Nguyên nhân làm phá sản một dự án nuôi tôm

Dự án nuôi trồng thủy sản của Công ty công nghệ Việt - Mỹ (ATI) triển khai ở Hà Tĩnh đã thất bại sau năm năm. Nguyên nhân chính là do Công ty ATI kinh doanh nhiều lĩnh vực, nhưng khả năng quản lý, kinh nghiệm và tài chính dành cho lĩnh vực nuôi trồng có hạn, vì vậy khi gặp yếu tố rủi ro thì ít có khả năng khôi phục.

Dự án nuôi trồng thủy sản do Công ty công nghệ Việt - Mỹ (ATI) đầu tư tại các xã ven biển của hai huyện Thạch Hà và Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh) với kỳ vọng làm sống lại vùng "tiểu sa mạc" và xóa đói, giảm nghèo cho người dân địa phương. Thế nhưng sau hơn năm năm đi vào hoạt động, có thể nói dự án này đã thất bại.

Ngày 15-2-2003, tại lễ khởi công dự án, cách đây hơn năm năm chủ đầu tư Công ty công nghệ Việt- Mỹ (ATI) tuyên bố, sẽ triển khai tại Hà Tĩnh một dự án lớn nhất Việt Nam về lĩnh vực nuôi trồng, chế biến thủy sản và du lịch biển... biến vùng cát trắng này thành trọng điểm kinh tế với khu công nghiệp liên hoàn: nuôi trồng, chế biến thủy sản khép kín, từ con giống, nuôi công nghiệp đến chế biến xuất khẩu... Dự kiến tổng vốn đầu tư là 50 triệu USD, giải quyết việc làm cho 20.000 lao động... Ðối với tỉnh nghèo như Hà Tĩnh dự án này được xem là cứu cánh để góp phần xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm. Do đó chủ đầu tư nhận được sự ủng hộ đặc biệt của các cấp, các ngành và người dân. Chỉ trong thời gian ngắn, Hà Tĩnh đã nỗ lực hoàn thành các thủ tục quy hoạch 2.000 ha đất và tổ chức bàn giao trước 596,6 ha cho nhà đầu tư...

Gần bốn tháng sau lễ khởi công, ATI chi nhánh Hà Tĩnh (ATI Hà Tĩnh) đã đưa 113 ao (5.000 m2/ao) vào nuôi tôm he chân trắng trên vùng cát trắng. Sau hơn ba tháng, các hồ tôm này cho năng suất 5-6 tấn/ha, thu nhập 150-200 triệu đồng/ha. Ðây là chuyện chưa từng có ở Hà Tĩnh, làm nhiều người mơ ước đến việc làm giàu từ nuôi tôm trên cát. Năm 2005, ATI nâng tổng số ao lên 450 chiếc, năng suất bình quân đạt 7,5 tấn/ha, có ao đạt 10 tấn/ha. Không chỉ nuôi tôm, ATI Hà Tĩnh còn đầu tư 35 tỷ đồng xây trại sản xuất tôm he chân trắng giống, dưới sự hướng dẫn kỹ thuật bởi các chuyên gia đến từ Hawai (Mỹ), Thái-lan.

Năm 2005, ATI Hà Tĩnh đã sản xuất và cung ứng cho thị trường hơn 150 triệu con giống. Ðây được xem là năm thành công nhất của ATI Hà Tĩnh. Không chỉ chứng minh nuôi tôm trên cát cho năng suất và hiệu quả kinh tế cao mà còn sản xuất tôm giống sạch bệnh... Dự án đã giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động, có thời điểm, thu hút 500 người với thu nhập từ 1 triệu đến 1,1 triệu đồng/tháng. Một bộ phận công nhân đã tiếp thụ được kinh nghiệm nuôi tôm. "Qua những năm làm việc tại đây, chúng tôi đã học được nhiều điều để trở thành người có kỹ thuật nuôi tôm". Như lời anh Nguyễn Văn Hòa ở Thạch Văn (Thạch Hà) thừa nhận.

Do công tác tổ chức quản lý kém và năng lực tài chính của doanh nghiệp không theo kịp quy mô đầu tư quá lớn và phòng trừ dịch bệnh không bảo đảm cho nên đồ thị phát triển của doanh nghiệp liên tục đi xuống. Diện tích nuôi tôm năm 2006 đột ngột tụt xuống 106 ao.

Chưa dừng lại ở đó, năm 2007 chỉ còn 40 ao và năm 2008 còn 12 ao; trại sản xuất con giống cũng ngừng hoạt động. Khoản nợ khó đòi của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh lên đến gần chín tỷ đồng; nợ tiền đền bù, giải phóng mặt bằng và tiền lương công nhân. Cơ sở vật chất mà công ty đã đầu tư nhiều tỷ đồng, gồm hệ thống: ao nuôi, điện, thủy lợi, trại giống, cơ sở vật chất khác,... không có hướng xử lý thích hợp, bị bỏ hoang.

Ðâu là nguyên nhân ATI Hà Tĩnh rơi vào tình cảnh này ? Trước hết, có thể khẳng định là do Công ty ATI kinh doanh nhiều lĩnh vực, nhưng khả năng quản lý, kinh nghiệm và tài chính dành cho lĩnh vực nuôi trồng có hạn, vì vậy khi gặp yếu tố rủi ro như tôm bị dịch bệnh, quản lý yếu kém... thì ít có khả năng khôi phục.

Có thời điểm ATI đầu tư 2.000 ha nuôi tôm công nghiệp ở một số tỉnh phía bắc nhưng hầu hết đều rơi vào cảnh làm ăn khó khăn, đến cuối năm 2007, nợ ngân hàng lên đến hơn một trăm tỷ đồng. Nuôi tôm trên cát là nghề mới đầy nhạy cảm mà người quản lý lại không có kinh nghiệm và thiếu hiểu biết sâu, nhưng lại đầu tư ồ ạt nên thất bại là điều khó tránh khỏi.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh Bùi Tùng Phong cho biết: "Nếu ban đầu dự án triển khai thực hiện từ ba đến bốn mô-đun, mỗi mô-đun có khoảng 30 ha hồ nuôi với hệ thống thủy lợi, lắng lọc khép kín xen lẫn các rặng cây để chống bức xạ, cát bay, cách ly dịch bệnh, sau đó tổ chức rút kinh nghiệm và nhân rộng ra thì ATI Hà Tĩnh sẽ không như ngày hôm nay!".

Giám đốc ATI Hà Tĩnh Nguyễn Ngọc Toàn thừa nhận: "Bên cạnh việc triển khai ào ạt, thì công tác tổ chức quản lý còn nhiều hạn chế". Vào thời điểm đầu tư lớn những người được cử quản lý doanh nghiệp này đều thiếu kinh nghiệm, thiếu hiểu biết, lại thay đổi nhiều lần và có biểu hiện gia đình trị và địa phương chủ nghĩa. Trong khi đó, quá trình điều hành sản xuất kinh doanh, chưa tạo dựng được nền nếp làm việc và tính tự giác của công nhân. Các hồ nuôi tôm trải rộng trên địa bàn nhiều xã của huyện Thạch Hà và Cẩm Xuyên, nhưng doanh nghiệp chưa làm tốt công tác phối hợp các cấp chính quyền, liên tục để xảy ra tình trạng mất an ninh trật tự. Ngoài việc nhiều ao bị mất trộm với số lượng lớn tôm thì một số vật tư, tài sản có giá trị khác cũng bị mất cắp hay phá hỏng (như hệ thống đường ống lấy nước biển vào đã không ít lần bị số kẻ xấu đập nát)...

Trong khi dự án nuôi tôm công nghiệp đang đi vào ngõ cụt, và gặp khó khăn về tài chính thì công ty lại tiếp tục đầu tư, triển khai nghề khác, đó là triển khai nhiều cụm vít tuyển tận thu quặng I-mê-nhít trong khu vực của dự án. Công ty đã khai thác tận thu được khoảng 500 tấn I-mê-nhít (quặng thô) nhưng lại không thể xuất chính ngạch. Và nếu như từ năm 2009, Chính phủ cấm xuất quặng tinh dưới bất cứ hình thức nào sẽ làm cho ATI Hà Tĩnh đã khó khăn càng thêm khó khăn!

Quá trình sản xuất ATI Hà Tĩnh cũng không chấp hành nghiêm Luật Môi trường. Tự ý hút nước ngầm, xả nước thải chưa qua xử lý ra thẳng ngoài biển...

Theo ông Nguyễn Huy Tâm, Trưởng phòng quản lý môi trường - Sở Tài nguyên Môi trường Hà Tĩnh: "Sở đã đi kiểm tra công tác bảo vệ môi trường của dự án nhiều lần, nhưng hầu như lần nào cũng phải lập biên bản xử phạt hay nhắc nhở, khiến cho khu vực dân cư ở gần vùng nuôi tôm bị ô nhiễm nặng". Hầu như các giếng nước ngọt trong khu vực dự án bị nhiễm mặn, và lạch nước ngọt quý giá của các xóm ven biển phục vụ cho trồng trọt, sinh hoạt đã trở thành "cống nước thải" của dự án, gây mẩn ngứa, lở loét mỗi khi ai đó lỡ lội qua khe nước ngọt này... Hiện tại, vấn đề mà người dân lo lắng nhất vẫn là môi trường bị xâm hại nghiêm trọng. Chỉ riêng xóm Ðại Tiến (Thạch Trị) có 15 ha đất sản xuất nông nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề, cây cối trồng không phát triển được. Anh Hải - người trong xóm cho biết: Nước giếng bị nhiễm mặn nặng, nếm đầu lưỡi biết ngay. Nuôi tôm đã như thế, nay người ta chuyển sang khai thác I-mê-nhít hàng chục ha không biết còn nguy hại đến đâu!".

Theo Chủ tịch UBND xã Thạch Trị Phạm Văn Chững: "Xã đã bàn giao cho dự án 450 ha đất nhưng đến nay, dự án còn nợ tiền đền bù tài sản, cây cối trên đất của địa phương 1,1 tỷ đồng. Mang tiếng là dự án lớn trên địa bàn nhưng nay toàn xã chỉ có vài người địa phương được làm việc trong khu nuôi tôm. Từ khi có dự án, tình hình trật tự xã hội ở địa phương nhiều lúc trở nên phức tạp". Ông Chững kiến nghị: "Nếu dự án không phát triển được thì trả lại đất cho địa phương để tổ chức lại sản xuất". Mới đây, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ra hai quyết định thu hồi 246 ha đất do ATI Hà Tĩnh thực hiện không đúng cam kết. Thất bại này được xem là bài học không chỉ của riêng Hà Tĩnh trong việc kêu gọi đầu tư, triển khai dự án liên quan đất đai, môi trường. Hiện nay đất nước đang trong giai đoạn mở cửa kêu gọi, thu hút đầu tư, đối với các tỉnh nghèo muốn chấp thuận đầu tư trước hết phải tìm hiểu, kiểm tra năng lực thực tế của nhà đầu tư để có quyết sách đúng đắn. Tránh kêu gọi đầu tư tràn lan, để rồi nhân dân gánh chịu hậu quả.

THÀNH CHÂU

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005