Hy vọng mới ở xóm lặn hàu

Lặn hàu là một nghề đầy nguy hiểm, lắm vất vả, thu nhập kém nhưng vẫn là nghề mưu sinh duy nhất của người dân xóm Câu Thẻo, thôn Nhơn Ân, xã Phước Thuận (Tuy Phước). Thế nhưng, cái kế sinh nhai này đang dần “quay mặt” với họ, vì lượng hàu ngày càng vơi đi. Trước thực tế này, người dân Câu Thẻo đang tìm cách nuôi hàu.

* Biển đói... bám hàu

Xóm Câu Thẻo có 250 nóc nhà thì hầu hết các hộ dân đều sống bằng nghề lặn hàu. Ông Võ Xuân Thanh (57 tuổi) ở xóm Câu Thẻo tâm sự: “Sống ven đầm Thị Nại nhưng chúng tôi không có vốn liếng tậu tàu lớn để đánh bắt cá to nên nhiều đời nay “cha truyền con nối” chỉ một nghề… câu thẻo. Những năm trước, nghề này không thể cho chúng tôi làm giàu nhưng cũng giúp tạo dựng được một cuộc sống no đủ. Nhà nào có ghe lớn, có nhiều cặp câu lưỡi lớn thì đi xa bờ câu cá hố, cá sin la, cá bánh đường… thu nhập khá hơn. Nhà nào có ghe nhỏ, cặp câu lưỡi nhỏ đi gần bờ, ven các gành nằm ở các xã Nhơn Lý, Nhơn Hải cũng đánh được cá lù, cá mú, cá hồng. Mấy năm gần đây biển đói, dầu liên tục tăng giá, mỗi chuyến đi phải mất đến 60-70 lít dầu, thường xuyên bị lỗ tổn nên đành neo ghe. Bà con trong xóm ai cũng lâm tình cảnh này. Ghe thì neo nhưng xoong nồi không thể “treo” nên người người đồng loạt nghĩ đến chuyện đi cạy hàu kiếm sống”.

Vào nghề lặn hàu không phải đầu tư gì nhiều, chỉ cần 1 chiếc đèn pin được bọc kín nylon, 1 chiếc gương lặn, 1 cái búa, 1 mũi de và 1 cái thau nhựa là đã có thể hành nghề. Chị Tư Hải (44 tuổi) cho biết thêm: “5 giờ sáng thức dậy ra bến chờ đò. Lộ trình thì tuỳ mỗi thợ hàu tự chọn: cầu Thị Nại, núi Một, núi Chín nằm trong đầm Thị Nại hoặc các bờ cá. Nghề này không “kén” lứa tuổi, già trẻ lớn bé đều làm được. Ở xóm Câu Thẻo này, nhà nào ít nhất cũng có 2 nhân khẩu làm nghề lặn hàu, nhà nhiều có đến 4 người. Mỗi khi con nước xuống, xóm vắng tanh, chỉ còn người già, người tàn tật ở nhà, còn ai nấy ngâm mình dưới nước để kiếm gạo. Hầu hết trẻ con ở đây học hết lớp 2, lớp 3 là ở nhà theo cha mẹ lặn hàu”.

Lang thang quanh làng, chúng tôi gặp rất nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn, không đủ khả năng cho con đi học. Tuổi thơ của lũ trẻ suốt ngày chìm lỉm dưới nước sâu, kiếm từng con hàu. Như gia đình ông Lê Đời, cả 4 đứa con ngay từ bé đã gắn đời với hàu nên giờ rất “xa lạ” với chữ nghĩa. Có nhiều em, khi chúng tôi hỏi: “Đã đến ngày tựu trường rồi sao các em còn lặn hàu?”. Chỉ được các em trả lời bằng những nụ cười ngây ngô, rất buồn!

* Con hàu đang bị tận diệt

Anh Ngô Văn Hải kể: “Vào những năm trước, ở trong các hốc đá nằm dưới các chân núi ven đầm Thị Nại, hàu đóng rất nhiều. Mỗi tháng 2 con nước ròng, người lặn hàu có 20 ngày làm ra tiền, chỉ sợ không đủ sức ngâm mình dưới nước chứ hàu thì không thiếu. Không những vậy, trên vùng đầm Thị Nại ở phía Mé Làng, Khe Đá thuộc xã Phước Sơn (Tuy Phước) có một vùng đáy đầm, hàu đóng nhiều đến nỗi người ta gọi đó là lạch Hàu. Lạch Hàu có chiều dài đến 1,5 km, rộng 500 m. Trong toàn bộ diện tích ấy, những con hàu nằm xếp lên nhau khin khít, dày đến 10 cm”.

Những cái vỏ hàu nằm dưới đáy đầm chính là nguồn sinh sôi của loài hàu. Những cái vỏ hàu ấy, qua thời gian sẽ “đẻ” nhiều con hàu nhỏ bám li ti vào đó rồi dần lớn lên, tách riêng ra. Thế nhưng bây giờ, có rất nhiều người lấy việc cào vỏ hàu dưới đáy đầm làm kế sinh nhai nên kể như loài hàu bị tiêu diệt tận gốc.

Những năm 90 (thế kỷ XX), lạch Hàu như là “kho báu” của người dân xóm Câu Thẻo. Người lặn hàu không phải dùng búa, mũi de đục lấy từng con như bây giờ. Cách khai thác hàu lúc bấy giờ là xúc, mỗi lần xúc là hàu vào rào rào. Xúc thủ công không xuể, người ta nghĩ ra cách đóng lưới vào khung sắt rồi cột vào ghe, nổ máy cho ghe chạy, chỉ vài lượt là ghe nào cũng khẳm be. Mỗi ngày, có đến 200 bao (50kg/bao) hàu cập bến xóm Câu Thẻo.

Thu hoạch như vậy, suốt một năm ròng thì lạch Hàu cạn kiệt. Lạch Hàu cạn, người ta chuyển sang các chân núi, chân cầu, bờ đá ven đầm Thị Nại. Mỗi ngày có đến vài ba trăm mũi de ra sức đục, cạy thì hàu có “phép tiên” cũng không sinh sôi kịp.

Không chỉ vậy, nguồn tái sinh của loài hàu cũng bị triệt tiêu mỗi ngày. Chị Bảy, người thu mua gom vỏ hàu ở xóm Câu Thẻo vừa xúc vỏ hàu cho vào bao, vừa cho hay: “Trước đây, người ta xúc vỏ hàu chỉ để về đổ nền nhà, nền sân hoặc đắp bờ hồ cho chắc. Sau này, khi các lò sản xuất vôi ở Trường Úc đã cạn kiệt nguồn san hô, quay sang thu mua vỏ hàu để nung làm vôi thì vỏ hàu bỗng trở nên món hàng thương phẩm. Thế là người dân ở xóm Chợ Bến nhanh chóng hình thành một lực lượng đông đảo chuyên đi cào vỏ hàu dưới lòng đầm. Hiện nay, cách thu mua vỏ hàu của các lò vôi được tính bằng bao, mỗi bao (30kg) có giá là 6.000 đồng. Mỗi ngày, mỗi ghe đi 2 người cũng cào được đến vài chục bao. Vỏ hàu xay cũng được các hộ nuôi vịt đàn mua cho vịt ăn để đẻ trứng cho dày vỏ…”.

* Tia hy vọng lóe lên

Trước tình hình lượng hàu trong tự nhiên ngày dần cạn, trong khi nhu cầu tiêu thụ món đặc sản hàu ở các nhà hàng trong và ngoài địa phương ngày càng tăng cao, đã khiến nhiều người nghĩ đến chuyện đưa con hàu vào bờ nuôi sinh sản. Anh Ngô Đình Thành tâm sự: “Trước đây vợ chồng tôi cũng là dân lặn hàu. Sau một thời gian, thấy nghề này vất vả mà nguy hiểm, lại cho thu nhập không bao nhiêu nên chuyển sang thu mua, cung cấp lại hàu cho các nhà hàng trong TP Quy Nhơn. Trước nguy cơ con hàu sẽ cạn kiệt, để bảo đảm bền vững cho việc mua bán, chỉ còn cách là phải nuôi hàu để chủ động nguồn hàng. Sau khi đi học hỏi nhiều nơi và khảo sát thấy vùng đầm ven xóm Câu Thẻo có môi trường nước thích hợp với việc nuôi hàu, cách đây 4 năm, vợ chồng tôi đã mạnh dạn đóng cọc khoảng 6.000 m2 mặt nước nuôi hàu muổng. Hiện chúng tôi đã thả nuôi 5 tấn hàu giống. Sau 6 tháng, tôi thu hoạch “tỉa thưa”- con nào lớn thì bắt bán, con nhỏ để lại nuôi tiếp. Hàu là loài rất mạnh, tỷ lệ sống cao, sinh sản nhanh lại không phải tốn chi phí thức ăn nên cho thu nhập ổn định, vài chục triệu đồng/năm”.

Những con hàu sống ở lạch Hàu toàn là hàu muổng, rất to, thịt nhiều, thị trường tiêu thụ rất ưa chuộng. Nguyên nhân hàu tập trung sinh sống với số lượng lớn như vậy là vì đó là vùng đầm “hứng” được nguồn phù sa từ bên Huỳnh Giản (Phước Sơn) chảy xuống; bên này, nguồn nước mặn từ Cửa Thị Nại chảy lên, pha trộn theo những con nước lên, nước xuống tạo nhiều tảo, làm nên vùng sinh sôi nẩy nở lý tưởng của loài hàu.

Từ mô hình nuôi hàu của anh Thành, hiện ven bờ đầm xóm Câu Thẻo đã có thêm 5 hộ nữa vào nghề nuôi hàu. Thế nhưng, theo anh Thành, nghề nuôi hàu hiện nay đang gặp khó khăn về giống. Giống hàu từ nguồn tự nhiên ngày càng khan hiếm, trong khi đó, chưa có cơ quan chức năng nào sản xuất giống hàu nhân tạo. Do vậy, để có đủ lượng giống thả dặm sau những kỳ thu hoạch, các hộ nuôi hàu ở đây đã phải lặn lội ra đến Đà Nẵng, Quảng Ngãi mua giống. Tuy chưa phổ biến, nhưng mô hình nuôi hàu của những hộ dân ở xóm Câu Thẻo đang mở ra một hướng làm ăn mới, tạo kế sinh nhai mới khi con hàu trong đầm đã dần cạn.

Nuôi hàu không khó, đầm thì rộng mênh mông. Vậy nên, tia hy vọng phát triển nghề nuôi hàu đang lóe lên ở xóm Câu Thẻo.

Vũ Đình Thung

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005