúc lỗ cứ lặp đi lặp lại như điệp khúc. Sau mỗi đợt giá cá tăng, nơi nơi lại đào ao. Ngày càng nhiều "đại gia", người trong các công ty chế biến thủy sản ùn ùn đi mua đất đầu tư vùng nuôi qui mô lớn. "Lúc đó hễ có tiền, mua được đất là người ta lao vào nuôi cá. Mạnh ai nấy nuôi..." - ông Phan Văn Danh, chủ tịch Hiệp hội Nghề nuôi & chế biến thủy sản An Giang, nhớ lại.

Khi những dải đất ven sông không còn, người ta lùng mua đất nằm dọc các kênh rạch. Giá đất nông nghiệp tăng vụt lên hàng chục rồi cả trăm triệu đồng/công. Hết đất "mặt tiền" người ta lại tiến sâu vào các cánh đồng. Các huyện nằm sâu trong vùng tứ giác Long Xuyên như Châu Thành, Tri Tôn, Tịnh Biên... xưa vốn xa lạ với con cá tra thì nay ao cá ngày càng lấn vào ruộng lúa. Ở Thoại Sơn nó lấn cả vùng qui hoạch nuôi tôm.

Không chỉ An Giang, phong trào lan nhanh về Cần Thơ, Đồng Tháp. Dọc quốc lộ 91, dọc các bờ sông lần lượt mọc lên hàng loạt dãy ao cá. Đi sâu vào các tuyến kênh nội đồng, đất ruộng hai bên dày đặc dãy ao nuôi với những miệng ống bơm lấy nước và xả nước thải đâm tủa xuống lòng kênh san sát. Ban đêm đèn điện sáng rực như chốn phố thị.

Theo bà Mai Thị Ánh - một người ở ấp Thới Bình B, Thới Thuận, Thốt Nốt, Cần Thơ, phần lớn những người đổ xô mua đất đào ao là các doanh nghiệp tư nhân, chủ kinh doanh lớn. "Họ mạnh về vốn nên đầu tư nuôi hàng hecta, mỗi kỳ thu hoạch cả ngàn tấn cá. Cứ mỗi đợt cá lên giá họ lại mua thêm đất, đào thêm ao. Bán bao nhiêu cũng mua hết" - bà Ánh cho hay.

Dãy cù lao Tân Lộc (Thốt Nốt, Cần Thơ) từng được mệnh danh là "đảo ngọt" với những vườn cây ăn trái sum suê, vừa là vùng chuyên canh mía, sản xuất đường kết tinh nổi tiếng cả nước ngày càng... loang lổ ao nuôi! "Vườn cây ăn trái bị phá bỏ, ruộng mía biến mất, chủ cơ sở sản xuất đường bỏ nghề lao vào con cá” - ông Bùi Hữu Trí, chủ tịch Hiệp hội Thủy sản Cần Thơ, than.

Mạnh ai nấy làm

Tại An Giang, nếu như cuối thập niên 1990 diện tích nuôi cá chỉ khoảng 200ha thì đến đầu năm 2007, theo số liệu của ngành nông nghiệp, diện tích nuôi đã lên 1.000ha và hiện nay vọt lên 1.600ha. Phần lớn diện tích này chưa làm đầy đủ thủ tục về đất đai, như chưa xin phép chuyển mục đích qua nuôi thủy sản. Còn tại Cần Thơ, từ vài chục hộ ban đầu với 20-30ha, giờ đây đã tăng lên 1.200ha nuôi cá tra, trong đó riêng Thốt Nốt 650ha với gần 900 hộ nuôi. "Phát triển quá nóng, tất cả đều bị thả nổi!" - ông Trí nói.

Tại Đồng Tháp bao dải đất cồn, bãi bồi màu mỡ thay vì trồng màu cho lợi nhuận hàng trăm triệu đồng/ha cũng ồ ạt lên bờ, lên ao. Nơi nơi người ta phá sạch các vườn cây ăn trái để nuôi cá. "Vùng chuyên trồng quít hồng huyện Lai Vung nổi tiếng một thời nay không còn" - ông Ngô Minh Tấn, Hiệp hội Thủy sản tỉnh, tiếc nuối. Ở huyện Châu Thành năm 2003 chỉ có 50ha nuôi cá thì nay đã 186ha, tăng hơn gấp ba lần! "Hễ sau một đợt cá có giá người ta lại đi lùng mua đất, bao nhiêu cũng mua hết. Đó đây máy Kobe đào đất cả ngày đêm" - bà con xã An Nhơn kể.

Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, năm 2000 diện tích cá tra toàn vùng ĐBSCL chỉ 1.650ha thì năm 2005 lên xấp xỉ 5.000ha và hiện nay 5.900ha. "Đấy là con số thống kê chưa đầy đủ chứ thực tế cao hơn nhiều. Bởi nuôi tự phát, mạnh ai nấy nuôi, mạnh tỉnh nào tỉnh ấy thả cho nuôi, thiếu sự quản lý nên diện tích bao nhiêu khó nắm hết. Sản lượng nuôi cũng không nắm. Khi cá rớt giá thì bảo khủng hoảng thừa, khi giá cá tăng thì bảo thiếu..." - ông Nguyễn Hữu Khánh, nguyên chủ tịch Hội Nghề cá VN, nhận định. Về sản lượng nuôi, theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản VN (Vasep), từ năm 2007 đã đạt 1 triệu tấn/năm, vượt xa so với mục tiêu dự kiến đạt vào năm 2010!

"Bỏ thì thương, vương thì tội"

Theo ông Nguyễn Hữu Khánh, tình trạng cá ứ đọng, khủng hoảng đầu ra trầm trọng, giá cá rớt thê thảm hiện nay là một hệ lụy tất yếu chính từ sự thiếu qui hoạch, tổ chức liên kết sản xuất mà phần thiệt hại lớn nhất thường thuộc về nông dân. Qua nhiều lần thua lỗ, chính những nông dân xưa nay gắn bó mưu sinh thật sự với nghề cứ vơi dần. Nuôi cá bè thua lỗ, người nuôi cá bè ở An Giang đổ xô lên bờ đào ao nuôi cá, sau mấy bận tiếp tục thua lỗ nữa giờ nhiều hộ trắng tay... "Chưa bao giờ khủng hoảng đầu ra trầm trọng như hiện nay!" - ông Bùi Hữu Trí than.

Theo bà Lê Thị Thảo ở Châu Phú, An Giang, ao cá trước thu hoạch xong lỗ 200 triệu đồng phải bỏ không, ngưng nuôi; ao còn lại cá đã vào lứa hơn hai tháng nay mà vẫn chưa bán được, trong khi giá thức ăn tăng cao, ngân hàng không còn cho vay khiến cả gia đình bà như ngồi trên lửa. "Tiền lo cho người ăn còn không có lấy gì lo cho cá ăn!" - bà than thở. Những ngày này hàng loạt ao nuôi ở ĐBSCL phải bỏ không. Nghề nuôi cá tra đang đứng trước nguy cơ phá sản!

Tồn đọng hơn 46.000 tấn cá

Kỹ sư Nguyễn Văn Dẫn, trưởng liên trạm thủy sản Thốt Nốt - Vĩnh Thạnh, cho biết chỉ tính riêng huyện Thốt Nốt lượng cá tới lứa và quá lứa từ 900gam đến trên 1kg/con trở lên hiện còn tồn đọng trên 46.000 tấn. đã có 45ha ao cá của 69 hộ ngưng nuôi. Giải thích tình trạng trên, ông Dẫn cho biết: từ năm 1993, nghề nuôi cá tra ở Thốt Nốt đã nhen nhóm thâm canh sản xuất. Năm 1997 một đợt khủng hoảng thừa nguyên liệu làm nông dân điêu đứng. Đến năm 2000-2006, khi giá cá tra được đẩy lên mức cao 17.500đ/kg (lợi nhuận 3.000đ/kg) thì phong trào đào ao thả cá đã không thể cản được.

Q.VINH - ĐỨC VỊNH

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005